Tíminn - 20.08.1993, Page 4
4 Tfminn
Föstudagur 2Q,xágúst 1993
Tfmínn
klALSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FELAGSHYGGJU
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar
Tlminn hf.
Hrólfur Ölvisson
Jón Kristjánsson ábm.
Oddur Ólafeson
Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrlmsson
Skrifstofur Lynghálsi 9.110 Reykjavik Sfml: 686300.
Auglýslngasfmi: 680001. Kvöldsímar: Askrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1368,- , verð I lausasölu kr. 125,-
Grunnverð auglýsinga kr. 765,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Eysteinn Jónsson
í dag er borinn til grafar Eysteinn Jónsson, fyrr-
um ráðherra og formaður Framsóknarflokksins.
í dag kveðjum við einstæðan leiðtoga, sem með
afgerandi hætti hefur sett mark sitt á íslenskt
samfélag landi og þjóð til heilla.
Eysteinn Jónsson átti langan og merkan feril í
stjórnmálum, og var virkur gerandi á einhverju
mesta umbrota- og breytingaskeiði í íslandssög-
unni, þegar íslendingar breyttust úr því að vera
tiltölulega fátæk þjóð undir danskri yfirstjórn,
þar sem atvinnuhættir voru einhæfir, yfir í sjálf-
stætt lýðveldi þar sem tæknivætt atvinnulíf, vel-
ferð og velmegun hafa lengst af verið helstu
vörumerkin.
Tengsl Tímans við Eystein voru mikil enda Ey-
steinn formaður blaðstjórnarinnar samhliða því
að hann var formaður Framsóknarflokksins.
Eins og fram kemur í fjölmörgum minningar-
greinum um Eystein hér í blaðinu í dag var það
eitt af persónueinkennum Eysteins að sinna af
heilum huga þeim trúnaðarstörfum sem hann
tók að sér. Stjórnarformennska á Tímanum var
engin undantekning þar á. Þetta má m.a. merkja
á ummælum tveggja fyrrverandi ritstjóra Tím-
ans í minningarorðum. Þórarinn Þórarinsson
sem var samstarfsmaður Eysteins í hálfa öld seg-
ir m.a.: „Ég varð iðulega að taka vandasamar
ákvarðanir og taldi mig oft þurfa að leita ráða
hjá forystumönnum Framsóknarflokksins. Leit-
aði ég þá oftar og lengur til Eysteins en nokkurs
annars...Það var létt að vinna með Eysteini.
Hann var fljótur að átta sig á mönnum og mál-
efnum og einn þeirra manna sem alltaf gat gefið
sér tíma þótt hann væri önnum kafinn. Hann
fylgdi skoðunum sínum fast fram og kom oft
með aðfinnslur, en var bæði samningslipur og
sáttfús ef með þurfti." Annar fyrrum ritstjóri
Tímans, Indriði G. Þorsteinsson, minnist Ey-
steins í blaðinu í dag með þakklæti og virðingu.
M.a. gerir Indriði að umtalsefni vikulega fundi
Eysteins með ritstjórum Tímans á mánudags-
morgnum. Indriði segir: „Það var margt sem
lærðist af Eysteini á þessum mánudagsmorgn-
um. Maðurinn bjó yfir óhemju mikilli reynslu og
hvar sem hann drap við fæti í einhverju máli
lýsti viðhorf hans athygli og góðum gáfum og
umfram allt hleypidómaleysi. Þessir fundir voru
að því leyti akademískir, að þeir einkenndust
ekki af upphrópunum eða sleggjudómum, held-
ur voru þeir eins og námsstund í pólitískri að-
ferðafræði. Mér er það minnisstætt, þegar einn
okkar vildi fara offari í einhverju máli, að Ey-
steinn greip fram í og sagði, að þeir sem fjölluðu
um pólitík yrðu ávallt að gæta þess að segja ekki
meira en þeir gætu staðið við.“
Eysteinn reyndist Tímanum alltaf vel og blaðið
horfir nú á eftir sterkum bakhjarli sem lét sig
málefni blaðsins varða allt fram til hinstu stund-
ar.
Tíminn þakkar Eysteini gjöfula og lærdómsríka
samfylgd í gegnum árin.
ákveðið hafi verið að hætta að inn-
heimta virðisaukaskatt af erlendum
Einhvem veginn virðbt það vera
sama hvað ríkisstjómin tekur sér
fýrir hendur, það verður alltaf úrþví
einhvers konar klúður. Bókaskattur-
inn er nýjasta dæmið um þennan
eiginleika stjómvaJda, en trúiega
hafa fáar eða engar ríkisstjómir
fengið eins nurgar ábendingar um
nokíturt mál eins og ríkisstjómin
fékk varðandi erfiðleika í fram-
kvæmd bókaskattsins. Rikisstjómin
hins vegar, með Friðrik Sophusson f
broddi fylkingar, taldi sig nú ekki
þurfa að fá ráð utan úr bæ og gaf
bókaunnendum og menningar-
áhugamönnum langt nef og sagði
prentiðnaðinum að Vera ekki með
neinnderringviðsig.
Pósthúsöskur
Hinn óvinsæli bókaskattur varð
híns vegar til þess að þeir sem ætl-
uðu að kaupa blöð og tímarit erlend-
is firá þurftu að fara bæinn á endaog
mæta á pósthúsið með seðlaveskið
sitttilað borga virðisaukaskattinn af
biaðinu sem þeir voru að kaupa. ís-
ienska póstþjónustan er hlns vegar
ékki hönnuð fyrir siíka innheimtu-
starfeemi og því fór ailt í hnút og
undanfama daga og vikur hefúr
mátt heyra hávær öskur og rifrildi út
úr pósthúsum landsins þar sem
snaibijálaðir áskrifendur erlendra
blaða og tímarita skeyta skapi sínu á
yfirtrekktu og uppstttócU póstaf-: i
greiðslufólki fyrir það að geta ekki
sent blöðin heim til áskrifenda eins
og tíðkast hefur tif þessa.
Nó hprad híns véöar fréttir af hvt' að
þlöðum og tímaritum, þótt trúlegt
sé nú að þessari innheimtu hafi ver-
ið sjáffhætt því hún hafi reynst
óframkvæmanleg, Fjármálaráðu-
neytið og fiármálaraðherra ríkis-
stjómarinnar hefúr hins vegar engar
lagaheimildir til að hætta innheimt-
urrni þannig að Friðrik Sophusson
er kominn í þá fúrðulegu stöðu að
gefá út tilskipanir um að heimilt sé
að brjóta lög sem hann sjálfúr bjó tíl.
Ekki jafhir fyrit lögum
En þótt Friðrik telji sig geta brotið
lögin án teljandi vandræða þá ætlast
hann til að aðrir bijóti þau ekki.
Þannig liggur fyrir að samhliöa
ákvörðun ráðherrans um að bijóta
lögin um virðisaukaskatt á blöð og
tímarit er ætlast tit að innheimtur
verði virðisaukaskattur af innlend-
um blöðum og tímaritum, Lögin
gilda því í rauninni aðeins um suma
en ekki aðra og að tilstuðlan fjár-
málaráðuneytisins eru ekkí alliráís-
landi jafnir fyrir lógum.
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herrahefur eflaust nokkrar áhyggjur
af því að tapa af þeim 70 milljónum
sem áttu að skila sér í kassarm sem
skatttekjur af erlendu lesefhi. tví
miður fyrir hann virðast þessir pen-
ingar endanlega glataðir ríkissjóði
eins og raunar var búið að benda
ráðherranum á margsinnis áður en
hann lagöi skattinn a.
Garri eiur þá einlægu von í btjósti
sér að ráðherrann láti sér þessa fá-
ránlegu ákvarðanatöku sína að
kenningu verða og hlusti á ráð upp-
lýstra manna í framtíðinni.
Garri
Osiðaðir götustrákar
„Það er verstur fjandinn við íslenskt
viðskiptalíf að innan þess fá að vaða
uppi alls kyns óuppaldir og ósiðaðir
götustrákar sem aldrei hefúr verið
kenndur munur á réttu og röngu og
eru löngu orðnir of gamlir til að láta
sér detta í hug að temja sér um-
gengnishætti siðaðra manna. Þessir
menn koma óorði á alla aðra sem
stunda viðskipti, líka þá sem ekki
mega vamm sitt vita."
Þessi orð hrutu af vörum viðmæl-
anda undirritaðs f gær og tilefnið
var grein f einu dagbiaðanna í gær
eftir Vilhjálm Inga Ámason, for-
mann Neytendafélags Akureyrar og
nágrennis, en í henni er sagt frá við-
skiptum ungra hjóna við fasteigna-
sala á Akureyri og bankastjóra fs-
landsbanka á Akureyri. Hjónin
seldu fbúð sem þau áttu og festu
kaup á einbýlishúsi. Vegna óná-
kvæmni í vinnubrögðum, sviksemi
og undirferlis fasteignasalans og
bankamannsins þar nyrðra - fag-
mannanna - lyktaði viðskiptunum
með því að ungu hjónin sem áttu í
upphafi skipta sinna við þessa „heið-
ursmenn" ágæta eign, eru nú öreig-
ar. „í dag standa ungmennin uppi
sem tveir einstaklingar úr sundraðri
fjölskyldu, 5 milljón krónum fátæk-
ari, eftir að hafa verið auðveld bráð
og leiksoppar siðvilltra fagmanna,"
segir í grein formanns Neytendafé-
lagsins.
Þessi saga er ekki einsdæmi því
miður og oft á tíðum eru ótrúlegar
sögur sagðar af viðskiptum fólks við
svikahrappa. Þessar sögur eru það
margar að ástæða er að ætla að eitt-
hvað meira en Iftið sé að f þjóðfélagi
sem lætur viðskiptaglæpamenn
vaða uppi.
Stétt bílasala hefur lengi haft á sér
vafasamt orð enda hafa margir
svikahrappar og ódámar komið við
sögu stéttarinnar og svert heiður
hennar og þeirra, sem betur fer, fjöl-
mörgu heiðursmanna sem starfa
innan hennar.
Kunningi undirritaðs átti fyrir
nokkru mjög vandaða og dýra bif-
reið af eftirsóttri gerð sem hann
hugðist selja í tengslum við hús-
næðiskaup. Bfleigandinn sem er
maður hrekklaus og hafði til þess
tíma ekki haft neitt saman að sælda
við gangstera og siðvillinga, var boð-
aður síðdegis á föstudegi á bílasöl-
una þar sem bfllinn var í sölu og var
þar fyrir maður sem vildi kaupa bfl-
inn með því að skipta á mun ódýrari
bfl og staðgreiða mismuninn.
Okkar maður vildi að sjálfsögðu
selja og voru söluplögg undirrituð
og kaupandi greiddi með ávísun á
bankaútibú utan Reykjavíkur. Þegar
seljandi spurði hvort innistæða væri
fyrir ávísuninni þar sem útilokað
væri fyrir hann að skipta henni í
banka fyrir helgina, hélt kaupandi
það nú aldeilis og hringdi í útibúið
og einhver sem sagðist heita Jóhann
og vera útibússtjóri, sagði seljanda
að innistæða á ávísanareikningnum
væri ríflega fyrir bflverðinu.
Seljandi afhenti því vandaðan bfl
sinn í góðri trú og ók í brott á verri
bfl en með stóran tékka í veskinu.
Á mánudagsmorgni er okkar mað-
ur kominn í bankann sinn kl. 9.30,
um korteri eftir opnun og ætlar að
innleysa tékkann. Þá er búið að
tæma reikninginn og loka honum.
Hann fer til bflasalans sem vísar öllu
ffá sér og á kaupandann. Þegar loks
náðist í hann daginn eftir var hann
búinn að selja bflinn og umskrá
hann á eitthvert þriðja nafn og þeg-
ar í það nafn náðist nokkrum dögum
síðar var sá líka búinn að selja og
umskrá.
Núna þremur árum eftir að þessi
sala átti sér stað er upphaflegi selj-
andinn ekki búinn að fá eina einustu
krónu út úr svikahröppunum, ekki
einu sinni út úr druslunni sem hann
tók upp í hálft verð fína bflsins.
Ástæða þess er sú að að uppítöku-
bflnum var stolið. Þar voru einhverj-
ir eignalausir og próflausir lausa-
gönguunglingar að verki sem tókst
að eyðileggja bflinn algerlega og var
hann einskis virði á eftir.
Útkoman úr þessum viðskiptum
var því fyrir seljandann tap upp á
tæpar tvær milljónir króna og eftir
því sem lengra líður verður ólíklegra
að hann fái nokkru sinni krónu til
baka.
Miðað við hvað margar sögur af
þessu tagi og öðrum viðskiptum ær-
legs fólks við glæpamenn heyrast, er
eiginlega full ástæða til að undrast
langlundargeð fómarlamba svika-
hrappa og ofbeldismanna sem enga
aðstoð fá af hálfu opinberra aðila við
að leita réttar síns. En hvenær er
nóg komið og hvenær tekur fólkið
lögin í eigin hendur? Það er kannski
spuming sem rétt væri að íhuga.
—sá