Lesbók Morgunblaðsins - 07.01.2006, Page 12

Lesbók Morgunblaðsins - 07.01.2006, Page 12
12 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 7. janúar 2006 Kvikmyndin er hundur,“ sagði leikstjór-inn. „Hausinn er viðskipti; rófan erlist. Og aðeins einstöku sinnum dillarrófan hundinum.“ Sé kvikmyndin hundur, sem hljómar sennilega, megum við þakka fyrir að til séu íslenskir hundar, eins og ástandið er. Nýliðið ár var ekki beinlínis ár íslenska hunds- ins, þótt nokkrir álitlegir væru þar á vappi. Á nýju ári er, samkvæmt upplýsingum Hundaveitu ríkisins, les: Kvikmynda- miðstöðvar Íslands, von á fjór- um til fimm nýjum afkvæmum stofnsins: Blóðbönd eftir Árna Óla Ásgeirsson, Börn og For- eldrar sem eru samvinnuverk- efni Ragnars Bragasonar leikstjóra og Vest- urports, Bjólfskviða eftir Sturlu Gunnarsson og hugsanlega Köld slóð í leikstjórn Björns Brynj- úlfs Björnssonar, en tökur á henni hefjast í næsta mánuði. Aðrar fimm bíómyndir verða væntanlega teknar á árinu: Mýrin í leikstjórn Baltasars Kormáks, Óvinafagnaður í leikstjórn Friðriks Þórs Friðrikssonar, Veðramót eftir Guð- nýju Halldórsdóttur, Astrópía í leikstjórn Gunn- ars B. Guðmundssonar og The Good Heart eftir Dag Kára. Það vekur athygli að þrír helstu leikstjórar okkar, Baltasar, Friðrik Þór og Dagur Kári, eru farnir að vinna sínar myndir að stórum hluta á erlendum tungumálum, ensku eða dönsku. Þegar ég spyr Laufeyju Guðjónsdóttur, forstöðumann Kvikmyndamiðstöðvar Íslands, hvort þróunin sé að verða sú að dýrari myndir íslenskra leikstjóra séu á erlendum málum með stórum eignarhlut erlendra framleiðenda en ódýrari leiknar myndir og heimildarmyndir miðist við heimamarkaðinn segir hún að tilviljanir ráði því að hluta að stóru og dýru verkefnin raðist niður með þeim hætti þessi misserin. „Framleiðendur tala þó sumir um að erfiðara sé að fjármagna myndir á íslensku en áður,“ bætir hún við. Íslenskir kvikmynda- framleiðendur hafi alla tíð, ekki síst vegna tak- markaðra fjárráða Kvikmyndamiðstöðvar og smæðar heimamarkaðarins, verið mjög háðir er- lendu fjármagni og samstarfsaðilum. „Eign- arhlutdeildin er í flestum tilvikum svipuð í pró- sentum, þótt vissulega séu tölurnar hærri hvað varðar A Little Trip To Heaven, Bjólfskviðu og Óvinafagnað.“ Laufey kveðst þeirrar skoðunar að rétt sé að fara sér hægt í þessum efnum, en um leið sé erf- itt að binda hendur leikstjóra listrænt. „Þær myndir á ensku, sem KMÍ hefur styrkt eða veitt styrkvilyrði, þ.e. Bjólfskviða, Little Trip, The Go- od Heart og Óvinafagnaður, eru myndir leik- stjóra sem vakið hafa mikla athygli erlendis. Því hefur þetta vissulega nýst allri íslenskri kvik- myndagerð.“ Spurningunni um það hvort álita- mál sé að fjármagni frá íslenska ríkinu eigi að verja í miklum mæli til áhættusamra stórverk- efna á ensku svarar Laufey eindregið játandi. En hún vekur um leið athygli á því að í þeim loflegu umsögnum sem birst hafa um A Little Trip To Heaven minnist hún þess ekki að einn einasti gagnrýnandi hafi svo mikið sem nefnt tungu- málið. Sú spurning vaknar því hvort íslensk kvik- mynd á ensku sé í huga Íslendinga alveg jafn ís- lensk sem væri hún á íslensku. KMÍ hefur einnig veitt fjárstyrki til verkefna erlendra leikstjóra gegnum íslenska meðfram- leiðendur. „Slíkar ákvarðanir hafa byggst á þátt- töku íslenskra listamanna og lykilstarfsfólks og/ eða tökum og vinnslu myndanna hérlendis. Á sl. þremur árum höfum við þannig styrkt gerð Guy X, The Last Winter, Den brysomme mannen og When Children Play In the Sky, auk Voksne mennesker eftir Dag Kára. Hér er líka byggt á því prinsippi samframleiðslu að hún getur ekki bara farið aðra leiðina. Einnig er Ísland aðili að Norræna kvikmynda- og sjónvarpssjóðnum, Media og Eurimages, auk samframleiðslusamn- inga við Kanada og Bretland sem beinlínis byggj- ast á samstarfi og stofnað til þeirra á þeim for- sendum. Því er ljóst að við getum ekki bara verið þiggjendur í erlendu samstarfi og tengslaneti.“ Laufey Guðjónsdóttir segir að fjölbreytnin í öllum greinum íslenskrar kvikmyndagerðar hafi aldrei verið meiri, „infrastrúktúr“ hennar sé orð- inn vel mótaður og fagkunnátta ekki síður. Þótt hún hafi vissar áhyggjur af aðsókn á íslenskar myndir sé hún prósentulega enn vel fyrir ofan meðallag miðað við nágrannalöndin. Mikið velti á því í framtíðinni að íslensku sjónvarpsstöðvarnar leggi aukna áherslu á leikið íslenskt efni. Ef við viljum íslenskt voff í bland við enskt woff þarf að rækta stofninn. Er sama voff og woff? ’Er íslensk kvikmynd á ensku í huga Íslendinga alveg jafníslensk sem væri hún á íslensku?‘ Sjónarhorn Eftir Árna Þórarinsson ath@mbl.is Á rið 2003 gaf Swofford endurminn- ingar sínar út og sat bókin í níu vik- ur á lista New York Times yfir mest seldu bækur í Bandaríkj- unum. Sagan hefur nú verið kvik- mynduð í leikstjórn Sam Mendes sem hlaut Óskarsverðlaunin árið 2000 fyrir kvik- myndina American Beauty. Á meðal leikara í Jar- head eru Jake Gyllenhaal (Donnie Darko, The Day After Tomorrow) og Óskarsverðlaunahafarnir Jamie Foxx (Ray, Collateral) og Chris Cooper (Adaptation, American Beauty). Í myndinni segir frá því hvernig hinn tvítugi Swoff upp- lifir stríðið, en það er með allt öðrum hætti en greint var frá í fjölmiðlum á sínum tíma. Hann lýsir miskunn- arleysi og ofbeldi stríðsins, en á köflum verður hann kaldhæðinn og jafnvel kómískur í lýsingum sínum á því sem hann upplifði. Að auki veltir hann fyrir sér því sem svo oft hefur verið spurt að; hver sé tilgangur stríðs. Umfram allt fjallar hann þó um vináttuna og traustið sem myndaðist milli hans og annarra hermanna undir þessum skelfilegu kring- umstæðum við Persaflóa árið 1990. Segja má að Jarhead sé stríðsádeila, en fjöl- margar slíkar kvikmyndir hafa verið gerðar og verður hér stiklað á stóru og fjallað um fimm þeirra bestu. Paths of Glory (1957) segir frá því þegar frönsk herdeild neitar skipun þess efnis að ganga út í op- inn dauðann á vígvellinum í fyrri heimsstyrjöldinni. Yfirvöld ákveða að láta velja þrjá hermenn úr her- deildinni af handahófi og eru þeir síðan dæmdir til dauða fyrir hugleysi, sem einhvers konar víti til varnaðar fyrir aðra hermenn. Kirk Douglas fer fyr- ir öflugum leikarahópi undir styrkri leikstjórn Stanley Kubrick í einni af hans sterkustu myndum. The Deer Hunter (1978) fjallar um þrjá vini frá Pennsylvaníu í Bandaríkjunum sem kvaddir eru til herþjónustu í Víetnam. Þar lenda þeir í klóm óvin- anna sem koma fram við þá eins og skepnur. Þeir sleppa lifandi með naumindum en atburðirnir hafa djúpstæð áhrif á þá alla, bæði líkamlega og and- lega. Myndin fjallar öðru fremur um mannlega þáttinn í stríðinu og hversu slæm áhrif það gat haft á þá, sem í það fóru, og aðstandendur þeirra. The Deer Hunter hlaut fimm Óskarsverðlaun á sínum tíma, þar á meðal sem besta myndin og fyrir bestu leikstjórn. Þá hlaut Christopher Walken verðlaunin fyrir bestan leik í aukahlutverki enda eftirminnileg- asta frammistaða þessa frábæra leikara. Robert DeNiro var tilnefndur fyrir bestan leik í aðal- hlutverki og var frammistaða hans engu síðri en Walkens. Hann varð þó að láta í minni pokann fyrir Jon Voight sem fékk Óskarinn fyrir leik sinn í myndinni Coming Home. Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb (1964) er háðsádeila sem gerir grín að kalda stríðinu, þótt fáum hafi lík- lega verið hlátur í huga þegar kjarnorkustyrjöld vofði yfir heiminum. Myndin fjallar um þær erfiðu aðstæður sem myndast í kjölfar þess að bandarísk- ur hershöfðingi brjálast og sendir eina af flugvélum sínum af stað til að varpa kjarnorkusprengju á Sov- étríkin. Forseti Bandaríkjanna boðar í kjölfarið til neyðarfundar til að bregðast við aðstæðum og hringir meðal annars í forseta Sovétríkjanna til að segja honum hvað sé að gerast. Peter Sellers fer á kostum í þremur hlutverkum í myndinni, og þá sér- staklega sem forseti Bandaríkjanna og sem Dr. Strangelove sjálfur. Stanley Kubrick leikstýrði myndinni sem var tilnefnd til fjögurra Óskars- verðlauna en var ekki hampað frekar af akademí- unni. Apocalypse Now (1979) er byggð á skáldsögunni Heart of Darkness eftir Joseph Conrad og gerist á tímum Víetnamstríðsins. Í miðju stríðsins er Will- ard höfuðsmaður (Martin Sheen) sendur ásamt nokkrum hermönnum inn í frumskóga Kambódíu til að finna Kurtz ofursta (Marlon Brando) og myrða hann. Samkvæmt upplýsingum frá hernum er Kurtz orðinn geðveikur og búinn að koma sér upp sínum eigin her í miðjum frumskóginum. Eftir því sem leiðangurinn sækist betur kemur tilgangs- leysi hans betur og betur í ljós og geðveikin fer að ná tökunum á Willard og hans mönnum. Leiðang- urinn er táknmynd fyrir það stríð sem Bandaríkja- menn háðu í Víetnam og Willard og hans menn táknrænir fyrir þá bandarísku hermenn sem börð- ust í stríðinu. Apocalypse Now er ógleymanleg fyr- ir margra hluta sakir. Upphafsatriðið er glæsilegt sem og hið fræga þyrluflug undir kröftugum tónum Richards Wagners, enda hlaut myndin Óskars- verðlaun fyrir bestu kvikmyndatöku og besta hljóð- ið. Robert Duvall stendur upp úr leikarahópnum sem hinn ofurmannlegi Kilgore ofursti, en þeir Sheen og Brando fylgja fast á hæla hans. Auk þeirra leika Dennis Hopper og Laurence Fis- hburne minni, en þó skemmtileg hlutverk. Gerð myndarinnar var ekki áfallalaus og náði geðveikin á köflum tökum á þeim sem að henni stóðu, þar á meðal leikstjóranum Francis Ford Coppola sem varð nánast gjaldþrota við gerð hennar. Þá fékk Martin Sheen hjartaáfall og Marlon Brando var ill- viðráðanlegur þannig að tökur töfðust um marga mánuði. Fræg voru orð Coppola á blaðamanna- fundi skömmu eftir frumsýningu Apocalypse Now, og segja þau kannski margt um þessa miklu mynd: „Þessi mynd fjallaði ekki um Víetnam. Hún var Víetnam.“ Full Metal Jacket (1987) fjallar um hóp ungra manna sem gengur í gegnum herþjálfun í Banda- ríkjunum og er síðan sendur beint á vígvöllinn í Víetnam, en myndin skiptist í þessa tvo meg- inhluta. Fyrri hluti myndarinnar er ógleymanlegur þeim sem hann sjá. Þar er fjallað um hvernig óharðnaðir ungir drengir eru sendir í miskunn- arlausa herþjálfun undir stjórn Hartmans liðþjálfa, sem er leikinn af R. Lee Ermey, lítt þekktum leik- ara í sínu besta hlutverki. Liðþjálfinn er gríðarlega strangur við drengina og rekur þá áfram með harðri hendi. Karakter hans, og ef til vill þjálfuninni sjálfri, er líklega best lýst þegar hann dásamar hvernig Lee Harvey Oswald gat hitt skotmark á hreyfingu af eins löngu færi og raun bar vitni, en að sögn Hartmans var það eitthvað sem Oswald lærði í herþjálfun. Samkvæmt Hartman skiptir því engu máli hvernig mennirnir nýta sér þjálfunina, svo lengi sem þeir læra og skilja það sem þeim er kennt. Hans markmið er að gera drápsvélar úr drengjunum ungu. Í síðari hluta myndarinnar eru þessir sömu drengir komnir á vígvöllinn í Víetnam þar sem þeir eiga í höggi við óvin sem í ljós kemur að er allt annar en þeir bjuggust við, líkt og raunin varð með stríð Bandaríkjamanna í Víetnam. Auk Ermey verður að minnast á Vincent D’Onofrio sem er mjög minnisstæður sem óbreyttur Pyle. Full Metal Jacket er óvægin og raunsæ kvikmynd um þetta hræðilega stríð og ein sú besta í flokki stríðs- ádeilna. Jarhead og stríðsádeilurnar Á föstudaginn kemur verður kvikmyndin Jar- head frumsýnd hér á landi. Myndin er byggð á endurminningum Bandaríkjamannsins Anthony Swofford sem var sendur til að berjast í Persa- flóastríðinu árið 1990, tvítugur að aldri. Persaflóastríðið séð með augum Swoff. Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson jbk@mbl.is Leikararnir John Travolta og TimAllen eiga nú í samninga- viðræðum við Disney kvikmyndafyr- irtækið um að þeir leiki í kvikmynd- inni Wild Hogs. Þar munu þeir fara með hlut- verk tveggja mið- aldra manna sem leggja af stað í langferð á mót- órhjólum í æv- intýraleit. Það vill þó ekki betur til en svo að þeir lenda beint í klón- um á Hells’s Angels, mótorhjólaklík- unni alræmdu. Tim Allen er hvað þekktastur fyrir leik sinn í gam- anþáttunum Home Improve- ment og í gam- anmyndunum Santa Claus. Þótt John Travolta sé hvað þekktastur fyrir alvarlegri hlutverk hefur hann þó leikið í gam- anmyndum á borð við Get Shorty og Look Who’s Talking.    Kúrekamyndin BrokebackMountain hlaut flestar tilnefn- ingar til kvikmyndaverðlauna sam- taka bandarískra kvikmyndaleikara, SAG, alls fjórar. Heath Ledger er tilnefndur fyrir bestan leik í aðal- hlutverki, Jake Gyllenhaal sem besti karlleikari í aukahlutverki og Mich- elle Williams sem besta leikkona í aukahlutverki, öll fyrir hlutverk sín í myndinni Brokeback Mountain. Næstflestar tilnefningar hlutu myndirnar Capote og Crash, þrjár tilnefningar hvor. Aðrir leikarar sem tilnefndir voru fyrir bestan leik í að- alhlutverki voru Russell Crowe fyrir Cinderella Man, Philip Seymour Hoffman fyrir Capote, Joaquin Phoenix fyrir Walk The Line og David Strathairn fyrir Good Night, and Good Luck. Þær leikkonur sem tilnefndar voru fyrir bestan leik í að- alhlutverki voru Judi Dench fyrir Mrs. Henderson Presents, Felicity Huffman fyrir Transamerica, Char- lize Theron fyrir North Country, Reese Witherspoon fyrir Walk the Line og Ziyi Zhang fyrir Memoirs of a Geisha. Aðrir leikarar sem til- nefndir voru fyrir bestan leik í auka- hlutverki voru Don Cheadle fyrir Crash, George Clooney fyrir Syri- ana, Matt Dillon fyrir Crash og Paul Giamatti fyrir Cinderella Man. Aðr- ar leikkonur sem tilnefndar voru fyrir bestan leik í aukahlutverki voru Amy Adams fyri Junebug, Cat- herine Keener fyrir Capote, Fran- ces McDormand fyrir North Co- untry og Rachel Weisz fyrir The Constant Gardener. Verðlaunin verða afhent hinn 29. janúar.    Jon Stewart verður kynnir á Ósk-arsverðlaunahátíðinni í ár, að því er skipuleggjendur hennar hafa tilkynnt. Stewart hefur ekki verið þar kynnir áður. Í fyrra var Chris Rock kynnir há- tíðarinnar. Stew- art er umsjón- armaður þátt- arins The Daily Show with Jon Stewart á sjón- varpsstöðinni Comedy Central. Hann hlaut Emmyverðlaun fyrir þáttinn í fyrra. Stewart kvaðst ánægður með að fá þetta hlutverk. Hann fetar í fótspor annarra þekktra uppistandara á borð við Billy Crystal, Whoopi Goldberg og Davids Lettermans. Miklar vanga- veltur voru um það hver tæki við af Rock og heyrðust nefnd nöfn Steves Martins, Jays Lenos og Conans O’Briens. Óskarsverðlaunin verða afhent hinn 5. mars í 78. sinn. Erlendar kvikmyndir Jake Gyllenhaal og Heath Ledger. Jon Stewart John Travolta

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.