Tíminn - 11.04.1980, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 11. april 1980
V.
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurðsson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur Ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar SIÖu^
múla 15. Simi 86300. — Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495.
Eftir kl. 20.00: 86387. Verö I lausasölu kr. 240.- Askriftargjald kr.
4.800 á mánuöi. Blaöaprent.;
Afangar
Kjartan Jónasson: Erlent yfirlit
Múslima-bræðra lagið ætlar að senda Assad sömu leið og íra TURKÉY . Latak,a^S„eé ' ^Sr.61^2' )Í T^.Hama \Z°' It C . S Y R 1 A \ )> LEBANONjlHoms Beirut Ijr \ R a n Damascus ^ JmSf&Goian Kgi Israeli- ISRAELí®He'9hís \ occupied \ o Miies ioo
nskeisara
í gær var þess minnst að fjörutlu ár voru liðin sið-
an íslendingar tóku siðustu leifar erlends konungs-
valds i sinar eigin hendur. Enginn maður mun á
landi hér sá sem ekki sér hvarvetna skýran vitnis-
burð þeirrar endurreisnar á öllum sviðum sem af
þvi leiddi að þjóðin tók sjálf völd yfir eigin málum.
íslenska þjóðfélagið er — þrátt fyrir alla van-
kanta, vandamál og mistök — ef til vill ótviræðasta
dæmi þess sem til er að best fer á þvi að menn og
þjóðir ráði sér sjálfar, að smæðin og mannfæðin
þarf síður en svo að vera til hindrunar framförum,
og að fjarstýring og sundurleitar rikisheildir með
þungu stjórnkerfi stuðla ekki að alhliða framförum
og geta sjaldnast komið til móts við eðlilegar óskir
og hagsmuni fólksins.
Samhliða þróuninni i átt til stjórnarfarslegs sjálf-
stæðis, sem lauk með stofnun lýðveldisins, urðu
stórbyltingar i öllu þjóðlifi íslendinga og efnahags-
lifi. Þessi framsókn hefur ekki verið stöðvuð þrátt
fyrir margar ágjafir og margvislegan vanda sem
að höndum hefur borið. Og svo mun verða áfram að
þjóðin leysir sin vandamál meðan hún nýtur sjálf-'
stæðis og frelsis i landinu.
En sjálfstæðisbarátta fámennrar þjóðar i um-
deildum heimshluta heldur áfram. Henni lýkur
ekki, og ekkert bendir til þess að henni muni ljúka.
Norður-Atlantshaf og Dumbshaf eru ekki lengur á
enda veraldar, heldur liggja um þetta hafsvæði
mörk áhrifasvæða stórvelda, i þessu hafi eru eftir-
sóttar auðlindir og f jölmargar stórþjóðir telja mikið
undir þvi komið hversu farið er með völd, stjórnun
og nýtingu þessa svæðis.
Og þessir erlendu aðilar spyrja ekki íslendinga
um leyfi til afskipta — eða áhyggjur — af þessu
svæði. Það þýðir ekkert I þessu sambandi fyrir
sjálfan ólaf Ragnar Grimsson að dreifa sendibréf-
um sinum meðal bandariskra þingmanna i heim-
sókn hér. íslendingurinn verður ekki einhver „Palli
var einn I heiminum” þótt gervallur þingflokkur Al-
þýðubandalagsins telji að svo geti orðið.
Sjálfstæðisbaráttu okkar er ekki lokið. 1 við-
skiptamálum við útlendinga eigum við i harðri
samkeppni og þurfum á öllu okkar atfylgi að halda
til að sjá hagsmunum okkar borgið. Með sigrum
okkar i landhelgismálinu fram til þessa höfum við
tekið á okkur ábyrgð á mjög víðáttumiklu auð
lindasvæði, og vafalaust verðum við á næstu árum
að byggja upp miklu meiri varðskipaflota en við
höfum nú á að skipa til þess að standa undir þeirri
ábyrgð. Og við eigum enn langt I land með að taka I
okkar hendur fjölmörg störf á sviði öryggis- og
vamamála, en það er að sjálfsögðu frumskylda
sjálfstæðrar þjóðar að annast eigin landvarnir eftir
þvi sem fært er og i samstarfi við vinaþjóðir eftir
þvi sem aðstæður krefjast og samkomulag tekst
um.
Nú stendur fyrir dyrum áfangi I þessari sjálf-
stæðisbaráttu sem eru viðræðumar við Norðmenn
um Jan Mayen. Vitaskuld er það ósk allra íslend-
inga að gott og vinsamlegt samkomulag geti náðst
og það sem fyrst. Það er mikið I húfi fyrir báðar
þjóðirnar að óvissa rlki ekki um Jan-Mayen-svæðið
og að nýting auðlindanna þar verði með skynsam-
legum hætti. En frá Islensku sjónarmiði verður ekki
dregin dul á það, að Jan-Mayen-málið er enn einn
áfanginn i ævarandi sjálfstæðisbaráttu, og við
höfum reyndar fyrr þurft að fást við Norðmenn I
þeim málum.
JS
Sjaldan er ein báran stök i
Miö-Austurlöndum. Eins og
ljóst er af fréttum jaörar nú viö
strlö milli nágrannanna Iraks
og lrans. Palestinuarabar hafa
aftur látiö til sín taka á sama
tima og friöargerö Israels og
Egyptalands er tekin aö falla úr
skoröum og Israelsher hefur
enn á ný ráöist inn i Llbanon.
Þar meö er ekki allt taliö, þvl
trúarhiti Irana hefur nú breiöst
út til Sýrlands og stjórn Hafez-
al-Assad er skyndilega oröin
völt i sessi.
Assad komst til valda I Sýr-
landi áriö 1971 er hann steypti
Salah Jedid, en Assad var varn-
armálaráöherra i stjörn hans.
Stjdrn Assads átti framan af
miklum vinsældum aö fagna I
Sýrlandi, þótti mildari og rétt-
látari en fyrirrennara hans. En
einn helsti agnúinn fyrir Assad
er nú loks aö sýna sig ljóslega
meö vaxandiandstööu i landinu,
ekki sist eftir byltinguna i lran.
Þessi agnúi a- aö Assad tilheyr-
ir minnihlutahópi I Sýrlandi,
mjög blönduöu „kyni” sem
enskumælandi nefna „Ala-
wites”, og er auk þess sértrúar-
söfnuöur meöal Múslima. Um
70% ibúa Sýrlands eru aftur á
móti Sunnitar og þeir hafa um
aldir fariö meö völd i landinu.
Andstaöa Sunnita gegn alræöi
Alawita vex nú hrööum skrefum
og kom f slöasta mánuöi til blóö-
ugra bardaga eöa öllu fremur^
aftaka á Alawitum I noröur-
hluta Sýrlands. Þaö er ekkert
nýtt aö Alawitar séu teknir af
llfi I Sýrlandi, en óeiröirnar
og aftökurnar I borgunum
Hama og Aleppo voru nýjung
aö þvl leyti aö þeim fylgdu
árásir á lögreglustöövar og
aörar byggingar stjórnarinn-
ar og óeiröirnar breiddust auk"
þess út til Deir-ez-Zor, Lataklu
og fleiri borga I landinu. Varö
Assad aö kalla til hersveitir frá
landamærum ísraels til þess aö
skakka leikinn og eftir á aö
hyggja er ekki ólíklegt aö sú
ákvöröun Assads aö kalla heim
herliö frá Llbanon standi i beinu
sambandi viö vaxandi ókyrrö 1
Sýrlandisjálfu. Hitt er svo vafa-
mál aö Assad geti þegar á hólm-
inn er komiö reitt sig á sýr-
lenska herinn fremur en keisar-
inn I Iran á þann iranska ekki
alls fyrir löngu.
Þótt rót óánægjunnar i Sýr-
landisé sú aö Assad er af öörum
stofni, segir þaö ekki nema
hálfa söguna. Þegar Assad tók
völdin I landinu meö fulltingi
Baath-sósialistaflokksins stóö
hann þegar fyrir hreinsunum I
flokknum, en þær beindust eöli-
lega gegn fylgismönnum Salah
Jedid. Siöan hefur hann stööugt
unniö aö þvi aö treysta sig 1
sessi meö því aö skipa I allar
trúnaöarstööur f flokknum og
stjórnkerfinu kynbræöur sina og
trúbræöur Alawita, en til þeirra
teljast aöeins um 12% Sýrlend-
inga. Stjórnarandstööuöflin i
landinu fullyröa aö þetta gangi
svo langt aö aörir eigi ekki kost
á framhaldsmenntun i landinu
en Alawitar. Ennfremur og aö
likindum meöal slikra forrétt-
indahópa, hefur spilling i stjórn-
kerfinu stórvaxiö og allur annar
bragur sagöur á heldur en á
blómaskeiöi stjórnar Assads,
þegar hann óvefengjanlega
studdist viö meirihluta Sýrlend-
inga. Enda haföi hann þá unniö
sér álit meö þvi aö draga úr
skoöanakúgun og öryggislög-
reglukerfinu og efnahagur sýndi
mikil batamerki.
Forysta stjórnarandstööunn-
ar, sem annars er margskipt, er^
óefaö i höndum svonefnds
Múslima-bræöralags, en þaö
hefurikjölfar atburöanna I Iran
vaxiö aö umsvifum, þó aö sögu
þess megi rekja allt aftur til
1950. Bræöralagiö lýtur heraga
og vefst raunar mjög fyrir
mönnum i Sýrlandi sem annars
staöar, hver pólitlsk afstaöa
þess er, önnur en sú um þessar
mundir aö steypa Assad. Stjórn-
arandstööuna skipa auk þess
fylkingar hægri manna, fylgis-
menn Salah Jedid sem nú býr i
lrak, og ennfremur klofnings-
armur i kommúnistaflokki Sýr-
lands. Og þá má ekki gleyma
einhverjum mikilvægasta hópi
stjórnarandstööunnar, miöstétt
landsins næstum eins og hún
leggur sig, ekki síst kaup-
mannastéttin sem löngum hefur
veriö kjölfestan I Sýrlandi. Eng-
um vafa er undirorpiö, hvaö svo
sem segja má um aöra hópa "
stjórnarandstööunnar, aö miö-
stétt Sýrlands vill koma á 1 Sýr-
landilýöræöi á vestræna visu og
Hafez-al-Assad Sýrlandsforseti
hvorki sósialisma, fasisma eöa
islömsku lýöveldi.
Reikna mætti meö aö Assad
ætti aö vera styrkur af þvl
hversu stjórnarandstaöa lands-
ins er margklofin, en á móti því
vega þyngst þau mistök Assads
aöhygla um of trúbræörum sin-
um. Sunnitatrúin sameinar
gegn honum um 70% lands-
manna þegar þvl er aö skipta.
Gagnvart þeirristaöreynd þýöir
lltiö fyrir Assad aö láta sem
óeiröirnar og vaxandi andúö i
landinu sé runnin undan rifjum
Bandarikjamanna og innlends
auövalds sem sameinast hafi
um aö fella sósialska stjórn
hans.
Viöbrögö Assads viö óeiröun-
um aö undanförnu hafa veriö
tvenns konar. Hann hefur sent
stjórnarfulltrúa til viöræðna
viö fólkiö, og þegar þaö hefur
ekki dugaö, hefur hann kallað til
úrvalsliö hersins, undir stjórn
bróður hans Rifaat, og auövitaö
skipaö Alawitum. Múslima-
bræöralagiö hefur hins vegar
ekki fariö dult meö þaö aö hern-
aðartækni þessi byggi á þvi aö
auka á ofbeldi I landinu til þess
aö neyöa stjórnvöld til þess aö
kalla til sjálfan herinn til aö
berjast viö fólkiö (Iran enn).
Hernaöartækni þessi byggir á
einfaldri staöreynd, sem sé
þeirri, aö herinn er nær ein-
göngu skipaöur Sunnitum, og
Múslima-bræðralagið gerir sér
vonir um aö viö ákveöiö álag
muni hollusta hersins viö stjórn-
völd bresta og hann snúast til
liðsviö „fólkiö”. Enn sem kom-
iö er hefur þeim ekki orðið fylli-
lega aö ósk sinni, þar sem her-
inn hefur aöeins veriö haföur til
taks en úrvalsdeildunum einum
beitt. Hitt er fullvist, aö magnist
andstaöan og óeiröir i landinu,
veröur ekki margra kosta völ
fyrir Assad, og þegar sú stund
kemur, ef hún kemur, aö Assad
neyöist til þess aö gripa til hers-
ins, hefur hann spilaö út sinu
siöasta trompi og engin trygg-
ing fyrir því aö þaö veröi i rétt-
um lit.