Ísafold - 06.04.1912, Blaðsíða 3

ISAFOLD
11
verkatölu í þeim má sjá f Landshags
skyrslunum. ÞaS verSur víst ekki sóð,
að þau taki neitt sórlegt nýtt fyrir
hendur. — Kynbótafólög þekki eg engin.
Kaupfólag er viS líSi og söludeild í
Borgarnesi. Eykst víst verzlun allmikið
við hana og kaupfólagið flytur víst mik-
ið af vörum. Veitir því forstöðu Sveinn
Guðmundsson á Akranesi, fyrverandi
verzlunarstjóri þar hjá Thomsen. Mest
kveður að Sláturfólagi Suðurlands, sem
útbú hefir í Borgarnesi. Hefir það vafa-
laust gert mikið gagn. Þegar það var
stofnar leit voðalega út um fjársölu og
kjötverzlun. Síðan það komst upp hefir
sauðfó mikið fjölgað og hagur almenn-
ings batnað. Styðja þau auövitaö hvert
annað. Rjómabú er lítið um að tala.
Þó er eitt við Gufá í Borgarhrepp. Hef-
ir það átt erfitt uppdráttar. Mest
kveður að rjómabúi á Hvitárvöllum; í
því eru nokkrir Mvrasyalubúar. Fær
þaS víst einna hæst verð og hefir minst-
an tilkostuað, enda er það í sambandi
við mjólkurskólanu.
Ungmennafólög veit eg ekki
til að séu nema í Hvítársíðu (og Hálsa-
sveit), í Norðurárdal og eitt nýstcfnað
í Borgarhrepp.
Lestrarfólög eru til, en sum eru
harla fjörlítil. Það er víst til lítils að
bjóða þar annaö en skáldsögur. Engin
íþróttafólög eru til, svo eg viti, engin
söngfólög.
Grasvöi tur var með rýrara móti
á sumrinu, nýting góð og tíöin haust
og vetur betri en svo, að nokkur muni
eftir annari eins. Það eru því engin lík-
indi til, eins og nú stendur, að heyleysi
geti komið fyrir.
M e n t a m á 1 eru í barndómi, þó eru
farskólar í öllum sveitum, en misjafn-
lega eru þeir notaðir. Fastur skóli er í
Borgarnesi. Unglingaskóli enginn. Mýra-
menn ná að vísu til skólans á Hvítár-
bakka. Hann er troðfullur og margir
urðu frá að hverfa í haust, um 20.
Skólastjóri sýnir afar mikinn dugnað í
því að halda skólanum við, því hann er
víst ódýrasti skóli landsins.
Stjórnmálin hvílast í heila þing-
mannsins — þau eru víst á þeim eina
stað lifandi sem stendur. — Menn bíða
og bíða eftir fróttunum um konung-
kjörnu sveitina. Nokkrir eru að hugsa
um fánann, bláhvíta, að koma sór upp
honum og stöng til þess að láta hann
blakta á framvegis við þjóðleg tækifæri
og kemst það víst í framkvæmd á nokkr-
um stöðum, með vorinu, þegar alt tek-
ur að lifna við úr dvalanum.
Heilsufar er gott, engir skaðar
uó slysfarir, nema einn maður drekti sór
í júní í sumar í Norðurárdal.
Til ágóða fyrir ekkjur og
bðrn þeirra, er druknuðu
á Geir flytur Guðmundur Björnsson
landlæknir Fyrirlestur um mannskaða
á íslandi 188 i—1910, einkum drukn-
anir, og hugsanleg varnarráð við þeim.
Fyrirlesturinn verður fluttur í Iðn-
aðarmannahúsinu annan páskadag kl.
5 síðdegis.
Aðgöngumiðar kosta 50 aura og
verða seldir við dyrnar, sem opnaðar
verða kl. 4^/2 e. h. —
er fullkomnust og bezt, og
því í reyndinni sú langódýr-
asta.
V egastrokkurinn
eykur smjör og sparar tíma, ætti því
að komast inn á hvert einasta sveita-
heimili á öllu landinu. Fæst í
Yerzlön B. H. Bjarnason.
Sjónleikar.
Jivenfélagið Tiringurinn
efnir til sjónleika upp úr páskunum
til ágóða fyrir berklaveika fátæklinga.
Nánara á götuauglýsingum.
Toilet-pappír
kominn aftur
í bókverzluu ísafoldar.
Tapast hefir svartur jakki á veg-
inum í Laugarnar. Skilist á Grettis-
flötu SS-_______________
Syning
á liandavinnu i kvöldskólanum
í Bergstaðastræti 3 verður opin fyrir
aimenning báða hátíðisdagana frá
10—4 e. m.
Fnlltrúaráóskosning Bókmentafél.
Lögrétta hefir verið að narta dálítið
í lista þann, er skýrt var frá hér í
blaðinu fyrir skemstu, að fram hefði
komið frá ýmsum þeim Bókmenta-
félagsmönnum hér } bæ, sem áhuga
hafa á framkvæmdum í félaginu. Það
er því kynlegra, sem listi þessi, sem
ætlast er til, að menn hafi til hlið-
sjónar við úrval til fulltrúaráðskosn-
ingar félagsins næsta sumar, er alger-
lega *6pólitískur« og studdur af máls-
metandi mönnum úr öllum flokkum.
Reyndar var þar enginn skráður úr
Bjarnason’s fjölskyldunni, og nú segir
Lögr. að »fundur« hafi verið haldinn
(að því er heyrst hefir, voru það þeir
Bjarnungar, er héldu fundinn, sín á
milli, og höfðu viðstaddan ritstj.
Lögr.), — og hafi þar verið samþykt
að benda á Agúst prófessor Bjarna-
son sem fulltrúaráðsefni. An þess að
nokkuð sé farið út i þá sálma að met-
ast um það, hversu próf. Agúst sé
bráðnauðsynlegur i stjórn Bmf., skal
það að eins tekið fram, til leiðbein-
ingar félagsmönnum, að dr. Guðm.
Finnbogason var á lista þeim, sem
birtur hefir verið, og er það sannar-
lega nó$, að einn »heimspekingur« sé
valinn i fulltrúaráðið.
Hér skal mönnum og þegar bent
á, að ef félagsmönnum skyldi hafa
ónýzt á einhvern hátt kjörseðill sá,
er þeim hefir verið sendur til kosn-
ingarinnar (t. d. ef menn hafa skrifað
þar vitlaus nöfn), eða þeir ekki fengið
neinn slíkan seðil í hendur, eða týnt
honum, þótt fengið hafi, þá geta þeir
að sjálfsögðu fengið nýjan seðil til að
kjósa á hjá núverandi kjörstjóra fé-
lagsins, bæjarfóg. Jóni Magnússyni.
Og menn mega umfram alt ekki láta
undir höfuð leggjast að kjósa — svo
mikinn áhuga verða menn þó að sýna
á viðgangi Bóknientafélagsins.
‘Bókm.ýél.tnaður.
Baendanámsskeið
var haldið á Eiðum dagana 15—22.
febrúar síðastliðinn. Sátu það kring-
um 90 manns. — Erindi fluttu þar:
Metúsalem skólastjóri Stefánsson, Bene-
dikt Blöndal kennari, Benedikt Krist-
jánsson ráðunautur, Guttormur Páls-
son skógvörður á Hallormsstað, Gutt-
ormur Vigfússon í Geitagerði, Jónas
Eiriksson á Breiðavaði og Ólafur lækn-
ir Lárusson á Eiðum. Voru að jafn-
aði flutt 4 erindi á dag. — Málfundir
voru haldnir síðari hluta dags, alla
dagana, og þar rætt m. a.: um berkla-
veikisrannsóknir á kúm, landbúnaðar-
löggjöf, lýðfræðslu og bókasöfn. Var
samþykt að gera ráðstafanir til út-
rýmingar berklaveikishættu þeirri, sem
stafar af sjúkum kúm, og skorað á
Búnaðarsamband Austurlands, að hefj-
ast handa í því efni. Einnig kosin
nefnd til að koma fram með tillögur
viðvíkjandi landbúnaðarlöggjöfinni, og
skyldu þær leggjast fyrir þingmála-
fundina í vor. — Taiið var nauðsyn-
legt að koma upp lýðskóla á Héraði,
og kosin nefnd til að hlutast um að
skólanefnd búnaðarskólans á Eiðum
legði það til við sýslunefndir Múla-
sýslnanna, að þær kæmu upp slíkum
skóla á Eiðum. — Um bókasöfn var
samþykt svohljóðandi ályktun:
• Fundurinn álítur: I ýyrsta la%i:
Að góð og vel valin hreppsbókasöfn
séu mikilsverð menningarfæri, og beri
því að koma þeim á fót á sem flest-
um stöðum.
í öðru lagi: Að fyrirkomulag fjórð-
ungsbókasafnanna ætti að vera þannig
að úr þeim sé sérstaklega að fá þær
bækur, sem eru ofurefli hreppsbóka-
söfnunum að stærð og dýrleika. Tel-
ur hann mega ná því með auknu til-
lagi úr landssióði.
I priðja lagi: Að æskilegt væri að
Búnaðarsamböndin kæmu sér smátt
og smátt upp búnaðarbókasöfnum, er
stæðu meðlimum þeirra opin til af-
nota«.
Nokkur fleiri mál voru tekin til
meðferðar, en þessi hér töldu skifta
mestu. — Námsskeið þetta fór hið
bezta fram, og varð þeim er sátu til
gagns og skemtunar. Kvað og einn
bóndinn fast að þvi, hve heilsusamlegt
það væri, að geta svona lyft sér upp
úr vetrardrunganum og deyfðinni, með
því að eiga kost þess að sækja slik
námsskeið — sér til uppbyggingar.
Hjalti.
-----rs/s^S/------
Bókmentafélagið.
Herra ritstjóri!
I grein einni með fyrirsögninni »Bók-
mentafélagið*, er birtist i 18. tbl. »ísafold-
ar» 21. þ. m. hafið þér átalið stjórn Bók-
mentafélagsins fyrir það, að hún hafi án
heimildar í félagslögnnum, »látið prenta
uöfn þeirra manna, er nú ern i stjórn (Reykja-
vikurdeildar) ank forseta, og þar að auki
varamenn, sem ekki geta talist vera i stjórn-
inDÍ«.
Fyrir þvi vildi eg láta þess getið, að
stjórn Bókmentafélagsins á hér ekki sök á,
beldur ber eg einn ábyrgð á útbúningi kjör-
seðlanna, og vorn þeir gerðir eftir þvi, sem
mér virtist helzt vera iög til, sjá 17. gr. fé-
lagslaganna, shr. 1. hráðahirgða-ákvæði
þeirra. Um þetta atriði kosninganna segir
svo 1 17. gr. laganna:
íForsetakosning og kosningar til fnlltrúa-
ráðs fara fram annaðhvort ár. Skulu
kosnir menn i stað þeirra, er frá fara, í
fyrsta sinn 1912, og siðan alt af með
tveggja ára millibili. Kjörstjóri annast um
undirbúning þessarra kosninga . . . Kjör-
stjóri sér nm að i ársbyrjun . . . séu send
eyðublöð nndir kosningar þær, sem fram
eiga að fara næsta sumar á eftir . . . . Á
eyðublaðinn skal sjást til hverra emhætta
á að kjósa og i hverra stað.. Þar skal og
standa beiðni frá kjörstjóra um að kjósand-
inu fylli eyðnrnar með nöfnnm þeirra manna
er hann vill kjósa, skrifi undir kjörseðilinn
nafn sitt og endursendi hann síðan lokað-
an og frímerktan til kjörstjóra svo snemma,
að hann sé i höndum kjörstjóra minst þrem
dögum fyrir aðalfnnd*.
Að vísu var eg i fyrstn í nokkrum efa
um það, hvort telja ætti varamenn í stjórn
félagsins, þannig að þeirra ætti að geta í
kjörseðlunum. Eg komst þó hrátt að þeirri
niðurstöðu, að skylt væri að setja nöfn
þeirra á seðlana. — Um það gat enginn
efi á leikið, að geta átti nafns varaforseta
á seðlunum, og þá virtist rétt eftir atviknm
að setja einnig nöfn hinna annarra vara-
manna. Þó hygg er það og enn sanni
næst, að svo hafi jafnan verið litið á, að
stjórnir félagsins hafi verið skipaðar aðal-
mönnum og varamönnum, og mnnnrinn á
þeim sá einn, að varamaður hafði ekki at-
kvæði eða starfa í stjórn þess, nema aðal-
maður væri forfallaðnr.
Stjórn sú, sem kosin var á siðasta aðal-
fundi Reykjavikurdeildarinnar, varð stjórn
félagsins, þá er skifting þess i deildir féll
hurtu seinni hluta ársins 1911.
Þessar athugasemdir vildi eg biðja yðnr,
herra ritstjóri, að taka i l.eiðrað blað yðar.
26. marz 1912.
Með virðingu
• Jón Magnússon.
------»----
Koiaverkfallið.
Simfregn frá Khöfn °/4 T2.
Atkvæðagreiðslunni með-
al námuverkmanna um að
hætta verkfallinu lauk svo,
að 40000 atk væða meirihluti
varð á móti verkfallslok-
um. En eigi að síður er bú-
ist við því, að vinna verði
alment tekin upp á næst-
unni. Svo hafa foringjar
verkmanna ráðið til.
Pistlar úr sveitinni.
Mýrasýsln, einkum efri hluta henn-
ar, 8. marz 1912.
Mannalát. Oddur bóndi GuC-
mundsson á Steinum lózt 25. des. f.
á. 49 ára að aldrl. HafSi hann búið
þar síðan 1903. Kom hann skjótt upp
góðu búi, þó árin væru ekki mörg. Bú
var þar blómlegt og góð efni. Heimilið
var yfir höfuð fyrirmynd í reglusemi,
jörðin vel setin, þó ekki fengi hann hana
keypta. Banameinið var berklar i höfði.
Oddi sál. voru falin nokkur trúnaðarstörf
í þarfir hins opinbera, svo sem hrepps-
nefndarstörf og sóknarnefndar. Oddur
var valmenni, sem allir sakna. Kona
hans var Kristín Árnadóttir frá Leirá.
Þau áttu eina dóttur, Rannveigu; er
hún gift Kristjáni snikkara Björnssyni frá
Svarfhóli. Hafa þau minst Odds sál.
með 50 kr. dánargjöf til heilsuhælisins
á yífilsstöðum.
Eggert Sigurðsson óðalsbóndi í
Kvíum lózt 4. þ. m. Hafði hanu legið
því nær 2 ár þungt haldinn i berkla-
veiki. Gróf víða út á líkama hans og
oft voru þjáningarnar afarþungbærar og
öll legan þungbær. Hann vaí mikill
jarðabótamaður. Hafði slóttað alt túnið
og girt. Stækkað það á mel. Bygt
upp og fært úr stað öll hús, bygt hlöð-
ur yfir öll hey og vandað íbúðarhús úr
steinsteypu. Eitthvað hafði hann bætt
engjar, bygt mylnu. Það var því orðið
sórlega vel um gengið í Kvlum. Bú
hafði hann gott alla tíð og var þrifinn
og framkvæmdasamur búmaður. Hann
var dóttursonur Þorbjarnar óðalsbónda
Sigurðssonar á Helgavatni og kona hans
Margrót Ólafsdóttir, Þorbjarnarsonar,
sonardóttir hans, svo nokkrir arfar fóllu
þeim hjónum í skaut, enda sá það á
um framkvæmdirnar. Margrót lifir
mann og 4 börn, þrír synir og ein dótt*
ir ung og ófermd. Eggert gegndi nokkr-
um trúnaðarstörfum í þarfir hins opin-
bera. Eggert var fæddur 8. okt. 1857.
Jarðakaup. Á hverju ári eru fal-
aöar og keyptar fjöldi kirkjujarða en
engin sala ella á stórjörðum.
Vegagerðir o. fl. Flutninga-
braut fram Borgarfjörð var fram haldið
siðastliðið sumar. Var verið að verki
alt fram á veturnætur. Er brautin nú
komin upp fyrir Arnarholt, á svo kall-
aðar Þverbrekkur þar fyrir sunnan.
Samgirðing var gerð í vor yfir þvera
Miðtungu í Stafholtstungum milli Þver-
ár og Norðurár. Ver það fónaði 12
jarða að strjúka til afróttar og afróttar-
fónaði að strjúka heim aftur. Girðingin
mun vera um 2000—3000 faðma vír-
girðing fimmþætt úr gaddavír. Nokkrar
smærri girðingar hafa verið framkvæmdar
og eitthvað hefir komist upp af stein-
steypuhúsum, skólahús í Borgarhrepp
og íbúðarhús í Neðranesi.
Búnaðarfélög eru að minsta kosti
að nafuinu í hverjum hreppi. Um dags-
Hefirðu heyrt það fyrT
Það eru í Lundúnum 19 skemtigarðar
til almenningsnota, með stórum grasflötum,
miklum skógartrjám, tjörnum 0. fl. Þeirra
er Hyde Park mestur og frægastur, með því
að i honum eru oft haldnir múgmennis-
málfundir. Hann er 371 ekra á vídd. En
það er sama sem jafnmargir Austurvellir i
Reykjavik. Austurvöllur er sem sé rétt 1
ekra ensk.
— Þessar eru 10 mestar borgir i heimi,
með þeim mannfjólda, sem hér segir hér
um bil:
Lundúnir 7 milj. Kanton. . 2 milj.
New-York 4 — Chicago 2 —
Paris . . . 3 Va — Tokio. . . 2 —
Berlin . . 3 — Pétursborg 1 */s —
Vin ... 2 — Peking . . I1/, —
— Þetta kvað þjóðkunnur hagyrðingur
vestfirzkur, er hann kom fyrsta sinn í minni
háttar kauptún, sem fyrir réð verzlunarein-
okrari f fátæku bygðarlagi:
Eepnast lagin handtökin.
Hygnum rdð ei dvina.
Hundvís rýir húsbóndinn
Horgemlinga sína.
ÚtgeFðarmenn!
Munið eftir að netasteinar ísólfs
Pálssonar fást í Steinar i Reykjavík hjá
Böðvari Jónssgni,
Sími 231.
Hér með tilkynnist, að jarðarför Friðriku
sál. Guðmundsdóttur, sem andaðist i Landa-
kotsspitala 30. marz, fer fram II. þ. m. kl.
II1/, f. h. frá spitalanum.
Reykjavik 3. april 1912.
Elin og Pétur Guðmundsson.
77/ íeigu
frá 14. maí mörg herbergi móti sólu
með og án húsgagna í
Bergsfaðasfræíi 3,
talsimi 208.
48
væri eitthvert furðuverk náttúrunnar.
Hún hafði aldrei aéð nokkurn kven-
mann koma jafn-fyrirmannlega fyrir
ajónir. Hún hafði ekki hugsað sér, að
nokkur manneskja gæti verið eins full-
komin í alla staði. Henni fanst vera
mesta lán að eiga fyrir sér að vera
sllkri húsmóður undirgefin eftirleiðís.
Alt gekk vel í kynnisför Kálfhaga-
fólksins. En þó var eins og Helgu
yrði órótt niðri fyrir, er hún hugsaði
til þess dags. |>ví var svo til farið, sem
hér segir. Hún gekk um beina og bar
gestunum kaffi, er þeir voru nýkomnir.
þegar hún kom inn með það, laut
móðir Hildar að húsfreyju á Lundi, og
spyr, hvort þetta sé ekki stelpan frá
Mýrarkoti. Hún sagði það ekki í svo
lágum róm, að Helga heyrði það ekki
vel. Hin kvað-já við. j>á segir gest-
urinn eitthvað, sem Helga heyrði ekki.
henni Bkildist það vera eitthvað í
átt, að hún furðaði sig á, að hún
vildi hafa hana eða hennar líka á heim-
1 ln“', Það fekk Helgu mikillar áhyggju;
en hún reyndi til að hugga sig á því,
að það væri ekki Hildur, heldur móð-
ir hennar, sem þetta hefði sagt.
49
Vorið eftir urðu þau Guðmundur og
Helga einhvern tíma samferða heim
frá kirkju. |>að var fleira fólk þeim
samferða framan af leiðinni, en dróst
aftur úr smámsaman eða fór aðra leið,
og loks urðu þau Helga og Guðmund-
ur ein saman.
Guðmundi flaug samstundis í hug,
að hann hefði aldrei verið staddur einn
með Helgu frá því kveldið góða uppi
í Mýrarkoti, en það var honum í fersku
minni. Honum bafði um veturinn oft-
sinnis orðið hugsað til þess, er þau
hittust fyrst, og hafði honum jafnau
orðið hlýtt og notalegt innanbrjósts í
þeim hugrenningum. Hann rifjaói alt
upp fyrir sér, þegar hann var einn við
vinnu sína: alla nóttina þá, hvítleitan
þokuslæðinginn, glaða-tunglskinið, svart
skógarfellið, bjartleitan dalinn, og stúk-
una, sem vafði örmum um háls honum
og grét af gleði. Og alt af varð at-
burður sá fegurri í endurminningu hans
hvert sinn, er hann rifjaði hann upp
fyrir sér. En þegar þau Guðmundur
voru innan um aunað fólk við vinnu
heima í Lundi, átti hann ilt með að
átta sig á því, að þetta hefði á dag-
52
— Úr því að þú biður mig að þegja
um það, þá þegi eg.
— f>ú getur ekki ímyndað þér, hvað
voðaleg eftirþrá á mig sótti fyrst í
stað. það var rétt að mér komið, að
strjúka heim aftur.
— Leiddist þér? Eg hélt, að þú
kynnir svo vel við þig hjá okkur.
— Eg gat ekki að því gert, mælti
hún, eins og hún væri að afsaka sig.
Eg vissi auðvitað, hvað gott var fyrir
mig að vera hér. jpið voruð öll góð
við mig og vinnan var ekki erfiðari
en það, að eg fekk undir henni risið.
En þó leiddist mér. það var eitthvað
sem sogaði mig að sér, og dró mig og
rak mig heim í skóginn aftur. Mér
fanst eg vera að véla og svfkja ein-
hvern, er átti tilkall til mín, ef eg væri
lengur niðri í bygðinni.
— það hefir máske verið-----? anz-
Guðmundur, en hætti við í miðri setn-
aði ingu.
— Nei, það var ekki drengurinn,
sem eg þráði. Eg vissi að honum leið
vel, og að hún amma hans var góð við
hann. það var ekki neitt ákveðið. Mér
fanst eins og eg vaari ótaminn fugl, sem
45
|>
una, ýtti gleraugunum upp á eunið og
ræskti sig. Hann bjóst til að flytja
tölu þá, er hann hafði verið að taka
saman í huganum alt kveldið.
— Já, heyrðu nú, Helga. Við móðir
þín höfum alt af viljað vera almenni-
leg og heiðarleg. Eu okkur fanst þú
hafa gert okkur minkun. f>að var
eins og við hefðum ekki kent þér að
gera greinarmun góðs og ills. En þeg*
ar við fróttum, hvað þú hafðir gert i
dag, þá sögðum við okkar í milli, við
móðir þín, að nú sæist þó, að þú værir
almennilega upp alin og upp frædd, og
þá hugsuðum við, að þú kynnir að
geta verið okkur til gleði, og hún móð-
ir þín vildi ekki, að við færum að hátta
fyr en þú kæmir, til þess að hægt væri
að taka vel á móti þér.
III.
Helga frá Mýrarkoti kom uú að
Lundi, og fór það alt vel. Hún var vika-
greið og námfús, og þakklát fyrir hvert
þýðlegt orð, er til hennar var talað.
Henni fanst hún alla tið vera lítilmót-
legust allra á heimilinu, og vildi aldrei