Tíminn - 29.08.1976, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Sunnudagur 29. ágúst 1976
menn og málefni
Undir fána hégómans
Saga um Georg
heitinn
Georg sálugi Washington á i
vændum upphefð. Það var ekki
heldur seinna vænna, þvi að liðin
eru 176 ár siöan hann dó. Hann
var hershöfðingi sem kunnugt er
meðan hann var og hét, en ekki
jafnstjörnumprýddur og skraut-
legustu hershöföingjar i Vestur-
heimi nú á dögum, og úr þessari
vöntun ætlar Bandarikjaþing að
bæta. Fulltrúadeild þess hefur
samþvkkt að útnsfna hann hers-
höfðingja þeirrar tignar, er
skryðist sex stjcrnum, helmingi
tlei'ri en Fjósakonurnar eru.
Þannig bæta hugkvæmir menn
alin við hæð þjóðhetju sinnar.
Slikt er auðvitað ekki ónýtt, og
hafi nú Georg karlinn jafngreitt
samband við miðla og fólk, sem
skrifar ósjálfrátt, og þeir Egill
Skallagrimsson, Snorri Sturluson
og Jónas Hallgrimsson hérlendis
fyrr á árum, hlýtur að fylgja i
kjölfarið þakkargerð úr hinum ó-
sýnilega heimi. Svo fremi sem
öldungadeildin fari ekki að snúa
upp á sig, þvi að enn hefur hún
ekki veitt samþykki sitt til þess-
arar stjörnuútdeilingar.
Hoppað austur
fyrir tjald
Hérá árunum var það um skeið
mikill siður i Austur-Evrópulönd-
um að veita ýmsum moldarbúum
uppreisn æru. Það hafði þá komið
upp úr kafinu, að þeir höfðu farið
yfir landamæri lifs og dauða með
syndabagga, sem þeir höfðu ekki
bundið sér sjálfir, heldur aðrir
menn, miður vandaðir.
Þetta hefur ef til vill verið
góðra gjalda vert, og einhver
huggun þeim, sem eftir lifðu, en
varpaði á hinn bóginn óviðfelldu
ljósi á frægðarmenn, er áður
höfðu staðið á háum tindi.
En svona er það um veraldar-
byggðina, að hinir dauðu lifa með
okkur og vilja ekki við okkur
skilja, og þá getur borið við, aö
menn reyni að létta af þeim smár.
eða auka hróöur þeirra, svo sem
við höfum hér dregið fram dæmi
um úr tveim heimum þessa jarð-
arskika, er máttarvöldin hafa
fengið okkur til ábúðar.
Blessuð beinin fá eftir atvikum
uppreisn æru eða stjörnuskrúð,
sem minnir næstum þvi á heið-
skirtkvöldundirhvelfdum himni.
Komið niður
á íslandi
Ofan úr svimandi hæð stjörnu-
hvolfsins skulum við taka stefn-
una á hólmann okkar. Sjálfir eig-
um við i fórum okkar ágætar sög-
ur um ærumissi og uppreisn æru
frá þeirri öld, er svo var valt
völubeinið, að æðstu menn meö
þjóðinni voru annað árið sviptir
æru og eignum, en hitt á hæsta
tróni, og fjandmenn þeirra i stað-
inn komnir i skammakrókinn. En
þetta gerðist, nota bene, að
mönnum lifandi. Við tslendingar
erum lika góðfrægir af þvi að lesa
stefnur yfir gröfum dauöra
manna, þegar einhver dóninn ætl-
aði að sleppa með það eitt að
deyja frá málaþrasi sinu. Agæta
beinasögu eigum við, varla i seil-
ingarfjarlægð frá árinu 1976, og
eru trúlega i minnum einhverjir
þættir hennar noröur i Oxnadal.
En þau bein hlutu að lyktum veg-
legan legstað, hvort sem það voru
nú bein slátrara eða skálds, sem
um var þráttað i eina tið.
Og lýkur hér spjalli um væntan-
lega stjörnutign Georgs Washing-
tons, sem og um æru og bein —
engilsaxnesk, slavnesk og is-
lenzk.
Fyrsti öngullinn
og fyrsta peðið
Rótgróin venja er, og gullfal-
legur siður, að borgarstjórinn i
Reykjavik bleyti fyrsta öngulinn i
Elliðaánum vor hvert. Laxinum
skal sýnd virðing, þessum fiski
höfðingjanna. Athöfnin er viðlika
og hofgoði sé að helga vatnið og
veiðina, áður en fólk af lægri
tröppu fer að gösla þar með
stengur sinar.
Og nú er þessi venja að skjóta
frjóöngum á öðru sviði. Sami
hefðarmaður er farinn að leika
fyrsta leikinn á skákmótum, sem
bragð er að. Það sýnir jafnframt
litillæti, mitt i viðhöfninni, að þar
er aðeins fitlað við peð. Nú ættu
bændur að fara að kalla til hrepp-
stjórann eða oddvitann, þegar
fyrsta ærin i sveitinni er sædd á
haustin, búnaðarmálastjórinn að
slá eitt ljáfar með Eylandsljá eða
kannski bakkaljá, áður en fyrsti
bóndinn ræsir dráttarvélina sina
og fer með sláttuþyrluna út á
teiginn, og forsætisráðherrann
að bragða fyrsta bitahn frammi
fyrir myndavélum, þegar nýja
kjötið kemur á markað.
Að hafa stúlku
fyrlr framan
hjá sér
Eins er það mikili og merkiieg-
ur siður að verða sér úti úm
verndara handa mótum, þingum
og öðrum þess konar samkund-
um, enda lifum við i viðsjálum
heimi. Aftur á móti er ekki sama
blómgun iþvi og á dögum kansel-
lisins, að bækur séu tileinkaðar
háum persónum, hvað sem veld-
ur. Koma þó út nógu mörg kverin
til þess, að þarna mætti úr bæta,
og yfirleitt nóg af eyðum á siðun-
um til þess að hýsa þokkalega til-
einkunn.
Þá er liflegra að litast um i
skrifstofukerfinu, þar sem það er
draumur ungra og efnilegra
manna að komast til þeirra
mannvirðinga að hafa stúlku fyr-
ir framan hjá sér, en það virðist
einmitt vera öruggt tákn þess, að
eitthvað sé i menn spunnið.
Þegar svo jafnréttismálin kom-
ast i' það horf, sem að er keppt,
snýstþetta máski við á þann veg,
að konurnar á valdabrautinni fari
að hafa pilt fyrir framan hjá sér.
Þvi að það er forsenda þess, að
nokkuð sé tekið mark á fólki og
það öðlist yfirleitt sálarró, að ein-
hver sé fyrir framan hjá þvi.
Annars er allt ómark.
Allt er hégómi, aumasti hé-
gómi, og eftirsókn eftir vindi,
segir i' helgri bók. Hér hefur verið
reynt að drepa á nokkur fyrir-
bæri, sem hnekkja þessari gömlu
fullyrðingu. Það hefði veriö nær,
að þessir gömlu skriffinnar hefðu
reynt að glöggva sig á, hvilfk lifs-
fylling er að hégómanum.
Að læra meira
og meira
Svonaerum viöatltat að mann-
ast og tileinka okkur fleiri og
fleiri siði, sem gera okkur að
meiri mönnum. Við erum alltaf
að læra meira og meira, og meira
i dag en i gær. Svo er guði fy rir að
þakka.aðalltaf má taka framför-
um.
Ef við nú til dæmis i lokin minn-
umst snöggvast þess, sem getið
var i upphafi — hvað þeir eru að
gera fyrir Georg Washington —,
væri ekki lika tilvalið fyrir okkur
að flikka eitthvað upp á Jón
Sigurðsson, þegar hundrað ár eru
liðin frá þvi hann var borinn til
grafar? Viðhöfum þetta ljómandi
fordæmi úr Vinlandi hinu góða.
— JH
Endurminning
frá heitum degi
Hugurinn reikar til anzi hlýs
dags á flugvellinum i Kairó. Svo
stóðá,aðpótintátieinn i Zansibar
hafði gert byltingu og unnið skjót-
an og glæstan sigur, þvi að hann
var svo heppinn að klófesta tvær
fjögurra sæta flugvélar til þess að
láta fljúga yfir væntanlegt riki
sitt til þess að ægja andstæðing-
um si'num með tæknibúnaöi sin-
um.
Nema hvað: Nú var pótintátinn
kominn i opinbera heimsókn til
Egyptalands þar sem hann Móses
fannst i sefi, og viðhöfnin var við-
lika og þar mættust sjálfur Saló-
mon konungur og drottningin af
Saba. Lúðrar voru þeyttir af list
og þoli, afarfjölmenn sveit her-
manna i afarskrautlegum og
stroknum einkennisbúningi hafði
skipað sér i raðir, þar sem ekki
skeikaði sentimetra hvar menn
höfðu fæturna, allir teinréttir og
hönd við húfu. Svo föðmuðust
þjóðhöfðingjarnir og kysstust og
gengu brott á rauðum dregli við
dynjandi lúðraþyt og hælasmelli
með halarófu embættismanna og
annarra hjálparanda á eftir sér.
Inni i borginni sátu betlarar á
sólbökuðum gangstéttunum og
rann undan sumum. Bót i máli, að
þess konar þornar fljótt i miklum
hita.
Að tolla
í tízkunni
Sagt er, að hjörtun mannanna
svipi saman i Súdan og Grims-
nesinu. Oðrumáli gegnir um veð-
urfarið — það er annaö við Faxa-
flóa en á Nilarbökkum.
Vegna hins lika hjartalags er
viðhafnargestum á tslandi fengin
lögreglufylgd, eins prúð og geta
okkar leyfir, þegar þeir vilja bera
sig eitthvað um, jafnvel þótt ekki
séu þjóðhöfðingjar eins og pótin-
táinn frá Zansibar. Vegna ólikrar
veðráttu getur viðhöfnin aftur á
móti tekið á sig aöra mynd en sól-
skinsbrag.
Einu sinni að minnsta kosti var
siður að aka eins og ör væri skotið
við þess konar tækifæri, líklega til
þessað leyniskyttur ættu erfiðara
um vik, og þess konar sýningu
fengu þeir i Mosfellsdalnum hér á
árunum, þegar eitt af stallgoðum
Atlantshafsbandalagsins heiðraði
landið með heimsókn og var förin
þeim mun tilkomumeiri en geng-
ur og gerist vegna þess, að vegur-
inn var eitt aursvað.
Þótt blautt væri landið i sumar,
hefur trúlega ekki tollað jafnmik-
ið vatn á vegunum, sem flug-
málastjórarnir ferðuðust um,
enda kannski eitthvað farið að
draga úr ökuhraða.
En það er mergurinn málsins,
að við gerum jafnvel betur en
tolla i tizkunni.
Að gera betur en vel, það er
alltaf gott.
Víðfeðmir
viðhafnarsiðir
1 allri siðmenningu verður að
vera breidd og dýpt, stóð einhvers
staðar i grein — eða var það
kannski sagt i útvarp. Við höfum
að visu dregizt sorglega niður á
það stig að þúa alla og fyrtast
ekki, þó að aðrir þúi okkur. En
samt sem áður höfum við tileink-
að okkur marga og viðfeðma við-
hafnarsiði, sem sýna,að við erum
menn með mönnum og leggjum
rækt við að vera það.
„Fyrsta skóflustungan” er orð-
in rótgróið fyrirbæri með tilheyr-
andi myndbirtingu i blöðum og
sjónvarpi, enda visast, að engin
blessun fylgdi neinu mannvirki
án þess að vel mynduð og vel
heppnuð skóflustunga opni augu
guðs og manna fyrir þvi, hvað er
veriðaðgera og hvers af verkinu
er vænzt. Liklega hefur eitthvað
verið áfátt með fyrstu skóflu-
stunguna, þegar átti að fara að
reisa æskulýðshöllina við
Laugarnesveginn eitt kosninga-
vorið, því að þar varð mógröf i
stað hallar, og gröfin sú auk þess
nú fyrir löngu komin yfir bi — og
þar yfir risin hús handa lömuðu
fólki og fötluöu.
Þegar mannvirkið er risið, er
slegið upp veizlu góðri með skara
stórmenna — og upprennandi
stórmenna — með alls kyns tillæti
i mat og drykk. ,,Et og drekk og
ver glaður”, stendur lika ein-
hvers staðar. Allt verður að vigja
með nógri prakt, annars er allt
ónýtt, og verður seint ofgert i þvi
efni, eins og ráða má af þvi, að
raflinuvirkin i Búrfellslinunni
féllu hér um haustið, þótt undan
væri farin ein ypparlegasta
vigsluhátið á islenzkri grund. Þar
hefuraölikindum vantaðeina eða
tvær skálaræður til viðbótar, svo
að stáltröllin stæðust mátið.
Er nokkurt vit i þvi aö byrja að heyja, án þess að einhver kjörinn maður slái fyrsta ljáfarið?