Tíminn - 24.09.1978, Blaðsíða 6

‘ftWií líKÍifnííiaaa

.{•£ lu^fibunnuð
Sunnudagur 24. september 1978

Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson og Jón Sigurftsson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrlmur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur.
franikvæmdastjórn og' auglýsingar Siftumúla 15. Slmi
86300.
Kvöldslmar blaftamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verft I lausasölu kr. 100.00. Askriftargjald kr. 2.000 á
mánufti.
Blaftaprenth.f.

J
Er þjóðin reiðubúin?
Fá málefni ber að jafnaði hærra i stjórnmála-
umræðum á Vesturlöndum nú um stundir en efna-
hags, atvinnu- og kjaramál. Þegar höfð eru i huga
almenn lifskjör, mannréttindi og félagsleg fyrir-
greiðsla i þessum heimshluta, samanborið við aðr-
ar álfur, hljóta menn að sjá, að i öllum þessum
umræðum felst i rauninni fyrst og fremst vilji til
þess að bæta samfélögin svo sem kostur er og um-
hyggja fyrir velferð hins almenna borgara.
Það er einkenni hins vestræna samfélags, að það
þykir ekki hlýða að afgreiða kjaramál með til-
visun til einhverrar byltingar eða „sögulegrar
nauðsynjar” eða með þvi að vitna i heilög rit. Slikt
hafa kommúnistaleiðtogar getað komist upp með
heima fyrir enn sem komið er, og svipaða háttu
hafa Arabahöfðingjar og i löndum sinum.
Islendingar hafa haft góð tækifæri til þess að
fylgjast með efnahagserfiðleikum nágranna-
þjóðanna i krafti frjálsrar upplýsingamiðlunar.
Hér hefur löngum mest farið fyrir vandamálum
Dana, Breta og Itala, enda þótt svipuð vandamál
sé ekki siður að finna i öðrum löndum.
Vandamál okkar Islendinga eru að sumu leyti
andstæða þess vanda sem þessar þjóðir hafa við að
glima. Þær berjast við atvinnuleysi meðan við
glimum við óðaverðbólguna i yfirvinnu.
En þegar nær er skyggnst er hér fyrst og fremst
um það að ræða, að menn hafa ekki komið sér
saman um það með hverjum hætti þjóðartekjum
og þjóðarauði skuli skipt, og með hverjum hætti
þunganum af efnahagslegum áföllum skuli skipt
milli þegnanna.
Ef til vill er þetta skýrast hér á landi. Þóðartekj-
um Isiendinga er góðu heilli þannig farið, að hér
þarf enginn að þola harðrétti. Sá vandi sem við
eigum við að glima er þvi um fram allt i þvi fólginn
að kunna okkur hóf sjálfir og láta hver annan njóta
sannmælis i hagsmunamálum.
Núverandi rikisstjóm beinlinis hvilir á þeirri
forsendu að samkomulag og samfylgd náist við
aðila vinnumarkaðarins, -vinnuveitendur, fram-
leiðendur og launþegasamtök. Heill stjórnarstefn-
unnar er undir þvi komin,hvort þessi samtök eru i
raun og veru reiðubúin til að stiga það hamingju-
skref að taka höndum saman um réttláta og
sanngjarna skiptingu jafnt batnandi kjara þegar
svo reynist, sem versnandi hags, þegar úm það ér
að- ræða.
?að þýðir ekki að neita þvi" að framgangur við-
náms gegn verðbólgunni er undir þvi kominn að
þjóðin sem heild sé reiðubúin að slá einhverju á
frest, láta eitthvað af hendi um stund i vissu um
bættan hag siðar. Það er til litils að horfa upp á
stjórnarvöldin og heimta þaðan leiðsögn og frum-
kvæði, ef almannasamtökin reynast siðan ófær eða
óviljug til að leggja sinn skerf af mörkunum til ár-
angurs.
Undir lok ágústmánaðar virtist það öllum - eða
allflestum - ljóst að stefndi i algert óefni. Nú hefur
rikisstjórn bægt þeirri vá frá með fyrstu aðgerðum
sinum. Þar með er ekki sagt að vandinn sé úr sög-
unni, siður en svo. A næstu vikum og mánuðum
verður úr þvi skorið hvort almannasamtökin eru i
reynd reiðubúin til að takast á við vandann undir
forystu rikisstjórnarinnar og eiga þátt i þvi að
móta frambúðarstefnu i þessum málum, eftir að
timabili hinna fyrstu aðgerða lýkur nú um ára-
mótin.
Nú reynir á það hvort vilji og geta eru fyrir
hendi. JS
Erlent yfirlit
Simone Veil er vin-
sælasti ráðherrann
Hún gæti orðið forsætísráðherra
Simone Veil
EF Raymond Barre yrði að
láta af stjórnarforustunni i
Frakklandi, sökum ágreinings
um hina nýju efnahagsstefnu
hans, þykir fullvist, að Gis-
cardmyndi fyrst leita til konu
og reyna að fá hana til að tak-
ast stjórnarforustuna á
hendur. Þessi kona er Simone
Veil, sem hefur verið heil-
brigðis- og fjölskyldumálaráð-
herra Frakklands siðustu
fjögur árin. Skoðanakannanir
hafa sýnt að hún hefur þrjú
undanfarin ár verið vinsælasti
ráðherrann i Frakklandi.
Eftir þingkosningarnar, sem
fór fram i marzmánuði sið-
astl. gizkuðu margir frétta-
skýrendur á, að Giscard for-
seti myndi fela henni stjórnar-
forustuna, en niðurstaðan
varð þó sú, að Giscard lét
Barre halda áfram. En þótt
Barre kunni að heppnast betur
hin nýja stjórnarstefna hans
en nú virðast horfur á, er
vafasamt, að Giscard láti
hann gegna stjórnarforust-
unni þangað til kjörtimabili
forsetans lýkur 1981. Fyrir
forsetakosningarnar getur
verið heppilegt fyrir hann að
sýna ný andlit. Þótt Simone
Veil yrði þá búin að vera ráð-
herra um verulegt skeið, yrði
það eigi að sfður mikil andlits-
breyting ef hún tæki við starfi
forsætirráðherra, þar sem
kona hefur aldrei gegnt þvi
áður.
Simone Veil hefur hvorki
viljað svara þvi játandi eða
neitandi, hvort hún tæki við
stjornarforustunni ef hún yrði
" beðið un það. Ég álit heppileg-
ast, hefur hún sagt, að forsæt-
isráðherrann sé stjórnmála-
maður og það er ég ekki. HUn
telur sig utanflokka. Ekki er
ósennilegt, að Giscard telji
það frekar kost en löst, þvi að
sigurvonir hans i forsetakosn-
ingunum munu ekki sizt velta
á þvi, að hann nái fylgi óháðra
kjósenda.
SIMONE VEIL er sögð vilja
ræða sem minnst um fortið
sina. HUn er Gyðingur. HUn
var á unglingsaldri þegar
Þjóðverjar fluttu hana ásamt
foreldrum hennar, bróður ot
tveimur systrum til hinna ill-
ræmdu fangabúða i
Auschwitz. Ein af fjölskyld-
unni slapp hún þaðan lifandi.
Hún missti samt ekki kjark-
inn, heldur brauzt til mennta,
og hugðist gerast lögfræðing-
ur. Af þvi varð þó ekki. Hún
var þá nýlega gift og eigin-
maður hennar óttaðist, að
málflutningsstarfið gæti geng-
ið út yfir heimilið, þar sem oft
fylgdi þvi kvöldvinna og fjar-
vistir. HUn ætti þvi að stefna
að þvi að fá reglubundna
vinnu, ef hún vildi vinna utan
heimilis, sem samrýmdist
þörfum þess og nægilegum
samvistum með fjölskyldunni.
HUn féllstá þetta og bjósig þvi
undir að geta unnið á opinber-
um skrifstofum, þar sem
vinnutimi væri reglulegur. Á
þeim vattvangi vann hún sér
slikan frama, að Jacques
Chirac fékkhana til að taka að
sér embætti heilbrigðis- og
fjölskyldumálaráðherra, þeg-
ar hann myndaði stjórn sina
eftir sigur Giscards i forseta-
kosningunum 1974. Barre fékk
hana til að gegna þvi starfi
áfram eftir að hann tók við
stjórnarforustunni.
Simone hefur þótt reynast
mjög framtakssöm sem heil-
brigðismálaráðherra. HUn hóf
fljótt baráttu fyrir þvi a gera
fóstureyðingar frjálsar og að
rikið greiddi 80% lækniskostn-
aðar við þær. 1 raun sagðist
hún þó vera þeim frekar and-
vig, en þær ættu rétt á sér und-
ir vissum kringumstæðum,
m.a. heimilisaðstæðum. Þvi
væri rangt að banna þær.
Þingið féllst á þennan mál-
fiutninghennar og setti lög um
frjálsar fóstureyðinga. Þá
fékk hún sett lög um tólf vikna
fæðingarorlof. Hún hefur
komið fram mörgum breyt-
ingum fleiri, sem ifyrstu þóttu
róttækar i kaþólsku landi eins
og Frakklandi, en siður hafa
mælzt vel fyrir.
EINS og nafnið á ráðherratitli
Simone Veil bendir til, er hún
ekki aðeins heilbrigðismála-
ráðherra, heldur einnig fjöl-
skyldumálaráðherra. Þegar
Chirac myndaði stjórn sina,
vildi hann leggja áherzlu á, að
fjölskýldan væri hyrningar-
steinn þjóðfélagsins og þvi
bæri sérstöku ráðuneyti að
sinna málum hennar. Það var
ekki sizt vegna þessa, að Sim-
one Veil tók sæti i stjórninni.
HUn segir, að henni þyki það
mikilvægasti þáttur ráðherra-
starfe si'ns að vinna að þvi að
styrkja stöðu fjölskyldunnar
og skapa henni sem bezta '
möguleika til að gegna hlut-
verki sinu. Á þvi' sviði hefur
hún líka unnið mikið verk og
hrundið fram ýmsum umbót-
um, sem eiga að skapa
fjölskyldunni betra umhverfi
og þó einkum yngstu meðlim-
um hennar.
Simone Veil styður að sjálf-
sögðu jafnréttisbaráttu
kvenna, en hún telur þær enn
hlunnfarnará ýmsum sviðum,
t.d. i sambandi við stöðuveit-
ingar. Hún nefnir það sem
dæmi, að auglýsi fyrirtæki eft-
ir deildarstjóra og ritara og
konaog karlmeð jafna mennt-
un sæki um þessi störf, þá se
hefðin sú, að veita karlmanni
deildarstjórastöðuna og kon-
unni ritarastarfið. Slikum
hugsunarhætti þurfi að
breyta. En þrátt fyrir allt
jafiirétti, verði konan samt að
leggja áfram rækt við það að
vera kona, klæða sig sam-
kvæmtþvi ogsnyrta sig i sam-
ræmi við það. Þannig segist
hún hafa fyri fasta reglu að
fara i hárgreiðslu á miðviku-
dögum eða áður en vikulegir
ráðherrafundir eru haldnir.
Fjölskyldulif Simone Veil er
sagt gott enda sæmir ekki
annað f jölskyldumálaráð-
herra. Eiginmaður hennar er
forstjóri hjá flugfélagi og eiga
þau þrjá uppkomna syni og
tvö barnabörn.
Þ.Þ.
Simone Veil og Chirac.