Tíminn - 16.06.1982, Blaðsíða 10

MIÐVIKUDAGUR 16. JÚNÍ 1982
10
heimilistíminnl
lumsjón: AKB
Er lykillinn
að langlífi
að borða lítið?
■ Ýmsir vísindamenn
beina nú rannsóknum sínum
að þvi að finna út, hvort
lykillinn að langlífi sé það að
borða litið.
Þessar rannsóknir hafa orð-
ið til vegna sífellt fleiri og
meira sannfærandi dæma um
það að „naumt fæði“ eða
fæði, sem inniheldur öil nauð-
synleg efni, en 1% eða 1/4
minna af hitaeiningum en það
sem venjulega er talið nauð-
synlegt til að halda eðlilegri
líkamsþyngd geti lengt líf
manna.
■ Maðurinn t.d á myndinni er 140 ára gamall, Mejid Agayev og er frá þorpinu
Tikyabande í Kirghiziu.
■ Afmælisveisla í Kákaus. Afmæl-
is barnið er öldungurinn á myndinni og
vafalaust vel yfír 100 ára.
Tilraunir á dýrum hafa sýnt að borði
dýrin litið, geta lífslíkur þeirra aukist
um það, sem svarar 40 árum hjá
manninum. Þetta dregur einnig úr
hrörnun á ónæmiskerfi likamans,
minnkar hættu á sjúkdómum, tengdum
ellinni, t.d. hjartasjúkdómum, krabba-
meini, nýrnasjúkdómum og gigt. Mörg
dýranna, sem alin hafa verið á „naumu
fæði„ hafa alls ekki veikst af neinum
sjúkdómi, heldur.beinlínis dáið úr elli.
Þó að rannsóknirnar allar hafi farið
fram á dýrum á rannsóknarstofnum eru
vísindamennirnir trúaðir á að upp-
götvanir þeirra eigi einnig við um
manninn.
Nýlegar rannsóknir benda einnig til
þess að minnka eggjahvítu-(protein)-
innihald í fæðinu á þess að fækka
hitaeiningum, geti reynst góð aðferð til
að seinka ellinni. Dr. Edward Masoro
formaður læknadeildar Texasháskóla
sýndi fram á, að ævi tilraunarotta
lengdist töluvert með því að þær voru
aldar á helmingi minna (próteini)
eggjahvituefni en venjulega, en þó
lengdist hún ekki eins mikið og þegar
hitaeiningafjöldi í fæði þeirra var
minnkaður niður í 60% af því sem þær
borðuðu venjulega.
Það hefur einnig verið sýnt fram á, að
kostir „naums fæðis án næringarskorts“
koma fram jafnt þó viðkomandi byrji
ekki að neyta „naums fæðis" fyrr en á
miðjum aldri. Þannig kom í ljós að
rottur af langlífu kyni sem aldar voru á
„naumu fæði“ frá miðjum aldri þeirra
lifðu 10-20% lengur en ella hefði verið.
Fyrri rannsóknir höfðu sýnt, að ef mýs
voru frá fæðingu aldar á fæði, sem
innihélt 60% af hitaeiningum i venju-
legu fæði þeirra, urðu þær seinna fyrir
ellihrörnun á ónæmiskerfi líkamans.
Enn fremur hafa rannsóknir sýnt að
ef fituinnihald í mat tilraunadýranna er
minnkað, minnka likur á því að dýrin
fái sjúkdóma vegna galla í ónæmiskerfi
og krabbamein.
í öðrum tilraunahópi voru dýrin alin
bæði á fitu- og hitaeiningarýru fæði og
þau dýr fengu síður sjúkdóma í
kransæðar. Einnig kom i ljós að
■ Fjörgamlar en hressar konur i Sovétrikjunum.
hitaeiningarýrt fæði gat hindrað mynd-
un brjóstkrabbameins hjá músum, sem
líkur voru á að fengju þann sjúkdóm.
Því telja þeir bandarisku læknar, sem
unnið hafa að rannsóknum þessum, að
þeir hafi fengið nægar sannanir fyrir því
að jafnvel ýmsa arfgenga sjúkdóma
megi koma í veg fyrir með „naumu
fæði“.
Þeir sjá fyrir sér að vísindalega
samsett „naumt fæði“ geti ef til vill orðið
til þess að sigur vinnist á krabbameini,
kransæðastiflu, nýrnasjúkdómum og
sjúkdómum er stafa af brenglun á ó-
næmiskerfi líkamans t.d., liðagigt.
Langtíma „naumt fæði“ er eina
þekkta leiðin til að seinka elli og lengja
lif dýra með heitt blóð segja þeir læknar
sem hafa staðið að þessum rannsóknum.
Og þeir telja að það hljóti að gilda það
sama fyrir mannskepnuna, því að áhrif-
in hafa sannað gildi sitt á öllum dýrum,
sem rannsóknirnar hafa náð til.
Tilraunir til að lengja lífið með
„naumu fæði“ voru fyrst gerðar í Cornell
háskólanum fyrir nærri hálfri öld og hafa
alltaf öðru hverju verið reyndar síðan.
Slíkar tilraunir hafa þó aldrei verið
gerðar á fólki. Rannsóknir hafa farið
fram á fólki, sem hefur þjáðst af
• næringarskorti, en i fæði þess hefur
vantað mikilvæg og lífsnauðsynleg efni
og einnig hefur það yfirleitt búið í
löndum, þar sem lítil læknishjálp er og
mikið af smitnæmum sjúkdómum.
Lífslíkur fólks hafa breyst mikið frá
þvi að Homo Sapiens varð til. í Róm til
forna náði aðeins helmingur íbúa 22 ára
aldri, en t.d. i Bandarikjunum í dag lifir
um helmingur íbúa til 76 ára aldurs. Ef
hinir alvarlegu sjúkdómar, sem fylgja
ellinni, yrðu læknaðir, mundi meðalald-
ur færast upp í um 90 ár.
Um 100 ár hefur verið talinn lengstur
lífaldur fólks, en ef að fólk sýnir sömu
svörun við „naumu fæði“ og tilraunadýr-
in, gæti lífaldur lengst upp i 140 ár og
að meðaltali í 120 ár. Um leið yrði minni
hluti öldunganna haldinn ellisjúkdóm-
um.
Þegar mannslíkaminn eldist eiga sér
stað breytingar á líffærunum. Ónæmis-
kerfi líkamans er t.d. virkast á
kynþroskaskeiði og hnignar síðan smátt
og smátt. Hæfileiki likamans til að nota
súrefni við áreynslu minnkar stöðugt frá
7 ára aldri - 80 ára. Hraði taugaboða
minnkar hægt með aldrinum, en hæfi-
leiki til öndunar og blóðstraumur i
gegnum nýrun minnka örar, sérstaklega
eftir 30 ára aldur. Það er vegna
minnkandi starfsemi nýrnanna að gam-
alt fólk á erfitt með að þola saltan
mat.
Vísindamennirnir munu halda áfram
rannsóknum sinum á ellinni og þvi,
hvort hægt er að seinka henni með
„naumu fæði“, en það skal tekið fram
að þeir leggja áherslu á að dýrin, sem
þeir hafa alið á „naumu fæði“ hafa verið
alin á göðu fæði, sem hcfur innihaldið
öll nauðsynleg næringarefni fyrir likam-
ann.
Fórnardýr
eins konar
stríds
■ Hjónaskilnaðir fara sífellt í vöxt i
hinum tæknivædda heimi og um leið
eykst fjöldi þeirra bama, sem flækjast í
þeim örlagavef, sem skilnaður er hluti af.
Skilnaður getur stundum orðið til
góðs að þvf leyti að börnin losna frá
kvalræði sífelldra deilna foreldranna, en
i flestum' tilfellum hefst hræðilegt
timabil fyrir bömin við skilnaðinn.
Sérstaklega þegar bamið er hjá foreldri,
sem ber hefndarhug til hins eða beitir
bamið þvingunum með þvi að banna þvi
að hitta hitt foreldri sitt.
í stöku tilfellum hafa foreldrar
beinlinis rænt bömum sínum og farið
með þau úr landi. Þetta hefur aukist viða
um heim og þvi hefur verið komið á fót
félagsskap í Frakklandi sem kallast
„Vernd fyrir börn, sem foreldrar hafa
„rænt“.“
Á einu ári hefur félagsskapurinn
fengið nokkur hundrað slik mál til
meðferðar. í Bandarikjunum era slík
mál mörg þúsund á ári.
Svo era algengar deilur og réttarhöld
um yfirráðarrrétt yfir börnum fráskil-
inna foreldra. Þær geta staðið yfir áram
saman og valdið bömunum taugastríði
og óöryggi. Því miður verður slikt verst
fyrir börnin, þó að oft sé iátið í veðri
vaka að þetta sé allt gert með velferð
þeirra i huga.