Morgunblaðið - 01.08.2006, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 1. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
VILJUM við kaupa allan matinn
okkar í útlöndum?
Allir þeir sem þekkja fæðuhring
Manneldisráðs, sem okkur neyt-
endum er jú ráðlagt
að miða daglegan kost
okkar við, er ljóst að í
raun getum við Ís-
lendingar aðeins
framleitt nokkrar teg-
undir matvæla hér á
eyjunni okkar við
heimskautsbaug.
Í fæðuhringnum
eru sex fæðuflokkar.
Förum aðeins yfir þá
eins og þeir eru
kynntir á heimasíðu
Lýðheilustöðvar,
www.lydheilsustod.is.
Þar er byrjað á þrem-
ur veigamestu fæðuflokkunum,
kornflokki, grænmetisflokki og
ávextir og ber. Í kornflokknum
framleiðum við Íslendingar engan
mat á eigin disk, allur fæðuflokk-
urinn er innfluttar landbún-
aðarvörur, nema kartöflur sem
raunar tilheyra ekki síður græn-
metisflokki, svo séu kartöflur tald-
ar með annarri framleiðslu ís-
lenskra grænmetisbænda er staðan
í þessum flokki 0 fyrir Ísland. Í
flokknum ávextir og ber skorum
við 0 stig, engin framleiðsla hjá ís-
lenskum bændum þar, allt innflutt
landbúnaðarvara. Í grænmet-
isflokki framleiða íslenskir græn-
metisbændur töluvert af grænmeti,
þó alls ekki allar algengar neyslu-
vörur.
Stoppum nú aðeins við. Íslenska
þjóðin á eyjunni í Atlantshafi fram-
leiðir aðeins kartöflur og nokkrar
tegundir annarskonar grænmetis í
þeim þremur fæðuflokkum sem
Manneldisráð og Lýð-
heilustöð ráðleggur
okkur sem mikilvæg-
astan kost í daglegu
fæðuvali! Þessi þrír
flokkar mynda helm-
ing hringsins og inni-
halda hærri % fæðu
en hinir þrír til marks
um að neyta eigi meiri
hluta fæðunnar úr ein-
mitt þessum þremur.
Hver er þessi matur?
Einmitt já, þetta eru
innfluttar landbún-
aðarvörur. Hveiti,
sykur, pasta, hrís-
grjón, bananar, vínber, eggaldin og
auðvitað líka hrökkbrauð, kex, allt
hráefni í brauð og kökur og svo
mætti lengi telja. Hvað kosta þess-
ar erlendu landbúnaðarvörur ís-
lenska neytendur? Eru þær á boð-
stólum í versluninni þinni á lægsta
mögulega heimsmarkaðsverði bæði
í gær og dag?
Í hinum þremur flokkum fram-
leiðum við aðeins smjör í fituflokki
en engar gerðir af fjölbreyttum
flokki ýmiskonar matarolía. Í
flokknum fiskur, kjöt, egg, baunir
og hnetur er staða okkar sterk, en
við getum þó hvorki framleitt hér á
eyjunni hnetur né baunir. Þá er
einn flokkur eftir mjólkurvörur en
þar er staða okkar einnig sterk.
Íslenska þjóðin getur sem sé
sjálf framleitt og boðið börnum
sínum upp á verulegt úrval mat-
vara úr þremur flokkum af sex í
fæðuhring mannsins. Grænmeti í
grænmetisflokki, fisk, kjöt og egg
og síðan mjólk og mjólkurvörur. Í
hinum þremur fæðuflokkunum er
staðan núll, núll og eitt stig fyrir
íslenska smjörið, sem auðvitað er
mjólkurafurð.
Nú er það spurningin, höfum við
virkilega áhuga á því að vega svo
að þeim sem framleiða matvör-
urnar í flokkunum þremur sem við,
þrátt fyrir legu landsins, getum
framleitt hér við heimskautsbaug
að börnin okkar hér í úthafinu
verði í framtíðinni algjörlega of-
urseld öðrum þjóðum varðandi þá
frumþörf mannsins að afla sér
matar?
Landbúnaðarvörur
innfluttar og innlendar
Kristín Linda Jónsdóttir
vill ekki kaupa allan mat
frá útlöndum ’Hveiti, sykur, pasta,hrísgrjón, bananar, vín-
ber, eggaldin og auðvitað
líka hrökkbrauð, kex, allt
hráefni í brauð og kökur
og svo mætti lengi telja.
Hvað kosta þessar er-
lendu landbúnaðarvörur
íslenska neytendur? ‘
Kristín Linda
Jónsdóttir
Höfundur er kúabóndi og neytandi.
SAGA bandaríska hersins á Ís-
landi er orðin löng og í raun miklu
lengri en menn í fyrstu ætluðu. Ís-
landi var kippt inn í miðja hringiðu
síðari heimsstyrjaldarinnar hinn 10.
maí árið 1940, þegar
breskir hermenn
gengu hér á land og
hertóku landið.
I.
Bandaríkjamenn
tóku við hersetunni ár-
ið 1941 enda Bretland
þá í miðri baráttu upp
á líf og dauða við
Þýskaland og þurfti á
allri hjálp að halda
sem möguleg væri.
Var þá í leiðinni gerð-
ur „herverndarsamn-
ingur“ við Íslendinga
eftir að herskip
Bandaríkjamanna
höfðu lagt úr höfn
áleiðis til Íslands. Her-
mann Jónasson, þá-
verandi forsætisráð-
herra, setti fram átta
skilyrði fyrir samn-
ingnum sem Roosevelt
forseti Bandaríkjanna
samþykkti. Fyrsta
skilyrðið var að
„Bandaríkin skuld-
bindi sig til þess að
hverfa af Íslandi með
allan herafla sinn á
landi, í lofti og á sjó, undir eins og
núverandi ófriði er lokið“.
Vera bandaríska hersins hér á
landi var hugsuð sem fyrsta skrefið
á þeirri leið sem seinna leiddi til
innrásarinnar í Normandí 6. júní
1944 og ósigurs Þjóðverja 1945.
II.
Nokkru eftir að heimsstyrjöldinni
lauk, eða hinn 7. október 1946, var
undirritaður Keflavíkursamning-
urinn svokallaði milli Íslands og
Bandaríkjanna. Bandaríkjamenn
sóttu þá mjög fast að fá hér aðstöðu
fyrir her sinn, enda kalda stríðið í
algleymingi og Ísland í fremstu víg-
línu mögulegra átaka Sovétríkjanna
og Bandaríkjanna. Bandaríkjamenn
hétu því þá að flytja
her sinn brott innan
180 daga en fá þess í
stað aðstöðu í Keflavík
í 6–12 ár. Á móti fengu
Íslendingar að taka
hlut í Marshallaðstoð-
inni sem ætluð var
stríðshrjáðum þjóðum
Evrópu.
30. mars 1949 urðu
síðan þau tíðindi að Al-
þingi Íslands sam-
þykkti að Ísland skyldi
ganga í Atlantshafs-
bandalagið, eftir mikl-
ar deilur innanlands.
Var það meðal annars
gert enn og aftur með
þeim skilyrðum að er-
lendur her yrði ekki hér
á friðartímum.
5. maí 1951 skrifa
Bjarni Benediktsson ut-
anríkisráðherra og
Edward B. Lawsson,
þáverandi sendiherra
Bandaríkjanna hér á
landi, undir varn-
arsamninginn milli Ís-
lands og Bandaríkj-
anna, sem enn stendur
en nú er deilt um, og 7.
maí, tveimur dögum síðar, komu
280 hermenn til landsins. Sem fyrr
var kalda stríðið hvatinn að þrýst-
ingi Bandaríkjanna um aðstöðu fyr-
ir herinn hér á landi.
Langt fram eftir öldinni stóðu
miklar deilur um herinn og herstöð-
ina sem stækkaði og efldist eftir því
sem árin liðu og kalda stríðið magn-
aðist. Í kalda stríðinu þótti mörgum
sem málum Íslands væri best borg-
ið með dvöl bandaríska hersins hér
á landi. Aðrir voru á öndverðum
meiði. Þjóðin var klofin í þessu
stóra máli. Vilji Bandaríkjamanna
var þó ætíð að fá að hafa hér her-
stöð.
Um leið fjölgaði þeim Íslend-
ingum sem unnu við herinn, en þeir
hafa reyndar verið fjölmennir allt
frá 10. maí árið 1940.
III.
En nú eru breyttir tímar. Kalda
stríðið er fyrir bí og Bandaríkja-
menn sjá enga ástæðu til að hafa
hér fjölmennt herlið og herþotur
lengur. Nóg er víst að gera í styrj-
öldum þeirra um víða jarðarkringl-
una. Og þess vegna eru þeir á för-
um einn af öðrum, verða víst allir
horfnir með haustinu.
Við erum líka orðin þreytt á
þeim. Enda höfum við litla samleið
með Bandaríkjunum og þeirra her
um þessar mundir. Sú er alla vega
niðurstaða meirihluta íslensku þjóð-
arinnar ef marka má skoðanakann-
anir. Ljótar fréttir af pyntingum
fanga í vörslu Bandaríkjamanna í
löndum sem þeir hafa lagt undir sig
að undanförnu er ekki athæfi sem
við Íslendingar viljum láta kenna
okkur við. Stuðningur þeirra við
hryðjuverk Ísraelsmanna í Líbanon
og Palestínu enn síður.
Við kveðjum því bandaríska her-
inn með bros á vör og léttu hjarta,
eins og þegar erfiður gestur loksins
heldur á braut eftir þreytandi heim-
sókn.
Suðurnesin eiga bjarta framtíð
fyrir sér á mesta suðupunkti lands-
ins með íslenskan alþjóðaflugvöll við
bæjardyrnar. Landhelgisgæsluna er
verið að efla til að taka við eina
mikilvæga verkefni hersins hér á
landi, björgunarstarfinu.
Og íslenski krossfáninn mun á ný
blakta yfir herlausu landi, friðarvin
í samfélagi þjóðanna.
Bandaríski herinn á Íslandi
– In memoriam
Sr. Þórhallur Heimisson kveður
bandaríska herinn
’Við kveðjumþví bandaríska
herinn með bros
á vör og léttu
hjarta, eins
og þegar erfiður
gestur loksins
heldur á
braut ... ‘
Sr. Þórhallur
Heimisson
Höfundur er prestur.
EF MEIRIHLUTA landsmanna
er nú ljóst að sú gjörð að hleypa
vatni á 57 km² landsvæði sem mynda
á Hálslón er mesta skemmdarverk
Íslandssögunnar, stærstu umhverf-
isspjöll af mannavöldum í einni að-
gerð, væri eðlilegt að hann reyndi að
koma í veg fyrir það
með öllum ráðum.
Mistök ráðamanna má
ekki nota sem réttlæt-
ingu þess efnis að ekki
verði aftur snúið. Að
framkvæmdir verði að
halda áfram af því að
þær séu svo langt
komnar eru léleg rök.
Orð núverandi iðn-
aðar- og viðskiptaráð-
herra, Jóns Sigurðs-
sonar, 28.júni sl. í Mbl
„að ljóst sé að Kára-
hnjúkavirkjun muni
halda áfram, sú fram-
kvæmd sé komin á há-
stig, búið að kaupa inn
öll helstu tæki og bún-
að og hún verði ekki
stöðvuð héðan í frá“
eru í raun léttvæg
þegar haft er í huga
hvaða þjóðarhags-
munum er verið að
fórna. Tímabundnum
fjárhagsskaða sem
hlýst af stöðvun fram-
kvæmda er hægt að
mæta með ýmsum
hætti en landið sem
fer undir Hálslón er
ómetanlegt og verður
aldrei endurheimt.
Verði því fórnað verð-
ur það sem fleinn í ís-
lenskri þjóðarsál um ókomin ár. Með
þeirri fórn munum við jafnframt
glata ímynd okkar sem þjóð er kann
að meta náttúrugersemar sínar.
Leitum því leiða til að hindra þessa
framkvæmd. Verndum ósnortna
náttúru hálendis Íslands og gefum
umheiminum um leið tækifæri til að
njóta hennar áfram með okkur.
Þingkosningar næsta vor eru tíma-
punkturinn til að útkljá þetta mál á
lýðræðislegan máta. Stöðvum því
allar fyrirætlanir um að sökkva
landinu undir miðlunarlónið þangað
til og nýtum tímann til að fara betur
yfir málið um leið og við leitum
skynsamlegra leiða út úr svartnætti
stóriðjustefnunnar.
Gæti kárahnjúkavirkjun verið
góð fjárfesting án hálslóns?
Kárahnjúkavirkjun verður hvort
eð er ekki tilbúin til orkuframleiðslu
fyrir álverið á Reyðarfirði á til-
settum tíma þó engar sprungur hafi
ennþá komið fram í stífluveggnum
eins og í stíflu sömu gerðar í Brasilíu
með þeim afleiðingum að allt vatn
flæddi úr stíflunni (sjá Fréttabl.
laugard. 15. júlí sl.) Hvað ef hið sama
gerðist hér? Nú er leitað leiða til að
bjarga orku til „iðjuversins“ tíma-
bundið. Gæti þar falist lausn á orku-
þörf þess til frambúðar? Efnd gam-
als loforðs um álver hefur í för með
sér losun 564.000 tonna CO2 ígildum
á ári eða sama magn koldíoxíðs og
172.000 meðalstórir fólksbílar losa
út í andrúmsloftið árlega (heild-
arfjöldi bifreiða á Íslandi). Víst er að
þegar álverið þjónar ekki lengur
hagmunum Alcoa verður það lagt
jafnskjótt niður og bandaríski her-
inn á Miðnesheiði. En er hugsanlegt
að Kárahnjúkavirkjun geti skilað
arði án þess að verða gangsett? Til
dæmis sem stærsti minnisvarði í
heimi um sigur skynseminnar yfir
heimskunni? Yrði hægt að virkja
nógu marga náttúruunnendur í
heiminum sem vilja koma í veg fyrir
Kárahnjúkavirkjun til að greiða
kostnaðinn því fylgjandi? Dæmi:
Milljón manns greiða kr. 500 pr.
mán. eða 6 milljarða á ári. Nefnt
kostnaðarverð Kárahnjúkavirkjunar
er 100 milljarðar. Í DV fyrir
skömmu var samantekt á 10 ríkustu
einstaklingum Íslands og eignir
þeirra taldar nema um 800 millj-
örðum. Þeir færu því
létt með að kaupa
Kárahnjúkavirkjun.
Mögulega gæti sú fjár-
festing skilað góðum
arði með hugvitsam-
legri nýtingu. Nátt-
úruunnendur gætu
komið hvaðanæva til Ís-
lands til að bera hinn
risavaxna minnisvarða
skynseminnar augum,
njóta starfsemi sem þar
yrði komið upp, keypt
hlutabréf, nafnskrán-
ingu sem stuðnings-
aðilar, keypt sérmerkt-
an hluta úr
stífluveggnum til minja
– ef á dagskrá yrði að
fjarlægja hann á næstu
árhundruðum o.s.frv.
Fjármála-, hugvits- og
listamönnum treysti ég
vel til að finna leiðir til
að gera Kára-
hnjúkavirkjun að
spennandi fjárfestingu
án Hálslóns.
Verjum þetta land
Í Lesbók Morg-
unblaðsins 8. júní sl.
hefst grein eftir Hjálm-
ar Sveinsson á forsíðu
undir fyrirsögninni
„Síðasta vorið“ með
stórri mynd af gæsasporum í jarð-
veginum sem eru eins og íslenskt
rúnaletur. Kannski er þar falin bæn
til þjóðarinnar um að þyrma þessu
gróna griðlandi hreindýra og gæsa.
Greinin lýsir trega og sorg vegna
þeirra örlaga sem þessu landi eru
búin.
Landsmenn, vinnum gegn því að
svo verði sem ríkisstjórn og Lands-
virkjun stefna að. Verjum þetta
land!
Hálendi Íslands
Hálendi Íslands
brátt mun helgi missa
ef Hálslón færir landið þar á kaf
Gullkálfsins hringdans
þar stjórnvöld stíga og kyssa
lúkur auðhringa og slá þar hvergi af
Þau blekkingum beittu
til reiði landsmenn reittu
er hið sanna komst í dagsins ljós
Aflsmunar neyttu
staðreyndum í hag sér breyttu
nú moka þurfa sitt eigið lygafjós
Út í heim var lagt af stað
með gylltan betlistaf
þar ýmsu lofað var
því landið skyldi á kaf
En nú er fólk að vakna
veit hvers er að sakna
ef hálendi Íslands skal fórna fyrir hjóm
Það veit sem verður
fyrir landið sem að hverfur
komandi kynslóðir oss kveða þungan dóm
Verjum þetta land!
Komum í veg
fyrir mesta
skemmdarverk
Íslandssögunnar
Jóhann G. Jóhannsson
fjallar um virkjanafram-
kvæmdir og náttúruvernd
Jóhann G. Jóhannsson
’… er hugs-anlegt að Kára-
hnjúkavirkjun
geti skilað arði
án þess að verða
gangsett? Til
dæmis sem
stærsti minn-
isvarði í heimi
um sigur skyn-
seminnar yfir
heimskunni? ‘
Höfundur er tónlistar-
og myndlistarmaður.