Morgunblaðið - 11.08.2008, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 11. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
RÓM brennur var sagt eitt sinn og nú
brennur allt efnahagskerfið hér á
landi eins og það leggur sig. Hvar er
ríkisstjórnin? Það er ekkert eins
hörmulegt og að horfa upp á það sem
er að gerast í íslensku þjóðlífi þessar
vikurnar og öll okkar vandamál eru
að mati ríkisstjórnarinnar ein-
hverjum öðrum að kenna! Sagði Geir
ekki fyrir síðustu kosningar að fólk
skyldi kjósa Sjálfstæðisflokkinn þá
yrði allt í lagi. xD=stöðugleiki. Ég
held að hann hafi ekki verið alveg
tengdur við það sem þá var að gerast.
Þessi ríkisstjórn sem nú situr tekur
öllu fram í fáránleikanum: Ráðherrar
tala hver í sína áttina og keppast svo
við að segja í fjölmiðlum að ágrein-
ingur sé með öllu óþekkt fyrirbæri
innan stjórnarinnar. Mér er næst að
halda að ráðherrar þessarar stjórnar
tali ekkert saman. Nýjasta dæmið
eru aldeilis forkastanleg vinnubrögð
umhverfisráðherra vegna fyrirhugð-
ara framkvæmda við álver á Bakka. Í
því skilur maður hvorki upp né niður.
Er ekki sama hver á í hlut, þegar
kemur að fagra Íslandi, það mætti
halda að svo sé ekki.
Það er svo ótal margt sem að er í
stjórn landsmála hér að það væri að
æra óstöðugan að telja það allt upp.
En örfá atriði. Til dæmis vextir og
verðbætur; hvernig í ósköpunum
dettur fólki í hug að það sé hægt að
reka þjóðfélag þar sem stýrivextir
eru 15-16% og verðbólga upp á annað
eins, er fólk ekki í sambandi við raun-
veruleikann? Hvað er verið að halda
úti afætustofnunum eins og Seðla-
bankanum, sem ekki er í neinum takti
við það sem er að gerast, enda er
æðsti maður þar afdankaður stjórn-
málamaður sem ætti að sjá sóma sinn
í því að láta efnahagsmálin alveg eiga
sig. Ég fylgist mikið með fréttum og
blöskrar oft fréttir utan úr hinum
hrjáða heimi sem við búum í og velti
því oftsinnis fyrir mér hvers vegna
kjörnir fulltrúar almennings vinna
ekki fyrir þá sem kusu þá. Skýrasta
dæmið um algjöra veruleikafirringu
og algjört sambandsleysi við umbjóð-
endur sína er forseti Simbabve, áður
Ródesía eitt ríkasta og besta land í
Afríku, sem var matarkista miðað við
mörg önnur lönd í þeirri álfu. Nú er
þar allt í rúst. Þessu má líkja við
óstjórn Sjálfstæðisflokksins und-
angengin misseri sem er að leiða okk-
ur í algjöra glötun, flokkurinn stend-
ur vörð um arfavitlaust kvótakerfi í
sjávarútvegi sem er að leggja margar
byggðir í auðn, hann er einnig alveg
búinn að missa stjórn á frjálshyggj-
unni og er hún farin að koma þeim
illilega í koll. Ekki náðist að hafa al-
veg stjórn á því hver fékk hvað þó
lengi væri reynt að hafa á því ein-
hverja stjórn með aðstoð Fram-
sóknar, síðan var þeim hent fyrir
borð og Samfylkingin tekin í staðinn
og er næst í forarvilpu íhaldsins, sem
er eins og ég sagði áðan alveg búinn
að missa sjónar á því fyrir hverja þeir
eru að vinna. Þetta er ömurlegt á að
horfa og svo er utanaðkomandi að-
stæðum kennt um, t.d. húsnæð-
islánamarkaði í Ameríku. Hvernig er
staðan á þeim markaði hér, er það til
dæmis þeim vestur í Bandaríkja-
hreppi að kenna að hér eru 15-16%
stýrivextir? Ég held ekki. Það er með
öllu óskiljanlegt hvað þessi rík-
isstjórn er að gera eða kannski rétt-
ara sagt ekki að gera.
Það hlýtur að vera til hæfara fólk
til að stjórna landinu, fólk sem er bet-
ur tengt við það sem er að gerast og
það er löngu kominn tími til að gefa
Sjálfstæðisflokknum frí frá stjórn
landsmála.
AXEL YNGVASON
verkamaður,
Sólbrekku 1, Húsavík.
Lýst er eftir ríkisstjórn
Frá Axel Yngvasyni
AÐ UNDANFÖRNU hafa átt sér
stað talsverðar umræður um sam-
göngumál og umferðaröryggi. Sú
umræða hefur oftar en ekki skapast
í framhaldi af slysum eða umferð-
aróhöppum og inn í þá umræðu
blandast eðlilega samgöngur til og
frá Reykjavík. Það er því hryggilegt
að sjá hversu litla áherslu stjórnvöld
leggja á frekari samgöngubætur til
og frá höfuðborginni okkar.
Samtök sveitarfélaga á Vest-
urlandi hafa síðastliðin ár lagt mikla
áherslu á mikilvægi tvöföldunar á
þjóðvegi 1 frá Holtavörðuheiði að
Kollafirði. Hafa samtökin bent á
mikilvægi þess að hefja fram-
kvæmdir sem fyrst vegna þeirrar
miklu aukningar sem hefur orðið á
þungaflutningum á þessum slóðum
síðastliðin ár. Hafa önnur samtök,
þar á meðal íbúasamtökin á Kjala-
nesi sem og hverfisráð Kjalarness,
sent frá sér ályktanir sem snúa að
þessum málum.
Slit og slysahætta
Í dag er ekkert flutningaskip sem
siglir úti fyrir ströndum Íslands með
viðkomu í helstu höfnum hringinn í
kringum landið. Það er eðlilegt að
vöruflutningar hafi færst í auknum
mæli inn á þjóðvegakerfið vegna
krafna um ferskleika vöru við af-
hendingu. Staðreyndin er hins vegar
sú að þróunin hefur leitt til þess að
allir flutningar fara landleiðina því
ekki hefur þótt hagkvæmt að aðeins
hluti vöruflutninga sé á hafi úti. Allir
flutningar fara því landleiðina með
þeirri miklu umferð sem því fylgir
og ómældu sliti á vegakerfinu. Þess-
ir flutningabílar eru allt að 50 tonn
fullhlaðnir á meðan meðalfólksbíll-
inn er innan við 2 tonn. Hver maður
sér hina auknu slysahættu sem af
þessu hefur hlotist. Það er því löngu
tímabært að kanna kosti þess að nið-
urgreiða strandsiglingar með op-
inberu fé því talsverður sparnaður
hlýtur að koma á móti vegna minna
slits á vegakerfi landsmanna og
vegna minni slysahættu.
Þetta er sú alvarlega staðreynd
sem blasir við okkar í dag – flutn-
ingar á vörum og sjávarfangi fara
þvers og kruss um þjóðvegi lands-
ins, flestir með viðkomu í höf-
uðborginni, og aldrei kemur Sunda-
braut.
Hefjumst handa við tvöföldun
þjóðveganna til og frá Reykjavík
Ég tel að á meðan samgöngu-
ráðherra er að velta fyrir sér legu
Sundabrautar og því hvort inn-
heimta eigi veggjald vegna þeirrar
framkvæmdar þá gæti hann byrjað
á því að gera vegina til og frá höf-
uðborginni sómasamlega. Hann
gæti byrjað nú þegar að tvöfalda ak-
reinar frá Borgarnesi að Reykjavík,
þ.e. að þeim stað sem Sundabraut
kemur upp á Kjalarnes. Vest-
urlandsvegur í þeirri mynd sem
hann er í nú gengur ekki og þolir
enga bið. Hið sama á við um Suður-
landsveg til Selfoss. Við höfum horft
upp á svo mörg alvarleg slys á þess-
um vegaköflum undanfarin ár og
alltaf þyngist umferðin.
Landsmenn eru orðnir lang-
þreyttir á aðgerðaleysi samgöngu-
yfirvalda og vilja skýr svör og
ákvarðanir.
Því segi ég: Vaknaðu, herra sam-
gönguráðherra. Slysin gera ekki boð
á undan sér.
ÞÓRIR INGÞÓRSSON
Esjugrund 52, 116 Reykjavík
Samgöngur til og
frá höfuðborginni
Frá Þóri Ingþórssyni
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
Á HEIMASÍÐU
fjármálaráðuneytisins
gefur að líta nið-
urstöðu nefndar sem
skipuð var til þess að
setja fram tillögur til
að draga úr losun co²
frá bifreiðum.
Skýrslan hefur að
geyma hinar ýmsu
upplýsingar um efnið.
Helstu niðurstöður
eru tvíþættar. Lagður er til ákveð-
inn skattur á eldsneyti sem allir
bifreiðaeigendur komi til með að
greiða, að viðbættum sér skatti
sem taki mið af co²-losun viðkom-
andi bifreiðar pr ekinn km. sem
leiðir til þess að eigendur bifreiða
með stórar og eyðslufrekar vélar
verða sérskattaðir.
Nú er það svo að margir til þess
að gera léttir bílar geta verið með
stórar vélar, mun stærri en þörf
krefur. Verði tillögurnar að veru-
leika má reikna með að þessir bílar
lækki verulega í verði og að kaup-
endunum fækki.
Eigendurnir spyrja eðlilega,
hvað sé til ráða, hvað getum við
gert til þess koma í veg fyrir að
eignir okkar rýrni í verði. Getum
við ekki bara látið skrá afl vélanna
minna í framhaldi af því að tak-
marka eldsneytisflæðið til þeirra,
t.d. með því að stinga hæfilega
þykkum steini undir eldsneyt-
isgjöfina ha ha ha? En væri slík
aðgerð einstök og alveg út í him-
inblámann? Nei, ekki aldeilis.
Á árinu 1984 var sett reglugerð
nr. 143 um skráningu á afli að-
alvéla skipa. Reglugerðin kvað
skýrt á um að ekki væri leyfilegt
að skrá aflið niður eingöngu með
takmörkun eldsneytis. LÍÚ taldi
þessa framkvæmd nálgast mann-
réttindabrot og kvartaði sáran við
alla sitjandi samgönguráðherra, en
án árangurs allt til ársins 2003, eða
í um tvo tugi ára, þá
sat hinn víðsýni tré-
smiður Sturla Böðv-
arsson (St.B) í stóli
samgönguráðherra
sem af sinni óskeikulu
tækniþekkingu setti
nýja reglugerð um
skráninguna sem
heimilaði útgerð-
armönnum, nánast, að
skrá það afl sem þeim
hentaði hverju sinni.
Eini skugginn á þess-
ari sigurgöngu LÍÚ er
að einn og einn framleiðandi vél-
anna hefur af vanþekkingu sinni
ekki verið tilbúinn að ábyrgjast
þær þannig keyrðar en það eru
bara undirmálsmenn sem þannig
láta. Auðvitað vita þeir St.B og
LÍÚ betur, nei miklu betur, í
þessu efni sem öðrum.
Með því að skrá vélaraflið nán-
ast að eigin vild getur útgerðin
haft áhrif á fjölda vélstjóra um
borð, menntun og þjálfun þeirra
ásamt veiðislóð skipanna; fækkað
formlega um einn, en ráðið í stað-
inn ódýrari einstakling og stungið
launamuninum í eigin vasa. Ein-
stakling sem ræður ekki full-
komlega við starfið sem eykur
álagið á þá sem eftir eru án þess
að þeim sé umbunað í nokkru fyr-
ir.
Hve nálægt ströndinni skip
mega veiða með botnvörpu, ræðst
af skráningarlengd þeirra og afl-
vísi. Aflvísirinn er margfeldi vél-
araflsins í hestöflum og skrúfu-
þvermálsins í metrum. Sé skipið
búið skrúfuhring hefur hann einnig
bein áhrif á aflvísinn.
Beint línulegt samband er því á
milli vélaraflsins og aflvísisins sem
þýðir að með því að skrá það niður
lækkar aflvísirinn um sama hlut-
fall.
Gott dæmi um hringavitleysuna í
þessu öllu saman er að togari einn,
styttri en 42 m, gat lengdarinnar
vegna fiskað allt upp að 4 mílum,
en með aflvísi 4526 sem var langt
fyrir ofan mörkin, sem eru 2500,
lét færa afl aðalvélarinnar niður,
úr 1280 kW í 705 kW, eða um 45%
með því einu að takmarka elds-
neytisflæðið til vélarinnar, eða að
setja stein af réttri þykkt undir ol-
íugjöfina og fá síðan vélina mælda
niður í það afl sem er hagkvæmast
hverju sinni. Toppurinn á snillinni
er þó sá að viðkomandi útgerð-
armaður getur svo oft sem honum
hentar látið breyta skráningunni
þar sem St.B.-reglugerðin setur
því engar skorður. Útgerðarmenn
sem eiga skip í lengri kantinum
m.v. gildandi reglur um veiðhólf
hljóta að eiga rétt á sveigjanlegum
reglum um lengdarskráninguna
m.t.t jafnræðisreglunnar.
Þar á auðvitað að bjóða upp á
ákveðinn sveigjanleika. Hætta t.d.
að miða fremri mælipunktinn við
mestu lengd en þess í stað t.d. við
frammastrið, klóakrörið frammi í
eða reykrörið á lúkarskabyssunni.
Auðvitað á að hafa allar reglur af
þessu tagi svo sveigjanlegar að
viðkomandi geti valið sér hag-
kvæmustu niðurstöðuna hverju
sinni. Markmið reglna á ekki að
vera annað en að skapa ábúð-
arfullum stofnanablýantsnögurum
gagnslausa vinnu.
Það var á sínum tíma ótrúlegt
óráð að flæma St.B. úr stóli sam-
gönguráðherra, hann hefði örugg-
lega sett nýja sveigjanlega reglu-
gerð um lengdarmælingu skipa af
sinni alkunnu og þrálátu öngstræt-
isfíkn.
Öngstrætisfíkn
Helgi Laxdal skrif-
ar um afl aðalvéla
skipa
» Auðvitað á að hafa
allar reglur af þessu
tagi svo sveigjanlegar
að viðkomandi geti valið
sér hagkvæmustu nið-
urstöðuna hverju sinni.
Helgi Laxdal
Höfundur er vélfræðingur.
MIKIÐ hefur farið
fyrir skrifum um
virkjanir og álver og
sýnist sitt hverjum.
Nokkuð hefur borið á
andúð á álverum og
jafnvel virkjunum yfir
höfuð. Undirrituðum
hefur fundist mál-
flutningurinn öfga-
kenndur á köflum.
Varla er hægt að deila um það að
virkjanir eiga þátt í þeirri velmeg-
un sem Íslendingum hlotnaðist á
einum mannsaldri. Þær hafa gert
okkur kleift að hætta bruna mós,
kola og olíu og lækkað kostnað
okkar við að lýsa og hita heimili
landsmanna án mengunar. Vatns-
afls- og jarðhitavirkjanir hafa
sparað okkur mikinn erlendan
gjaldeyri og gefa okkur mikil
tækifæri í framtíðinni. Það að
stöðva núna öll áform um nýjar
virkjanir er óraunhæft og barna-
legt enda nóg af virkjanakostum
sem nýta má með skynsemi. Mats-
ferlið og aðrir fyr-
irvarar sem í gildi eru
eiga að duga vel til að
tryggja lýðræðislega
og skynsamlega nið-
urstöðu.
Álverin á Íslandi
hafa verið frum-
kvöðlar á mörgum
sviðum. Þau hafa inn-
leitt nýja tækni- og
verkþekkingu og
kennt landsmönnum
nýjar aðferðir í ör-
yggis- og umhverf-
ismálum. Þau hafa
reynst góðir vinnustaðir starfs-
manna. Það er eftirtektarvert
hversu vel þau hafa sinnt öryggis-
málum starfsmanna og mættu
margir taka þau sér til fyr-
irmyndar í allri umgengni. Þau
eru kærkomin viðbót við aðra
gjaldeyrisskapandi starfsemi.
Sama má segja um virkjanir og
orkuver, ekki síst gamlar vatns-
aflsvirkjanir og umhverfi þeirra.
Ál er ennþá framtíðarmálmur
og notkun þess eykst ár frá ári.
Notkun áls hefur sparað verulegt
eldsneyti í samgöngum heimsins
og spornað þannig við útblæstri
gróðurhúsalofttegunda. Álverin á
Íslandi skapa verk- og tækni-
mönnum mikil verkefni og gefa
færi á að þróa hátækniþjónustu
við álver innanlands og utan.
Þannig hafa virkjanir og álver
verið hryggjarstykkið í verkefnum
sumra verkfræðistofa sem hyggja
nú á frekari útrás á þessum vett-
vangi. Allt tal um sóðalega frum-
vinnslu áls breytir þessu ekki en
benda má á nauðsyn þess að þau
lönd sem stunda frumvinnslu áls,
þ.e.a.s. súrálsvinnsluna, á óvið-
unandi hátt lagi ferlana og m.a.
taki upp verkferla Íslendinga í
umhverfisvöktun og umhverf-
isvernd.
Sú krappa lægð sem nú fer yfir
landið í efnahagsmálum er bæði af
erlendum og innlendum toga.
Leiðin út úr henni er aukin verð-
mætasköpun, m.a. hagkvæm út-
flutningsstarfsemi og hátt at-
vinnustig. Virkjanir og álver sem
búið er að skipuleggja geta vegið
þungt í að rétta slagsíðuna sem
komin er á þjóðarskútuna. Ekki er
endalaust hægt að benda á eitt-
hvað annað sem lætur bíða eftir
sér. Það er huggun að ábyrgir
ráðherrar og aðrir ráðamenn vita
hvað gera þarf.
Ekki blása á kertið
Magnús Magnússon
skrifar um
álvinnslu og
ávinning af henni
» Álverin á Íslandi
hafa innleitt nýja
tækni- og verkþekkingu
og kennt nýjar aðferðir í
öryggis- og umhverf-
ismálum.
Magnús
Magnússon
Höfundur er vélvirki og verkfræð-
ingur og framkvæmdastjóri VM – Fé-
lags vélstjóra og málmtæknimanna.
SANDUR MÖL
FYLLINGAREFNI
WWW.BJORGUN.IS
Sævarhöfða 33,
112 Reykjavík,
sími 563 5600