Ísafold - 26.01.1918, Blaðsíða 3

ISAFOLD
3
hefir mátt óhæfu. Yms hneykslis
mál, sem enginn annar hefir haft
þor eða nenning til þess að ráðast
að, mál, sem hafa verið þjóðskað-
leg og til niðurdreps, hefi eg tekið
mér fyrir hendur að rekja og kryfja,
svo að komist yrði fyrir rætur
meinsins eða sök félli á sekan, er
eg hvorttveggja tel lífsnauðsyn í
hverju þjóðfélagi.
Eg hefi ávalt vtljað koma við kaun-
in, og eg hefi gert það. Og það
hefir eðlilega stundum sviðið, enda
.verið ætlað að gera það. Menn hafa
orðið sannleikanum sárreiðir, eins og
gengur, þótt enginn hafi kveink.ið
sér eins sárt og Tr. Þ. En miklu
fleirum hefir þótt orðið í tíma talað.
Eg hefi aldrei, aldrei nokkurntíma
ráðist á menn persónulega eða á
PrivaíUý þeirra, svo sem og gefur
að skilja, en skýrt hefi eg frá ntferli
manna, án manngreinarálits, i þeim
málefnum, sem um hefir verið : ð
tefla, sem oll hafa verið opinbers eðl-
ts eða að réttu lagi varðað almcnninv.
Enda er vlst flestum Ijóst, að þtir
er gefa sig við slíkum efnum, verða
að sætta sig við það, að beint sé aö
þeim skeytum; geti þeir það ekki,
eru þeir ekki menn til þeirra starfa.
Og eigi tel eg það ókost á ádeilu-
rithætti, þótt menn séu nokkuð
hvassyrtir, eins og mér er lagið,
einkanlega i andsvörum og að qeýnu
tileýni; en það hefir æfinlega átt við
opinbera framkomu manna, einkalífi
þeirra hefi eg ekki komið næni.
Ýmsir þeir, sem mér hafa svar-
að, misjafnlega ræmdir af aðförum
sinum í alþjóðarmálum, hafa aftur á
móti ekki svifist þess, að skrifa per-
sónulegt nið um mig — á likan hátt
og herra Tryggvi Þófhallsson, er
þeir hafa, eins og hann, staðið uppi
ráðþrota, en óstjórnlega reiðir, af
því að sagt var það, sem þeim kom
illa að leitt yrði í ljós.
Nú vitna eg um þetta óhræddur
til alls þorra þeirra, er lesið hnfa
það, sem eg hefi skrifað. Og þótt
tekið yrði fram og hlutdrægnislaust
athugað hvað eina, þá mun koma i
ljós, að eg fer hér ekki með skrölc.
Að andstæðingar mínir, sem verið
hafa í hvert skitti, kannist að öllu
leyti við þetta, það ætlast eg ekki
til, þótt til þess mætti jetlast, 1 é
heldur krefst eg þess, að allir séu sam-
þykkir skoðunum þeim, sem eg hefi
haldið fram í ýmsum málum.
En fyrir því segi eg þetta alt, ?ð
brigsl þau og svívirðingar, er ritstjóri
>Tímans«, í hinu stjórnlausa æði
sínu, dirfist að bera á mig, eru íá-
heyrðar.
Hann tekur eitt dæmi að eins,
þar sem hann reyndar fer rangt með
alt, af umræðum þeim eða ritdeilum,
sem eg hefi átt i, og þykist dæma
alt út frá þvi. Það er ritdeilan um
andatrúna og þjóðkirkjuna, aðallega
við próf. Har. Níelsson. Veit eg
það að H. N. hefir verið með sama
marki brendur og hr. Tr. Þ. og fleiri
að vilja %era orð mín að spersóuu-
legum árásum*, eg skal láta ósagt
af hvaða ástæðum. Eg skal ekkert
fara út í þá sálma, hvor okkar H.
N. hafi talað í þökk fleiri landsmanna,
þótt það sé engum efa undirorpið.
En hitt fullyrði eg, að eg hafi aldrei
ráðist á privatlif hans. Það kom
þessu máli heldur ekkert við og mér
gat aldrei komið það til hugar.
Ef nokkur er sá, sem getur sýnt
fram á, að eg fari eigi með rétt mál
um þetta, þá komi hann!
En hvern >dóm« fellir svo þessi
herra, Tryggvi Þórhallson, um þetta?
Þann — að við mig þýði ekkert að
rökræða, þvi að það sé »tilviljun<(l),
ef eg »komi að málefninu*.
Finst mönnum, að guðfræðingur-
inn fari þarna með sannleika? Vill
hann sjálfur kannast við, að hann hafi
allajafna boðað hann svona hreinan ? I
Ennfremur dæmir hann: Að
>barda%aaðýerð< min sé að >heýja
persónuleqa árás á einhvern ýylgjanda
þeirrar stefnuc, er mér sé til fyrir-
stöðu. Eg hafi *pann meqineiqinleika
að hefja persónulega árásc, þegar eg
verði reiður einhverri stefnu, — að
eg »svífist einskis um að svívirða œtt-
inqja og privatlíý« þess, sem eg eigi
í ritdeilum við. Með hans eigin
orðum, því að þau sýna sálarástand
mannsins, talar hann þannig í viðbót:
»A hinn bóginn er það öldungis
víst — og sömuleiðis bygt á ýyrri
reynslu — að ef lagt er út í deilu
við hann, í vou um að málefnið
skýrist, þá verða allir ættingjar, lífs
og liðnir, dregnir fram á sjónarsvið-
ið með viðeigandi svívirðingarorðum,
líf sjálfs manns og störf afflutt í lik-
um mæli og sparkað í alt og alla,
sem hægt er á einhvern hátt að
blanda inn í umræðurnarc.
Að þvi alveg sleptu, hvers vegna
maðurinn sé svona afskaplega hrædd-
ur við það, þótl lif hans og ættingj-
ingjar hans »blandaðist inn í um-
ræðurnar«, sem engin yfirvofandi
hætta virðist á, að hann af þeim sök-
um þori ekki að ræða opinbert mál-
efni, úr sljórnmálum landsins, sem
hann sjálfur eða blað hans hefir gefið
tilefni til; og að því líka alveg sleptu,
að þetta getur ekki haft nein áhrif,
hvorki á mig né aðra, með þvi að
hvert mannsbarn á landinu, sem blöð
les, veit að þetta eru helber og óþokka-
leg ósannindi, þá er samt eitt eftir,
sem ekki verður slept. Það vil eg
gefa hpnum upp i hendur. Eg
skora á Tryggva Þórhallsson að
koma fram meO þaO, hvar og hve-
nær — i hvaða umræDum, hvafla
málum — eg hafi viOhaft þessa aö-
ferö, er hann hefir lýst eins og að
framan segir, og kyeðst byggja á
»reynslunni«; geri hann pað ekki,
þá skal hann fyrir öllum lýD heita
ódrengur, lítilmenni og opinber ósann-
indamaður að pessum ummcelum sin-
um!
Nú verður herra Tryggvi að taka
til máls, et hann metur sóma sinn
nokkurs; ekki mín vegna — þess
hefir hann aldrei þurft, því að eg
hefi í riti eða ræðu aldrei vitað
að hann var til —, heldur sín
vegna.-------
Ritstjóri »Tímans« drepur að sið-
ustu á þingmensku mina. Osmeyk-
ur er eg út af henni, þótt ekki sé
langt af sagt ennþá. En honum
gremst það, að eg er þingmaður, og
hann telur það »slys«, að eg varð fyrir
kjöri við síðustu kosningar (og það
reyndar með miklum atkvæðamun).
Það má líka til sanns vegar færa, að
það hafi verið slys fyrir hann og hans
nóta, þvi að ekki mun eg skirrast
við, framvegis eins og hingað til, á
þingi sem utan þings, að berjast fyrir
þvi, er eg tel miða til þrifa landi og
lýð, hvort sem það veit inn á við
eða út á við, og eins eð rifa hitt
niður, sem rotið er og fúið á þjóð-
líkamanum. Og menn þurfa ekki
að ímynda sér, þótt fantar ausi yfir
mig fúkyrðum, að eg hætti að finna
að því, sem óheilt er, hver sem f
hlut á, eða að stjaka við þeim, sem
»hneykslunum valda«, þá er mér
býður svo við horfa.
G. 5t>.
Nýr erindrekí.
Gunnar Egilson skipamiðlari fer
til New York núrta með Gullfossi.
Er hann ráðinn fulltrúi landsstjórn-
arinnat fyrst um sinn. Mælt er, að
Jón Sívertsen skólastjóri muni jafn-
framt kvaddur heim.
Verzlunarlöggjöf vo»*.
—o—
Herra ritstjóri.
Undir fýrirsögninni » Verzlunarlög-
gjöf vor« hefir málaflutningsmaður
Sveinn Björnssou ritað grein í i.
tölublað »ísafoldar« XLV. árg., en
vegna þess að greinin er árás á mig
og firmað A. Guðmundsson í Leith,
leyfi eg mér að beiðast þess að þér,
herra ritstjóri, vilduð gefa mér rúm
i heiðruðu blaði yðar fyrir stutta
athugasemd:
Viðskifti þau er umræðir i þar
nefndu máli gengu fyrir sig sumarið
1913, við A. Guðmundsson sjálfan,
sem þá var staddur hér á landi, án
þess að eg hefði nokkuð með þau
að gera, enda var eg þá ekki fulltrúi
firmans, og varð ekki fyr en á árinu
1914.
Þetta ætti Sveinn Björnsson að
vita, að minsta kosti vita umbjóð-
endur hans það vel, og fer hann því
með rangt mál er hann í nefodu
réttarhaldi staðhæfir að eg hafi ann
ast umrædd kaup. Þessu fer svo
fjarri að stefnendurnir hafa jafnvel
aldrei skrifað mér eitt orð um málið,
þótt nú séu liðin fjögur og háift ár
frá því að viðskiftin gengu fyrir sig.
A. Guðmundsson hefir tvívegis
farið þess á leit við bæjarfógetann i
Reykjavík að firma hans yrði innrituð
hér, en var neitað um það í hvoit-
tveggja skiftið; innritunin ekki talin
lögleg þar sem firmað væri skozkt
og A Guðmundsson væri heimilis-
fastur í Leith. Þegar eg gerðist
erindreki firmans var það talið lög-
legt að eg keypti borgarabréf hér og
ræki svo erindi firmans, en vitanlega
tel eg mér óviðkomandi þau verzl-
unarviðskifti sem gengið hafa fyrir
sig fyrir þann tíma, sem mér er
ókunnugt um.
Eg mun aftur á móti, að sjálfsögðu,
svara til þeirrá viðskifta sem eg geri
hér vegna firmans og sem aðallega
eru í því fólgin að taka á móti minni
háttar vörupöntnnum, afgreiða vör-
urnar er þær koma og innheimta
fyrir þær hér, eða semja um kaup
á islenzkum afurðum, er venjulegast
greiðast gegn farmskýrteini. Þeir
kaupmenn er semja við firmað i
Leith, án minnar milligöngu, og
sem þá venjulega er um kaupístór-
um stil (heila farma) verzla við firm-
að sem útlend verzlunarhús, og mér
vitanlega aftrar það ekki hagkvæmum
viðskiftum þótt kaupin séu gerð við
útlend firmu, slíkt er oft og tíðum
gersamlega óhjákvæmilegt.
Siðan eg gerðist erindreki firmans
A. Guðmundsson hefi eg verið iát-
inn borga alla-skatta og skyldur, sem
á mig hafa verið lagðar vegna þeirr-
ar verzlunar er eg framkvæmi fyrir
hönd firmans, og hefir þvi þetta
bæjarfélag notið góðs af starfssemi
minni, sem það hefði ekki gert ef
firmað hefði aðeins haft skrifstofu i
Leith. Síðan ófriðurinn byrjaði
hefur firmað gert megnið af verzl-
un sinni beint frá Leith (selt farm
af tunnum og salti og keypt fisk),
og það hefði hvert útle^pfirma getað
án þess að greiða opinber gjöld hér.
Eg hefði þvi getað vænst þess að
bæjarfulltrúinn Sveinn Björnsson virti
þetta atriði meir en svo að hann
fyndi ástæðu til þessarar óiéttmætu
árásar.
Það er von mín að þe sar línur
hnekki tilgangi málaflutningsmanns
ins Sveins Björnssonar, sem vitan-
lega er sá að skaða hagsmuni firm-
ans og gera mig tortryggilegan.
Reykjavik, 15. janúar. 1918.
Svavar S. Svavars.
Athugasemd frá Sv. Bj.
Út af grein herra S. Svavais, vil
eg biðja blaðið fyrir dálitla athuga-
semd, þótt ekki sé tilgangur minn,
að leggja út i blaðastælur út af grein-
arefninu. En úr því að herra S. hefir
óskað að halda við athygli lesenda
blaðsins á umræddu efni, vil eg svara
honum nokkrum orðum.
Mér hafði skilist að S. Svavars
hefði gert hér umrædd kaup fyrir
hönd A. Guðmundssonar. Enda voru
þau gerð með simskeytum undirrit-
uðutu' með simnefm þvj, er herra
Svavars notar er hann gerir kaup
fyrir A. Guðmundsson, símnefnið
»Viðar«. Annais er þaðekki af atriði
og skal ekki um það stælt, hvort
S. Svavars hefir gert pessi kaup eða
A. Guðmuudsson sjálfur hér á staðn-
um. Má vera að svo sé. Þetta er
algert aukaatriði.
Það sem var tilgangurinn með
grein minni, eini tilgangurinn og er
aðalatriðið, var, að benda á ftijbq ísjár-
verða qloppu i verzlunarlóqqjóf vorri.
Verzlun, sem hefir hér skrifstofu, aug-
lýsir sig með heimilisíangi í Reykja-
vík, hefir hér bókað símnefni, tal-
símanúmer o. s. frv., kemur á allan
hátt fram sem innlend verzlun, nýt-
ur hér allra sömu réttinda sem inn-
lend verzlun, 00 notar sér pau rétt-
indi, á að sjálfsögðu að hafa sömu
skyldurnar sem innlend verzlun; hún
á ekki, ef eitthvað ber á milli, að
geta sagt við viðskiftamenn sína:
Náðu mér ef þú geturl En til þess
þarftu að sækja mig í framandi landi,
þar sem öll málsókn er bæði erfið
og dýr. Löggjöfin þaif að vera svo,
að hér fylgist að réttur og skyldur.
Ella sé afvinnureksturinn ekki leyfður.
Herra S. segir að bæjaifógetinn
hafi tvívegis neitað að innrita firma
A. Guðmundssonar hér, vegna þess
að það sé skozkt firma. £f þetta er
rétt, mun bæjarfógeti hafa litið svo
á, að firmanu væri óbeimilt að reka
hér verzlun. Hena S. segir að fram
hjá þessu hafi ált að komast með
þvi að hann keypti hér borgarabréf
og væri svo erindreki firmans. Þessi
aðferð, sem herra S. lýsir, að erlent
firma skjóti fram fyrir sig innlend-
um manni, til að reka hér atvinnu,
sem það ekki má ella, er tæplega
heimil, Qg er á almennu máli nefnd
leiðinlegu nafni. En auk þess er það
ekki ritt hjá hr. S., ef svo bæri að
skilja hann, að hann reki verzlunina
i sinu eigin nafni, og það, að á hann
séu lögð gjöld af verzluninni. Húu
er rekin undir nafninu A. Guðmunds
son, jafi-an auglýst undir þvi nafni;
og gjöld eru lögð á verzlun A. Guð-
mundssonar. Þetta getur hver séð,
sem vill hafa fyrir að gá að þvi, t.
d. i bæjarskránni og niðurjöfnunar-
skránni. Á S. Svavars eru lagðar
síðast einar 40 krónur. Eru því um-
mæli hr. S. i þessu efni qagnstteð
sannleikanum.
Mönnum hættir við, ef þeim finst
þeir eiga i vök að verjast, að gera
miður góðgjarnar getsakir um tilgang
þeirra sem þeir eiga orðastað við.
Herra S. segir að tilgangur
minn sé »vitanlegac sá, »að skaða
hagsmuni firmans og gera mig (þ. e.
hr. S.) tortryggileganc. Eg mótmæli
þessu harðlega. Tilgangur minn var,.
eins og áður er lýst, sá einn að benda
á gloppu i löggjöfinni, til þess að
athygli manna beindist að þvi, að
stoppa í þá gloppu. Við málafærslu-
menn reknrn okkur frekar á það,
hvar ern gloppur í löggjöfinni, en
margir aðrir, og ber því fremur öðr-
um að benda á þær. Enda gerði eg
eigi annað í fyiri grein minni en
skýra frá því, sem firmað hafði gert.
Eý þið skaðar hagsmnni firmans, þá
eru það qerðir pess sjálýs, sem því
valda, og ekkert annað. Eg hefi ekk-
ert árásarorð ritað í garð hr. S. eða
firmans, — nema það sé árás að
segjt satt frá.
Sveinn Björnsson.
Rðykjofenr-aimáll.
Messað á morgun í fríkirkjunui í
Reykjavík kl. 2 síðdegis síra Ól. ÓI.
Veðráttao. Seinni hluta vikunnar
hefir hlánað mjög um land alt, nokk-
ur hitastig bomin sunnanlands. En
mestu brunafroat — alt að 25 stig
hér í bæ fyrri hluta vikunnar.
Alþýðnfræðslan. Um þjóðarbú-
skap þjóðverja flutti Funk verkfræð-
ingur erindi á sunnudaginn. Er hann
sjálfur þýzkur, en mælti á íslenzka
tungu og þótti vel takast
Skipafregn.
Botniaog Lagarfoss eru á
leiðinni hingað frá Seyðisfirði. .Marg-
ar tilraunir voru gerðar árangurslaust,
áður en tókst að brjóta ísinn á Seyð-
isfirði og komast út með skipin..
Bæjarstjórnin. Ben. Sveinssyni
hefir af stjórnarráðinu verið úrskurð-
að sæti áfram í bæjarstjórninni, en
hann hafði borið sig upp undan því,
að varpað hafðí verið hlutkesti um
það hvor þeirra Jóns Magnússonar
ráðherra skyldi úr bæjarstjórninni
ganga, en J. M. áður búinn að sækja
um og fá lausn.
Slysför. A miðvikudag fanst kon-
an Jpuríður Egilsdóttir, systir Guðm.
EgiUsonar kaupm. örend í fjörunni í
OrfirÍBey. — Sást það seinast til henn-
ar, að um morguninn kl. 10 gekk
hún yfir hafnarísinn og stefndi út í
Örfir8ey, en meira vita meun eigi um
ferðir hennar og það hvernig slysið
hefir að borið.
Valnrinn er á leið frá Kaupmanna-
höfn og mun von hingað núna ein-
hvern daginn. Meðal farþega er
Böðvar Kristjánsson adjunkt.
Mannalát.
L á t i n n er hér f bæ Gunnar
Björnsson faðir þeirra Péturs kaupm.
og Steindórs prentsmiðjustjóra.
Ennfr. er nýdáin frú Guðrún Vig-
fúsdóttir, tengdamóðir þorgríme
söðlasmiðs og bónda 1 Laugarnesi,
en dóttir Vigfúsar sýslumans Sigurðs-
sonar, Thorarensen. Hún varð 75 ára.
Rarnaskólinn hefir verið lokaður
undanfarna viku vegna kuldanna,
sem voru um daginn. A mánudag«
inn byrjar kensla aftur.
Frá Siglufirði var sfmað í gær
að ísinn væri að reka út fjörðinn.
Mannslát. Bergur jþorleifsson söðla-
smiður and&ðist í fyrrinótt,' 76 ára
að aldri. Hanu hafði verið lasinn
fyrri hluta vetrar, en var nú farinu
að ná sér aftur og ail-hress, eu fékk
síag á fimtudagskvöldið. Hanu var
sómamaður í hvívetna og drengur
góður.