Tíminn - 22.08.1982, Blaðsíða 8

8
SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1982
Útgefandl: Framsóknarflokkurlnn.
Framkvœmdastiórl: Gisll Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason.
Skrlfstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslust]óri: Siguróur Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarlnsson, Elias Snæland Jónsson. Rltstjórnarfulltrúi:
Oddur V. Ólaf88on. Fréttastjórl: Kristlnn Hallgrlmsson. Umsjónarmaður Helgar-
Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon,
Bjarghildur Stefánsdóttlr, Frlðrlk Indriðason, Heiður Helgadóttir.lngólfur Hannes-
son (íþróttir), Jónas Guðmundsson, Kristin Lelfsdóttir, Sigurjón Valdimarsson,
Skafti Jónsson, Svala Jónsdóttlr. Útlltstelknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson.
Ljósmyndir: Guðjón .Elnarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Elln Ellertsdóttir. Ari
Jóhannesson. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarklr: Flosi Krlstjánsson,
Kristin Þorbjarnardóttir, Marla Anna Þorstelnsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýslngar: Siðumúla 15, Reykjavlk. Slml: 86300.
Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392.
Verð I lausasölu 8.00, en 10.00 um helgar. Áskrift á mánuðl: kr. 120.00.
Setnlng: Tæknldeild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Tillögur Fram-
sóknarflokksins
■ I viðtali við Steingrím Hermannsson formann
Framsóknarflokksins, sem birtist hér í blaðinu 20
þ.m., vekur hann athygli á þeirri staðreynd, að
Framsóknarflokkurinn lagði fram efnahagstillögur
sínar í ríkisstjórninni 23. júlí, en Alþýðubandalagið
lagði ekki sínar tillögur fram fyrr en 14. ágúst. Af því
má ráða eftir hverjum hefur verið beðið.
Um tillögur Framsóknarflokksins fórust Steingrími
Hermannssyni þannig orð í viðtalinu:
„Tillögur okkar byggja mjög á því, sem áður hefur
verið samþykkt hjá stjórnarflokkunum, t.d. í
efnahagsáætluninni frá því í janúar, þar sem fyrsta
verkefnið er að draga úr víxlverkunum vísitölu og
launa. Við fögnum þeim árangri, sem okkur sýnist
hafa náðst í vísitölunefndinni, og leggjum mikla
áherzlu á, að á honum sé byggt, vísitölutímabilið lengt
- teljum, að 6 mánuðir væri mjög æskilegt - tekin upp
lífskjaravísitala - þ.e. að bæði væru teknir inn í
vísitöluna allir skattar, sem menn greiða, en einnig
hvað menn fá fyrir þá í ýmiss konar framkvæmdum -
og í þriðja lagi að breytingar á orkuverði verði dregnar
frá. Þar er verið að gera stórátak og nauðsynlegt að
jafna kostnað milli landsmanna. Við teljum hvorki
æskilegt né eðlilegt að það leiði einnig til hækkunar á
launum.
Til að styrkja atvinnuvegina viðurkennum við þá
leiðu staðreynd, að gengislækkun er þegar orðin og
óhjákvæmilegt að horfast í augu við það. En það er
jafnframt ljóst, að slík gengislækkun kemur að engum
notum, ef hún leiðir strax til aukins kostnaðar. Því
leggjum við til, að hún verði tekin út, bæði úr
verðbótum launa, tekjum bóndans og sjómannsins,
þ.e. að það gangi eitt yfir alla.
I okkar tillögum er einnig gert ráð fyrir því að
kaupmáttur tekna barnafólks verði aukinn með
hækkun barnabóta. Það er því alrangt - sem haldið
hefur verið fram - að við höfum ekki lagt áherzlu á
að bæta möguleika þeirra, sem erfiðust hafa kjörin til
að mæta svona aðgerðum. Við leggjum einnig til, að
leitað verði samninga um lækkun launatengdra gjalda
þannig að meira komi til útborgunar til launþega. Við
það höfum við engar undirtektir fengið. En okkur
finnst, að þegar laun eru skert, ættu verkalýðsfélög
og aðrir, sem taka kannski allt upp í 30% í alls konar
sjóði og slíkt, að gefa þar eitthvað eftir til að menn
geti frekar borið þetta.
Við leggjum líka áherzlu á, að spornað verði gegn
útþenslu í ríkisbákninu og að sparað verði í
opinberum rekstri. Teljum mikið hægt að gera á því
sviði. Við viljum einnig mæta hinum gífurlega
viðskiptahalla með ýmsum aðgerðum, m.a. með því
að draga mjög úr erlendum lántökum, draga úr
innflutningi með óbeinum aðgerðum, takmarka lán til
vörukaupa og þess háttar.
Við viljum laga til fyrir atvinnuvegina, m.a. með
því að Iækka launaskatt um 1% í iðnaði og fiskvinnslu
og sambærilega í landbúnaði. Við höfum samþykkt
tillögu Framleiðsluráðs landbúnaðarins, sem stefnir
að því að fækka sauðfé um 50.000 fjár nú í haust. Við
teljum sjálfsagt að veita bændum aðstoð til að gera
þetta, því þetta á eftir að koma fram síðar í minni
þörf fyrir útflutningsbætur. Einnig leggjum við til að
loðdýrarækt verði aukin til að koma í veg fyrir
byggðaröskun og teljum sjálfsagt, að sú grein - sem
er hrein útflutningsgrein - njóti þeirra beztu kjara,
sem aðrir útflutningsatvinnuvegir hafa.“ Þ.Þ.
skuggsjá
Lykilskáldsaga hefur komið róti á hugi
ÝMISSA KOMMÚNISTÍSKRA ÁHRIFAMANNA í KÍN-
VERSKA ALÞÝÐULÝÐVELDINU. Dagblað alþýðunnar
í Peking hefur skrifað um bókina, að „hún mengi hugi fólks.“
Annað kínverskt dagblað segir að „höfundurinn fái útrás fyrir
óánægju sína með því að afhjúpa skammarleg leyndarmál
annarra", sem sé bein afleiðing aukins frjálsræðis og
borgaralegs hugsunarháttar.
Gagnrýnin á þessa skáldsögu er aðeins eitt af mörgu, sem
sérfræðingar í kínverskum málefnum telja gefa vísbendingu
um, að draga muni á næstunni á ný úr frjálsræði meðal
kínverskra rithöfunda og listamanna - en meðan á uppgjörinu
við „fjórmenningaklíkuna“ svonefndu stóð voru listamenn
hvattir til sjálfstæðari listsköpunar en áður. Þetta var svo sem
ekki í fyrsta sinn frá byltingunni 1949 sem þjóðarleiðtogarnir
hvöttu til þess að láta þúsund blóm listsköpunar blómstra, en
slík frjálsræðisbyIgja hefur alltaf endað með nýju hausti. Og
nú hefur Zhu Muzhi, fyrrum forstöðumaður áróðursdeildar
kommúnistaflokksins, verið gerður að menntamálaráðherra
og skipaður í stjórn æðstu menningarmálastofnunar landsins,
kínverska listamannabandalagsins, samtímis sem gefin hefur
verið út ný áætlun í átta liðum um stefnuna í bókmenntum
og listum, þar sem lögð er áhersla á nauðsyn þess að listamenn
séu hollir föðurlandinu, þjóni sósíalismanum, kappkosti
fyrirmyndar siðgæði og sjálfstjóm, varist ofmetnað og berjist
gegn borgaralegri hugmyndafræði og niðurrifsstarfsemi. Þótt
enn sé haldið uppi gagnrýni á öfgastefnu til vinstri (þ.e.
fjórmenningaklíkuna), þá er nú sérstaklega varað við þróun
í átt til borgaralegs hugsunarháttar sem vinni alvarlegt tjón á
sósíalískum bókmenntum eins og það heitir.
En víkjum aftur að skáldsögunni, sem
VAKIÐ HEFUR SÉRSTAKA REIÐI DAGBLAÐS
ALÞÝÐUNNAR OG FLEIRI KÍNVERSKRA MÁTTAR-
STÓLPA. Skáldsaga þessi nefnist „Vorævintýri“ og er eftir
konu, sem ber nefnið Yu Luojin. Skáldsaga þessi segir í fyrstu
persónu frá ástríðufullu ástarævintýri ungrar stúlku, Yu Shan,
sem orðið hafði fyrir ofsóknum á tímum menningarbyltingar-
innar og reynir nú að gerast rithöfundur, og sextugs
■ Myndskreyting úr lykilskáldsögunni „Vorævintýri“, sem
Dagblað alþýðunnar i Peking telur að „mengi hugi fólks“.
Lykilskáldsaga sem
„mengar hngi fólks”
aðstoðarritstjóra við eitt helsta dagblaðið í Peking. Sá nefnist
He Jing.
Skáldsagan hefst í upphafi ársins 1979 þegar Yu Shan hittir
fyrsta sinni He Jing, sem tekið hafði þátt í tilraunum til að fá
bróður hennar, sem tekinn var af lífi sem hægriöfgamaður í
menningarbyltingunni, hreinsaðan. Yu Shan hafði sent
ritstjóranum handrit af skáldsögu, sem ber nafnið Saga um
fortíðina. He Jing ritstjóri hælir sögunni mjög og lofar að
hjálpa Yu Shan við að fá hana gefna út.
Yu Shan verður ástfangin af ritstjóranum, og þegar hún
kemst að því, að hann býr ekki með konu sinni, býðst hún
til að flytja heim til hans og sjá um heimilið. Ritstjórinn
gagnrýnir hana fyrir þetta og segir, að konan sé aðeins
fjarverandi vegna þess að hún hafi þurft að sinna sjúkum
ættingja. Hann segir hugmyndir hennar um sambúð draumóra
eina, en Yu Shan lætur sér ekki segjast. Þau halda áfram að
skrifast á, og Yu Shan sannfærir sjálfa sig um að He Jing
elski hana. Hún er sjálf gift, en biður nú eiginmann sinn um
skilnað. Þegar He Jing hvetur hana til að sættast við
eiginmanninn neitar hún að gcra það. Hún áttar sig svo á því,
að hún er vanfær eftir eiginmanninn. Þá lætur hún eyða
fóstrinu, yfirgefur eiginmanninn og fer formlega fram á
skilnað.
Þegar skilnaðarmálið kemur fyrir rétt hálfu ári síðar vekur
eiginmaður Yu Shan athygli dómaranna á tengslum hennar
við He Jing, ritstjóra, sem lætur réttinum þegar í stað í té öll
ástarbréfin sem hann hefur fengið frá Yu Shan og sömuleiðis
handrit að nýrri skáldsögu, Saga um samtíðina, sem þegar
hafði verið samþykkt að gefa út. Þessi nýja skáldsaga segir
frá konu, sem ákvað að leysa upp ástlaust hjónaband sitt og
búa með eldri manni, sem hún elskar, áhrifamanni í flokknum
- sem sé saga Yu Shan sjálfrar. Skilnaðarmál þetta vekur
mikla athygli í Peking og er m.a. fjallað um það ítarlega í
lögfræðitímariti. He Jing, ritstjóri, skrifar Yu Shan og hvetur
hana til að afturkalla handritið að skáldsögunni, sem búið var
að samþykkja birtingu á. Hún svaraði með því að hóta að
segja frá öllum semskiptum þeirra fyrir réttinum ef He Jing
komi í veg fyrir að skáldsagan verði gefin út.
Yu Shan er harðlega gagnrýnd í einu flokksmálgagninu,
þar sem hún er sögð gjörspillt kona, sem hafi gengið í
hjónaband fyrsta sinni til þess eins að leysa húsnæðisvandræði
sín, og síðan tekið upp ástarsamband við He Jing, kvæntan
mann, með það í huga að eiga auðveldara með að fá
skáldsögur sínar gefnar út. Blaðið segir að skáldsaga hennar,
Saga um samtíðina, fjalli í raun og veru um skáldkonuna sjálfa
og ritstjórann. í framhaldi af þessu er Yu Shan neitað um
skilnað. Tímaritið, sem ákveðið hafði að birta skáldsögu
hennar, tilkynnir allt í cinu að hætt sé við birtinguna. Yu Shan
hafði verið tilnefnd til bókmenntaverðlauna, en nú er sú
tilnefning dregin til baka. Allt á þetta að gerast vegna áhrifa
fyrrverandi elskhuga hennar, He Jing, á bak við tjöldin í
valdakerfi kommúnistaflokksins.
Skáldsaga þessi er ekki aðeins umdeild
VEGNA ÞEIRRA SKOÐANA SEM ÞAR KOMA FRAM.
Lætin stafa fyrst og fremst af því, að hér er um lykilskáldsögu
að ræða. Höfundurinn, Yu Luojin, lýsir í „Vorævintýri"
atburðum sem hafa gerst. Höfuðpersónan Yu Shan er
skáldkonan sjálf, en fyrirmynd He Jing var einn af
aðalritstjórum stórblaðsins Guangming Ribao í Peking, Ma
Shiwen að nafni. Yu Luojin er að lýsa eigin lífsreynslu, þar
á meðal eigin skilnaðarmáli og ástarævintýri, í skáldsögunni.
Slíku eiga menn ekki að venjast í Peking.
Blaðið Huancheng í Guangzhou, sem birti „Vorævintýri“,
hafði tilkynnt, að það myndi birta aðra skáldsögu eftir
skáldkonuna, og héti sú Ævintýri um samtímann. Sú saga
hefur ekki birst. Ma Shiwen er heldur ekki lengur ritstjóri við
Guanming Ribao og mátti að sögn þakka fyrir að vera ekki
rekinn úr flokknum eftir að „Vorævintýri“ birtist.
í skáldsögu sinni gengur Yu Luojin gegn ríkjandi
siðgæðiskenningum með því að mæla með framhjáhaldi og
frjálsum ástum. Enn alvarlegra í augum valdhafanna er þó,
að hún telur lítinn mun á dómstólnum, sem neitaði henni um
skilnað, og dómstóli menningarbyltingarinnar sem dæmdi
bróður hennar til dauða. Þar með lætur hún í veðri vaka, að
ekkert hafi í raun og veru breyst með nýjum valdhöfum og
falli „fjórmenningaklíkunnar". Slíkar fullyrðingar eru guðlast
í hugum þeirra, sem nú ráða ríkjumíKína.
Barnabækur eiga erfitt uppdráttar í
BRETLANDI UM ÞESSAR MUNDIR. Ástæðan er
verulegur samdráttur í innkaupum skólabókasafna og
almenningsbókasafna, sem hafa lengi verið meginundirstaða
barnabókaútgáfunnar þar í landi. Viðbrögð útgefenda eru
nieð tvennum hætti; annars vegar gefa þeir nú út færri nýjar
barnabækur en áður, en leggja meiri rækt við þær bækur sem
þeir gefa út á annað borð; hins vegar hefur útgáfa barnabóka
í pappírskiljum verið aukin til þess að auðvelda bókasöfnun-
um áframhaldandi innkaup og tryggja þannig sæmilega stór
upplög.
Þessi samdráttur barnabókamarkaðarins kemur á sama
tíma og gæði barnabóka í Bretlandi hafa aukist verulega. Að
sögn Barbara Sherrard-Smith, sem annaðist val bóka á hina
árlegu barnabókasýningu „Children’s Books of the Year“,
sem nýlega var opnuð í aðalstöðvum National Book League,
hafa bæði texti og myndskreytingar barnabóka farið batnandi
ár frá ári nú að undanfömu. Barbara valdi á sýninguna 300
bækur af þeim um 3000 bamabókum, sem gefnar vom út á
síðasta ári í Bretlandi. Hún hefur miklar áhyggjur af
afleiðingum samdráttarins, sem leitt hefur til þess, að sum
skólabókasöfn munu ekki geta keypt nýjar bækur á þessu ári,
og önnur mun færri bækur en áður. „Það verður að beina
athygli almennings að þeirri staðreynd, að vaxandi fjöldi
barna og unglinga er vart læs,“ segir hún. „Þessi niðurskurður
getur, ásamt vaxandi sjónvarps- og videoglápi, aukið líkurnar
á að komandi kynslóðir lesi alls ekki bækur.“
Þessi hætta er að sjálfsögðu ekkert sérstakt breskt
fyrirbrigði; hún er fyrir hendi hér á landi ekki síður.
Elías Snæland
Jónsson skrifar