Tíminn - 11.05.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Laugardagur 11. maí 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
SkrilstofiirLyngháls 9,110 Reykjavik. Sími: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsfmar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknldeild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1100,- , verð f lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Stjórn fiskveiða
Út af fyrir sig er það ekki undrunarefni þótt skiptar
skoðanir séu um stjóm fiskveiða þegar svo er komið
að nauðsynlegt er að hefta frelsi manna til sjósóknar.
Þó er það svo að í öllu þessu tali eru menn að koma sér
undan því að ræða grundvallarástæðu opinberrar
íhlutunar á sviði sjósóknar sem er sú, að skipaeign og
veiðibúnaður og þar með tækniþekking og færni tii að
fmna fisk og veiða hann hefur gersamlega vaxið veiði-
þoli fiskstofnanna yfir höfuð.
M.ö.o.: Opinber takmörkun á aflamagni er orðin til
fyrir þá nauðsyn, að ef athafnafrelsið eitt ætti að ráða
yrði auðlindum hafsins eytt með ofveiði á örfáum ár-
um eins og athafnafrelsið er að eyða regnskógum hita-
beltisins og ófullkomin fiskveiðistjórn er að útrýma
fiskistofnum í Norðursjó. Ef menn festu sér þessa
staðreynd í minni, þennan óhugnað rányrkju og of-
veiði og hina náttúrlegu kröfu um að stilla veiðum í
hóf, er hugsanlegt að menn töluðu af minni sjálfbirg-
ingsskap um skipulag fiskveiðistjórnar en reyndin er.
Morgunblaðið virðist vera með einhverja sérútgáfu á
því hvemig á að stjóma fiskveiðum. Sem hluti af
valdastofnunum Sjálfstæðisflokksins og ein stoðin
undir formannstilveru Davíðs Oddssonar er blaðið sí-
fellt að koma fiskveiðistjómunarsérvisku sinni að og
nú á kostnað Þorsteins Pálssonar sjávarútvegsráð-
herra sem hefur nokkuð aðrar skoðanir á því hvemig
á að skipa þessum málum. Síðast á fimmtudaginn er
blaðið að fjalla um þetta og eggja ráðherrann til að
taka upp nýja stefnu í stjórn fiskveiða.
En hvaða stefnu á Þorsteinn Pálsson að taka af öllum
þeim stefnum sem uppi eru í Sjálfstæðisflokknum?
Morgunblaðið lýsir sjálft skoðanakraðakinu í flokki
sínum þegar það segir:
„En sjálfstæðismenn em klofnir í marga hópa þegar
fiskveiðistjómun er annars vegar, sumir þeirra fylgja
veiðileyfum, aðrir aflamarki og enn aðrir — og það er
kannske minnsti hópurinn — vill fylgja sóknarmarki
og fluttu raunar fjölmargir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins þingsályktunartillögu þess efnis á síðasta Al-
þingi.“
Miðað við þennan víðtæka ágreining í Sjálfstæð-
isflokknum er það rétt ályktað hjá Morgunblaðinu
að Þorsteini Pálssyni sé vandi á höndum að sjá til
þess að um „sameiginlega niðurstöðu verði víðtæk
sátt“ um stjórn fiskveiða. Hér skal því einu bætt við
að Þorsteini Pálssyni er treyst til þess að líta raun-
sætt á þessi mál. Hann hefur látið svo um mælt að
hann ætli ekki að stofna til byltingar á núverandi
kvótakerfi, enda veit hann sem er að þess háttar
bylting gæti allt eins étið börnin sín eins og það að
sameina skoðanahópana í Sjálfstæðisflokknum ef
þess er krafist af honum. Sjávarútvegsráðherra
þekkir hinar ýmsu og sundurleitu skoðanir sem
uppi eru og staðreyndir í sambandi við stjórn fisk-
veiða, m.a. þá staðreynd að kvótakerfið eins og það
hefur þróast síðan 1984 undir meginforystu fráfar-
andi sjávarútvegsráðherra, Halldórs Ásgrímssonar,
nýtur fylgis meirihluta þjóðarinnar. Þar er að finna
þá þjóðarsátt sem Morgunblaðið er að lýsa eftir.
XÉGAR HÁLF önnur vika er af
maí má hafa það til marks um
hversu vel vorar á þessu ári, að
fannablettir í Úlfarsfellinu, eins
og það blasir við okkur Tíma-
mönnum, og héldust langt fram í
júní í fyrra og hitteðfyrra, eru nú
um það bil að hverfa það lítið
sem eftir er af þeim. Sérstaklega
er munurinn mikill þegar borið
er saman við maímánuð 1989.
Þessi áramunur sést einnig á
golfvellinum í Grafarholti þar
sem teigamir eru löngu orðnir
fagurgrænir.
Þannig mun þetta vera víðast
hvar á landinu, að kominn er
ilmur af vori, enda hafa gamal-
kunnu vorboðarnir, lóan og krí-
an, ekki látið á sér standa og ver-
ið tímanlega á ferðinni, ef rétt er
sem stóð í Degi að maður hefði
séð kríuhóp á Akureyri síðasta
sunnudag í apríl, hálfum mánuði
fyrr en almennt er búist við kríu-
komunni þar nyrðra. Þótt óneit-
anlega hljóti menn að muna
stórviðrin í janúar og febrúar í
vetur, veðrin sem sem ollu mikl-
um skaða og voru manndráps-
veður þótt ekki yrði manntjón,
var liðinn vetur eigi að síður
mildur og snjóléttur. Almennt er
snjóleysi fólki ekkert harmsefni,
en þó fór svo að skíðaáhugamenn
urðu af margri ánægju, að ekki
sé minnst á fjárhagsútkomu
skíðasvæðanna sem sjaldan hef-
ur verið verri. Snjóakistur á borð
við Bláfjöll og Glerárdal voru
auðar og tómar og enn ein
ábendingin um óstöðugt og
breytilegt veðurfar á íslandi, svo
að þar er aldrei á vísan að róa.
_________Góðærí_____________
Þess vegna er varlegast að spá
ekki of miklu um framhald veðr-
áttunnar á vorinu og sumrinu.
Líkurnar fyrir löngu og góðu
sumri eru þó meiri en að það
verði stutt og kalt. En hvað sem
því líður hafa íslendingar ekki
ástæðu til annars en að horfa
björtum augum til næstu fram-
tíðar. Það ríkir góðæri í landinu.
Framleiðslan gengur vel eftir
fjárhagslega endurreisn síðustu
ára og þjóðin á traustan afkomu-
grundvöll í því sem auðlindir
hennar leggja til. Þar með er ekki
sagt að ekki megi hagræða fram-
leiðslustarfseminni og atvinnu-
lífinu betur en gert er. Það er
heldur ekki verið að halda því
fram að auðlindir landsins séu
ótæmandi og ótakmarkaðar.
Þaðan af síður er verið að segja
að ekki sé nauðsynlegt að
„breikka" grundvöll atvinnulífs-
ins og styrkja með því þjóðarbú-
skapinn í heild.
Að breikka grundvöll
atvinnulífsins
Lifandi og framsækin stjórn-
málastarfsemi byggist ekki síst á
því að efla fjárhags- og sam-
keppnisstöðu þess atvinnu-
rekstrar sem þjóðin býr við. En
það verður ekki alltaf gert með
því að auka heildarafköst hvernig
sem á stendur, því að lífvænleg
atvinnustarfsemi er einnig í því
fólgin að ganga ekki á endurnýj-
unarmátt auðlindanna. Rányrkja
er andstæð framförum. Þess
vegna er það lífvæn og framsæk-
in stefna að draga úr framleiðslu
þegar horft er fram á að afkasta-
getu auðlindanna er misboðið.
Þetta ætti engri þjóð að vera
skiljanlegra en íslendingum sem
svo mjög nýta lífrænu náttúru-
auðlindirnar sér til framfæris og
munu gera framvegis, en vita þó
að afkastageta þeirra er ekki
ótakmörkuð, svo að hagvaxtar-
þróun landsins eru settar skorð-
ur ef ekki koma til nýjar atvinnu-
greinar, þ.e. ef atvinnugrundvöll-
urinn er ekki „breikkaður" eins
og sagt er á pólitísku staglmáli.
Þar fyrir er ekki nóg að nefna
það orð eitt að „breikka" þurfi
grundvöll atvinnulífsins og láta
líta út eins og það hafi eina og al-
gilda merkingu. Slíkt er fjarri
öllu Iagi, enda á margt að líta í
því efni. Þess vegna ættu þeir
sem margt tala um einhæfni ís-
lensks atvinnulífs, eins og það er
nú, að forðast að falla í þá gröf að
sjá helst aldrei nema eitt úrræði
til að „breikka grundvöll at-
vinnulífsins", nefnilega orku-
frekan iðnað, þann fræga pakka
sem saman stendur af raforku-
verum í annan endann og ál-
bræðslu í hinn. Hver svo sem á
sökina eru umræður um orku-
frekan iðnað orðnar að þvældri
tuggu í munni margra ráða-
manna og aðrir fara að japla á
sýknt og heilagt.
íslenski hlutinn
afgangsstærð
Nú er það að vísu rétt að eins og
áhrifamiklir menn reka stóriðju-
áróður af hreinni ástríðu, er hinu
ekki að neita að oft er andstaðan
gegn stóriðjunni álíka öfgafull.
Hvað snertir stöðu þessara mála
nú hlýtur það að teljast brýn
nauðsyn að hagstæður samning-
ur fari að takast um álverið á
Keilisnesi. Að því eiga stjórn-
málaflokkarnir og þjóðfélagsöfl-
in að stuðla í sameiningu.
Þar með er ekki sagt að slíkur
samningur sé vís fyrirboði um að
á eftir honum komi hver stór-
iðjusamningurinn á fætur öðr-
um, enda ekki æskilegt að svo
verði. A.m.k. er vafasamt að ein-
blína svo á álbræðslur að engin
önnur úrræði í nýsköpun at-
vinnulífsins séu í sjónmáli. Þess
skyldu menn minnast að aðdrag-
andi núverandi stóriðjusamn-
ings spannar fremur áratugi en
ár, samningsferlið í þröngri
merkingu er einnig orðið langt
og ekki þrautalaust. Það hefur
rækilega ásannast, að íslending-
ar geta ekki að vild pantað sér ál-
ver eða mótað öll sín „álmál" eins
og þá sjálfa lystir, hvorki að því er
varðar stærð fyrirtækis, tíma-
setningu eða staðarval. Reynslan
sýnir að um allt þetta hafa fs-
lendingar veika samningsstöðu.
Hitt er þó verra að við íslend-
ingar eigum undir högg að sækja
um það sem mestu varðar, sem
er orkuverð og greiðsluskilmálar
í því sambandi. Það sem okkar
megin er í stóriðjupakkanum er
afgangsstærðin í einföldu reikn-
ingsdæmi sem sérfræðingaliðið
hefur einstakt lag á að gera flók-
ið með kúnstum sínum og uppá-
komum á samningsferlinum. í
því dæmi sem hér um ræðir
hafði viðsemjandi íslendinga,
Atlantsál, fengið sitt fram um
stærð verksmiðjunnar og staðar-
valið, en þá bregður svo við að
lánsfjárútvegun viðsemjanda
dregst á langinn, tímasetningar
raskast og setja úr skorðum ís-
lenskar framkvæmdaáætlanir, að
ekki sé minnst á að enn er verið
að þrefa um orkusöluskilmála,
sem reynast eftir allt saman óvís-
ari en ætlað var þegar til málsins
var stofnað í upphafi. Útgangs-
punktur málsins hefur reynst
ótraustur. Hinar gefnu stærðir
eru meira og minna óþekktar
þegar til kastanna kemur.
Ástríðufullur áróður fyrir stór-
iðju sem auðveldri leið í íslenskri
atvinnuuppbyggingu hefur skot-
ið yfir markið. Hið sanna er að
samningar um orkusölu til út-
lendra stóriðjufyrirtækja liggja
ekki á lausu. íslendingar ráða
minnstu um efni og skilmála
slíkra samninga.
„Helmingslíkur**
Þrautaganga fslendinga í álmál-
inu hefur verið rifjuð upp í frétt-
um nú í vikunni. Aðalforstjóri
eins þeirra fyrirtækja sem mynda
viðsemjendahóp fsíendinga í ál-
málinu, Paul Drack hjá Alumax,
hefur látið ýmislegt eftir sér hafa
í fagtímaritum álhringanna og
öðrum fréttaritum alþjóðaauð-
valdsins. Paul Drack segir að
helmingslíkur séu á því að Alum-
ax skrifi undir álsamning við ís-
lendinga, en iðnaðarráðherra ís-
lands segir á sömu stundu að
samningaviðræður gangi vel.
Nú er alis ekki fyrir það að synja,
að á bak við ummæli aðalfor-
stjóra Alumax sé minni áhætta
en orðin segja til um. Þegar bet-
ur er að gætt er ólíklegt að fyrir-
tæki hans ætli að hætta við bygg-
ingu álversins. Um það verður
heldur ekki efast að iðnaðarráð-
herra og aðrir íslenskir samn-
ingamenn í þessu máli geri sitt
besta til þess að samningar tak-
ist. Svo miklu er búið að kosta til
af íslendinga hálfu að það yrði
fjárhagslegt og efnahagslegt
reiðarslag ef ekki verður úr
samningum. Hins vegar er
ómögulegt að horfa fram hjá því
að iðnaðarráðherra hefur haldið
miður vel á þessu máli gagnvart
almenningi í landinu.
Yfirlýsingagleði
Jón Sigurðsson hefur verið úr
öllu hófi yfirlýsingaglaður um
stöðu samningamála og alltof
margt sem hann hefur fullyrt um
áfanga og tímasetningar hefur
brugðist og þó ekkert eins og spá
um það hvenær samningum
ljúki. Allt sem sagt hefur verið
um það efhi hefur farið á annan
veg, ekki af því að ráðherra og
hans menn hafi verið að blekkja
fólk vísvitandi, heldur af því að
það sem sýnist fræðilega einfalt