Tíminn - 26.03.1988, Blaðsíða 9

i l // / ; m |& ppR • > % i
wfí ' ÆÆ
flokks kynferðisins. Þar á bæ
hefur krafan um lögbundið kaup
nýverið hækkað um tíu þúsund
krónur, og auðveldar sú krafa
ekki þær viðræður, sem nú
standa yfir. Þannig keppast
Kvennalistinn og jáfólk hans í
launþegahreyfingunni við að
læra til ringulreiðar. En síðustu
fréttir af vinnuveitendum virtust
þær, að þeir yrðu að fara Iand-
flótta frá Akureyri vegna skorts
á hótelrými. Um helgar sækir
margt fólk á skíði til Akureyrar,
og þótti sýnt um miðja vikuna,
að Hlíðarfjall ætlaði að hafa
vinninginn yfir Alþýðusamband
Norðurlands, þegar nær dró
helginni. Hvort skíðaíþróttin
flýtir fyrir verkfalli nyrðra skal
ósagt látið, en hitt er alveg Ijóst
að vinnuveitendur sitja þar sem
þeirra er óskað á meðan þeir fá
höfði hallað í næturstað. Nema
gert verði hlé á samningaviðræð-
um á meðan skíðafólkið
skemmtir sér. Það væri alveg í
anda hinnar mjúku stefnu
stærsta flokks þjóðarinnar.
Ábyrgð er dauðasök
Um þessar mundir er opin-
skátt farið að tala um að semja
þurfi um meiri kaupmátt. Ekki
er að heyra á hinum fjölmörgu
launþegakóngum, sem nú eru
risnir upp til samninga, að þeir
hafi annað að leggja fram á
vettvangi aukins kaupmáttar en
beinar launahækkanir. Þeirra tal
er því mjög í anda þingmanna
Kvennalistans sem nú vilja lög-
binda lágmarkslaun í fimmtíu
þúsund krónum. Eflaust er hægt
að lögbinda svona laun sé þing-
meirihluti fyrir því. Það mætti
líka hugsa sér að lögbinda hærri
mánaðarlaun, og fer það alveg
eftir þvf hvaða skrúfur menn eru
að panta sér. Hitt liggur alveg
ljóst fyrir að aukinn kaupmáttur
sem við þetta fengist stæði ekki
deginum lengur.
Svo vill til að menn á borð við
Ásmund Stefánsson gerðu sér
grein fyrir þessu við síðustu
heildarsamninga, sem hér voru
gerðir. Síðan hefur líf forseta
ASÍ verið ein þrautaganga. Al-
þýðubandalagið vék honum
snarlega til hliðar, og Alþýðu-
sambandið sem slíkt tekur ekki
þátt í samningum að þessu sinni.
Verkamannasambandið stóð að
vísu að samningum, en Guð-
mundur J. mátti standa í stór-
deilum út af atkvæðagreiðslu í
Dagsbrún, vegna þess að þeir
sem vildu fella töldu sig hafa
fleiri hendur. Nú er kominn
móður í Guðmund J., og það
síðasta sem frá honum hefur
heyrst í launamálum er einfald-
lega það, að verði einhvers stað-
ar samið um meira en honum
þykir fýsilegt til samanburðar
við eigin samning skuli vinnu-
veitendur fá að fínna fyrir
honum. í svona skák falla menn
ekki á tíma. En þeir geta hæg-
lega fallið á því að bera ábyrgð.
Foringjar í læri
Nú hafa nýir foringjar verka-
lýðssamtaka risið vítt um landið
og tekið samninga í eigin
hendur. Þeir hafa rétt til þess og
þeim þykir eflaust nauðsyn bera
til að halda á málum með þess-
um nýja hætti. Alþýðusamband
íslands er úr leik í þessari lotu.
Lítið nýtist af þeirri reynslu,
sem þar er fyrir hendi í samning-
um og þeirri margbrotnu þekk-
ingu, sem Ásmundur Stefánsson
býr yfir. Nýir foringjar eru nú
margir hverjir að byrja sinn
feril. Þeim liggur mest á því að
ná sem hæstri krónutölu á blað í
samningum til að friða liðið og
til að halda á lofti þeirri draum-
sýn að þeir séu hæfari en samein-
uð verkalýðsforysta til að ná
umtalsverðum árangri í samn-
ingum. Þessir aðilar hafa ekki
augu á neinu öðru en þeim
viðhorfum, sem ríkja innan fé-
laga þeirra. Þar er fátt eitt tekið
með í reikninginn, sem getur
orðið til frádráttar. Þessi ein-
hliða aðferð hafði gengið sér til
húðar og samanlagðar himinhá-
ar prósentuhækkanir yfír árabil
höfðu í raun ekki skilað neinni
kauphækkun. Þessi dæmi lágu
ljós fyrir áður en síðustu heildar-
samningar voru gerðir. Þau voru
kunn því forustuliði, sem í það
sinn gekk til samninga. Hinir
nýju foringjar láta sig engu
skipta slíka útreikninga. Þeir
vilja bara tölur sem tala máli
þeirra innan félaganna. Miðað
við fyrri sögu má vænta þess að
það taki ein tuttugu ár fyrir þá
að átta sig á að kaupmátturinn á
sér margar undirstöður. Þegar
þeim verður það ljóst verður
auðvelt fyrir nýja offara að velta
.þeim úr sessi og hringrásin getur
byrjað upp á nýtt. Þetta er
sorglegt einkenni á samninga-
málum hér á landi.
Til Dublin í buxum
Við höfum eignast tvær stór-
stjörnur í menningarmálum með
skömmu millibili. Fjölmiðlar
eru við það að oftaka sig í
hrifning og þakklæti fyrir þá
miklu náðargáfu sem íslenskum
einstaklingum er gefin. Fyrir
skömmu fékk Thor Vilhjálms-
son bókmenntaverðlaun Norð-
urlandaráðs fyrir enn eina frá-
sögnina af barnsfaðernismáli
systkina fyrir norðan á öldinni
sem leið og afskiptum Einars
Benediktssonar skálds af stúlk-
unni sem í ógæfunni lenti. Matt-
hías Johannessen, skáld og rit-
stjóri, var áður búinn að skrifa
leikrit um sama efni og nýlega
var flutt í útvarp framhalds-
leikrit um efnið undir leikstjórn
Klemensar Jónssonar frá Klett-
stíu. Það var því ekki seinna
vænna að Norðurlandamenn al-
mennt fengju að hneigja sig fyrir
viðfangsefninu. Tveir aðrir ís-
lenskir menn hafa áður fengið
þessi verðlaun, en þau komust
ekki í hálfkvisti við barnsfaðern-
ismálið. Fjölmiðlar gerðu Thor
að vinsælasta manni þjóðarinnar
á augabragði, og horfur voru á
að hann myndi láta af mótmæl-
um og þrasi um sinn. En daginn
eftir að hann tók við verð-
laununum í Osló var hann búinn
að koma nafni sínu á einhvern
mótmælalista þar ytra. Og þakk-
arræðuna notaði hann til að lýsa
frati á „La det svinge", sem er
Norðmönnum, einkum af yngri
kynslóðinni, svona álíka helgur
dómur og „Island farsælda frón“
á íslandi.
•Það er því engin furða þótt
margur íslendingurinn hengi
haus um þessar mundir þegar
fyrir dyrum stendur að senda
dægurlagaraft og ljóðskáld á
borð við Sverri Stormsker til
Dublin. í Þjóðviljanum nýlega
segir einn söngmúlinn: „Hann á
fína möguleika ef hann bara
sleppir því að fara úr buxunum.“
Enginn hefur fyrr heyrt á það
minnst, að Sverrir Stormsker
komi til með að verða buxnalaus
í Dublin. Hins vegar hefur borið
á því, að einhverjir virðast óttast
að tónskáldið verði ekki þjóð
sinni til sóma. Hvaðan kemur
þessi ótíi? Hafa menn séð tón-
skáldið buxnalaust í Austur-
stræti? Það er svolítið óviðkunn-
anlegt hvernig fólk viðrar
áhyggjur sínar út af Sverri
Stormsker úti í Dublin. Það er
eins og tónskáldið eigi við hegð-
unarvandamál að stríða. I al-
ræmdum delludálki í DV segir:
„Það er svo sannarlega kominn
tími til að útlendingar fái að
kynnast þessari gamansömu (ís-
lensku) þjóð sem tekur Sverri
Stormsker alvarlega og gerir
'hann að útflutningsvöru."
Hvaða læti eru þetta? Hefur DV
pissað í skóinn sinn? Að minnsta
kosti hélt DV ekki vatni af
hrifningu frekar en aðrir fjöl-
miðlar þegar Thor var sendur til
Oslóar, og þótti þó Norðmönn-
um honum heldur laus tungan.
Líklega er ástæðan sú, að Storm-
sker hefur ekki verið „canonis-
eraður“ af neinni menningar-
mafíu, og hefur heldur ekki lýst
því yfir að hann ætli í klaustur
eins og afturbatapíka, þótt hon-
um hafi orðið það á að verða
fyrstur með skrambi gott lag.