Réttur - 01.10.1984, Síða 31

„Byltingu eða dauða44
Annar hluti greinaflokks
um Mið-Ameríku
Tímabilið milli heimsstyrjaldanna
1 •' ,‘v : . '• ■ ■
' „Vegna efnahagsyfirburða Bandaríkjanna mun
forusta nýs kerfis alþjóðlegra tengsla á sviði
verslunar og annarra þátta efnahagslífsins mikið
til verða í höndum þeirra. Við skulum takast
þessa forustu á hendur og þá ábyrgð, sem henni
fylgir, framar öllu í hreinu og kláru eiginhags-
munaskyni..“ (Cordell HuII, utanríkisráðherra
í stjórn Franklins D. Roosevelts).
I fyrsta hluta þessa greinaflokks var
skýrt frá hvernig bandarískt auðmagn og
bandarísk hernaðar- og stjórnmálaumsvif
þöndust jafnt og þétt út fyrir landamæri
Bandaríkjanna síðustu áratugi 19. aldar
og í byrjun þessarar.
Valdastétt Bandaríkjanna lét líka óspart
í ljós þá skoðun sína að hún hefði í krafti
efnahags- og hernaðaryfirburða sinna
fullan rétt til að skipta sér af og ráðskast
með tilveru annarra landa og þjóða. Petta
var sett fram sem vörn gegn tilraunum
evrópskra nýlenduvelda til að viðhalda og
efla áhrif sín í Ameríku. Meiri hluti eyj-
anna í Karabíahafi voru enn þá enskar og
franskar nýlendur. Jafnvel Danmörk átti
nýlendu þarna, Jómfrúreyjarnar, en þær
voru reyndar seldar Bandaríkjunum 1917.
Big Business
Utþensla og iðnaðarhyggja, peninga-
samsteypurnar risavöxnu, óheftur auð-
valdsbúskapur, allt það sem Kanar kalla
„Big Business“ var hafið til skýjanna í
Bandaríkjunum. Við þeim blasti framtíð
full nýrra fyrirheita. Bandaríkin voru á
þessum tíma óskaland þeirra kapítalista
sem gátu brotið á bak aftur keppinauta
sína og komist inn á hagstæða markaði.
Hvað var þá eðlilegra en að líta nágranna-
löndin, sem svo illa voru nýtt, hýru auga
til fjárfestinga og arðráns?
Bandaríska borgarastéttin áleit lífsvið-
horf sín hin einu réttu og eðlilegu og þess
vegna fannst henni menning og samfé-
lagsgerð þessara landa (ef hún á annað
borð velti því máli eitthvað fyrir sér)
frumstæð og ekkert sjálfsagðara en að
veita þeim blessun bandarískrar
menningar.
Allt var þetta réttlætt með þeirri „sér-
stöku ábyrgð“ sem Bandaríkin voru reiðu-
búin að taka á sínar herðar vegna fram-
tíðar Anreríku. Þá var lögð mikil áhersla
207