Morgunblaðið - 06.10.2008, Page 16

16 MÁNUDAGUR 6. OKTÓBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Alþýðu-sambandiðhefur í
þeim viðræðum,
sem staðið hafa
undanfarna daga
um aðgerðir til
bjargar íslenzku fjármálalífi,
lagt til að þegar verði gefin út
yfirlýsing um að Ísland muni
sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu. Þetta sjónarmið nýt-
ur stuðnings hjá stærstum
hluta aðildarsambanda Sam-
taka atvinnulífsins.
Jafnstór ákvörðun og sú að
ákveða að sækja um aðild að
Evrópusambandinu verður
ekki tekin á einni helgi. En
röksemdum fyrir að taka slíka
ákvörðun fljótlega hefur fjölg-
að, eins og mál hafa þróazt hér
á landi að undanförnu.
Alþjóðlega fjármálakreppan
kemur niður á flestum ríkjum
heims. Tvennt gerir hins veg-
ar að verkum að skellurinn er
þyngri fyrir Ísland en mörg
önnur.
Í fyrsta lagi er krónan of lít-
ill gjaldmiðill til að gagnast al-
þjóðavæddu hagkerfi eins og
því íslenzka. Hvorki almenn-
ingur né fyrirtæki geta til
lengdar búið við eins gríðar-
legar sveiflur í gengi gjaldmið-
ilsins og verið hafa undanfarin
ár. Krónan er allt of viðkvæm
fyrir utanaðkomandi áföllum
eins og hinni alþjóðlegu láns-
fjárkreppu. Áhættufælnir
fjárfestar leggja á flótta og
enginn vill kaupa krónuna sem
fyrir vikið hrynur í verði.
Með upptöku evrunnar
myndu slíkar sveiflur heyra
sögunni til. Meiriparturinn af
utanríkisviðskiptum landsins
yrði í evrum og jafnvel þótt
evran sveiflaðist eitthvað
gagnvart öðrum gjaldmiðlum
myndi það ekki hafa sömu
áhrif á innlent verðlag og
sveiflur krónunnar gera nú.
Vextir á Íslandi myndu
sömuleiðis lækka við upptöku
evru og verða sambærilegir
við það sem gerist í evruríkj-
unum. Verðtryggingin yrði
væntanlega úr sögunni. Allt
þetta væri stórfelld breyting
fyrir almenning á Íslandi.
Þetta hefur út af fyrir sig
legið fyrir lengi og er megin-
ástæða þess að bæði verka-
lýðshreyfingin og samtök at-
vinnurekenda hafa upp til
hópa komizt á þá skoðun að
krónan dugi ekki og evran
verði að koma í staðinn.
Í öðru lagi hefur komið á
daginn á síðustu vikum það
sem margir höfðu raunar ótt-
azt, að fjármálageirinn sé orð-
inn of stór fyrir íslenzka hag-
kerfið. Eignir bankanna nema
nú um nífaldri landsfram-
leiðslunni. Stærð þeirra hefur
gert Ísland berskjaldað fyrir
áfalli eins og því sem nú hefur
dunið yfir. Yfirtaka Glitnis
hafði neikvæð áhrif á
lánshæfismat rík-
issjóðs sem sýnir
að á alþjóðlegum
mörkuðum hafa
menn ekki trú á að
ríkisstjórn Íslands
og seðlabanki hafi
bolmagn til að koma fjármála-
kerfinu í heild til aðstoðar.
Ef Ísland væri í Evrópu-
sambandinu myndi Seðlabanki
Íslands njóta bakstuðnings
Seðlabanka Evrópu og væri
betur í stakk búinn að útvega
lausafé til að greiða úr stöðu
eins og þeirri sem nú er komin
upp.
Undanfarið hafa sumir talað
um að bezt væri að bankarnir
færu úr landi til að draga úr
þeirri áhættu sem stærð
þeirra hefur í för með sér fyrir
íslenzka hagkerfið. Það er hins
vegar ekki hægt að reka þá úr
landi og ákvæði EES-samn-
ingsins þýða raunar að Ísland
getur ekki bannað evrópskum
fyrirtækjum að hafa höf-
uðstöðvar hér.
Það er varla nokkur kostur
að stíga skref til baka, banna
frjálsa fjármagnsflutninga eða
takmarka staðfesturétt fyr-
irtækja. Það þýddi í raun að
Ísland yrði að bakka út úr
EES-samningnum. Það er
mun rökréttara að stíga skref-
ið fram á við, í eðlilegu fram-
haldi af EES-samningnum, og
tryggja vaxtarmöguleika ís-
lenzkra fjármálafyrirtækja og
annarra þegar núverandi
kreppu lýkur með því að ganga
til liðs við stærri efnahags-
heild og myntbandalag.
Yfirlýsing um að stefnt sé að
ESB-aðild og upptöku evru er
um leið stefnuyfirlýsing um að
hér verði vöxtum og verðbólgu
náð niður og fjárlagahallinn
réttur af fljótlega. Slík stefna
er nauðsynleg hvort sem er en
fengi meira aðhald og aga.
Spurningin um aðild að ESB
er ekki óviðkomandi núver-
andi vanda í fjármálakerfinu,
eins og sumir vilja vera láta.
Yfirlýsing um að stefnt skuli
að aðild myndi að öllum lík-
indum efla traust umheimsins
á íslenzku efnahagslífi, þótt
ekki sé vegna annars en þess
að framtíðarmarkmiðin væru
þá skýr. Hins vegar verður
slík ákvörðun ekki tekin nema
að undangengnu lengra og lýð-
ræðislegra ferli en kemst fyrir
á einni helgi.
Rökin fyrir því að ESB-
aðild myndi styrkja íslenzkt
peningakerfi og efnahagslíf
eru nokkuð skýr. Þau þarf að
vega á móti öðrum röksemd-
um, svo sem að ESB-aðild sé
óaðgengileg fyrir sjávarútveg-
inn. Atburðir liðinna vikna
hafa breytt forsendunum í
þessu hagsmunamati. Það þarf
að eiga sér stað sem fyrst; ef
pólitískur vilji er fyrir hendi
getur það tekið skamman
tíma.
Atburðir liðinna
vikna hafa breytt
forsendum í hags-
munamatinu.}
Rökin fyrir ESB-aðild
T
augaveiklunarlegar yfirlýsingar í
kreppunni eru sumar nánast
fyndnar. Eða öllu heldur tragi-
kómískar. Ég er alla vega svo illa
innrætt að glotta út í annað þeg-
ar fullorðnir menn, sem ættu að vita betur,
gráta og veina á sjónvarpsskjánum af því að
allt er að fara til fjandans hjá þeim og þjóðin
öll hlýtur að fylgja þeim lóðbeint til helvítis.
Ég glotti auðvitað af því að ég er sannfærð
um að þeir meina þetta ekki allt í raun og
veru. Þeir eru bara að framfylgja dagskip-
uninni, að væla sem mest þeir mega til að
hafa áhrif á atburðarásina. Auka söluna tíma-
bundið eða beina athyglinni frá eigin verð-
hækkunum. Og ýta á stjórnvöld að gera það
sem þeim sjálfum kemur best.
Þannig hlýtur því að minnsta kosti að hafa
verið farið með yfirmann Bónusverslana, sem spáði
miklum vöruskorti hér á landi innan skamms. Og bein-
línis hvatti fólk til að hamstra eins og hér væri að skella
á hungursneyð. Svo var eins og hann fengi bakþanka og
þá ítrekaði hann að íslenskar vörur væru þrátt fyrir allt
bestar og fólk ætti endilega að kaupa þær! Þetta virkaði
svo vel að verslanir hans fylltust af fólki með skelfingu í
hverjum andlitsdrætti.
Forstjóri olíufyrirtækisins N1 bætti um betur og lýsti
því að nú væru birgðir af olíu í landinu nánast á þrotum.
Í framhaldinu tóku alls konar minni spámenn af honum
ómakið, bættu við og ýktu enn og þegar hysterían hafði
grafið rækilega um sig var öllum ljóst að nú voru ekki
bara bílar landsmanna að stöðvast, heldur
líka allur fiskiskipaflotinn!
Verða landsmenn allir á fá sér dálitla bát-
skel til að ná einhverju trosi í pottinn?
Lítið finnst mér leggjast fyrir þessa kappa
á þessum síðustu og verstu tímum þar sem
vissulega er við erfiðleika að etja. Þeir ættu
að taka sig saman í andlitinu og sinna
vinnunni sinni, í stað þess að kvarta og
kveina í sjónvarpinu. Og ef þeir gera það
ekki upp á eigin spýtur ættu yfirmenn þeirra
að taka í lurginn á þeim. Hvað finnst til
dæmis alþingismanninum, sem situr sem
stjórnarformaður N1, um framgöngu for-
stjóra síns? Er hann sáttur við að fyrirtæki
hans fái á sig stimpil taugaveiklunar og múg-
æsings? Að forstjóri hans hræði úr lands-
mönnum líftóruna, á meðan þeir sem ráða
fyrir flokki hans leggja nótt við dag að finna lausn á
vandanum?
Þegar ein kýrin mígur verður annarri mál. Í útvarp-
inu var skýrt frá óvenjumiklum áhuga hobbýbænda á
líflömbum þetta haustið og strax farið að fabúlera um
að nú ætluðu menn að tryggja sér mat í kreppunni með
því að stækka við frístundabústofninn. Allir geta ímynd-
að sér framhaldið: Nokkrar skjátur við hvert hús svo
blessuð börnin fái stundum ferskt kjöt í þeim harð-
indum sem eru um það bil að skella á þjóðinni!
Erum við alveg að missa tökin á raunveruleikanum?
Er ekki betra að bíta á jaxlinn en gera sig að fífli með
svona upphlaupum? rsv@mbl.is
Ragnhildur
Sverrisdóttir
Pistill
Grátandi lóðbeint til helvítis
Skotárásir og eiturlyf
í Kaupmannahöfn
FRÉTTASKÝRING
Eftir Jóhönnu Maríu Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
T
uttugu og fimm skotum
var skotið að ungum
innflytjanda fyrir utan
pitsustað í Tingbjerg í
Kaupmannahöfn hinn
14. ágúst í sumar. Osman Nuri
Dogan, 19 ára, var skotinn til bana
með skammbyssu og rifflum. Hann
virtist hafa verið viðbúinn árásum
því hann var íklæddur öryggisvesti
og bar hlaðna byssu innanklæða.
Stuttu síðar handtók lögreglan
22ja ára gamlan meðlim AK81-
samtakanna, sem eru angi af Hells
Angels-samtökunum. Hann var síð-
ar látinn laus.
Talið er að gengi úr röðum inn-
flytjenda hafi í hefndarskyni staðið
að baki skotárás á húðflúrstofuna
House of Pain á umráðasvæði Hells
Angels í Nørrebro hinn 15. sept-
ember. Þar særðist maður er hann
fékk skot í hálsinn. Lögreglan býst
við frekari hefndum vegna beggja
árásanna.
Barátta vegna eiturlyfjasölu
Ítrekað heyrast byssuhvellir á
götum Kaupmannahafnar og lög-
regluyfirvöld borgarinnar búa sig
enn undir versnandi ástand. Þegar
hefur komið til yfir 30 skotárása á
móti 20 sem urðu allt síðasta ár.
Flestar skotárásirnar tengjast,
samkvæmt frásögnum danskra fjöl-
miðla og lögreglu, hatrammri bar-
áttu glæpagengja um yfirráðasvæði
vegna eiturlyfjasölu.
Hells Angels hafa í mörg ár haft
ráðandi stöðu á eiturlyfjamarkaði
Danmerkur. Í skýrslu dönsku rík-
islögreglunnar árið 2004 kom hins
vegar fram að ný teikn væru á lofti.
Til sögunnar væru komin hin ýmsu
samtök innflytjenda sem virtust
ógna stöðu englanna á markaðinum.
Innflytjendurnir hefðu aðgang að
stærri markaði en englarnir og
yrðu því ekki lengi að ná yf-
irburðastöðu. Talið er að veltan af
hasssölu í Kaupmannahöfn nemi
um 37 milljörðum íslenskra króna
eða 1,8 milljörðum danskra.
„Þetta eru stöðugir árekstrar á
milli mismunandi hópa. Sjö til átta
skotárásir er hægt að rekja til sama
tilefnisins,“ hefur Berlingske Tid-
ende eftir lögreglunni. Brugðist
hefur verið við auknu ofbeldi á göt-
um úti með því að heimila leit á
fólki í og í kringum hverfið Nør-
rebro, þar sem mestur óróinn hefur
verið. Danska lögreglan hefur
kvartað undan manneklu, kalla
þurfi lögreglumenn úr leyfi sem svo
starfi illa útbúnir í hættulegu um-
hverfi. Þessu hefur m.a. verið mætt
með aukafjárveitingu í formi óút-
fylltrar ávísunar frá dóms-
málaráðherra.
Íbúar í Nørrebro eru óánægðir
með þróun mála í hverfinu og segja
ótta og óöryggi einkenna daglegt
líf. „Þetta er hverfi sem ég held upp
á og vil búa í. Þessi ógn er að eyði-
leggja hverfið og ég er reiður. Við
megum ekki láta þessa hálfvita taka
hér völdin,“ hefur Politiken eftir
Kamal Quereshi, þingmanni Sósíal-
íska þjóðarflokksins og íbúa í Nør-
rebro. „Þetta er skelfilegt og hefur
aldrei verið svo slæmt,“ segir annar
íbúi hverfisins sem hefur búið þar í
yfir 30 ár. Innflytjendur í hverfinu
hafa jafnframt kvartað yfir því að
ágengni lögreglu sé of mikil. Ekki
sé gerður greinarmunur á glæpa-
mönnum og almennum borgurum.
Þrátt fyrir viðbúnað lögreglu hef-
ur ekki enn tekist að hafa uppi á
skyttunum. „Það eru ekki margir
reiðubúnir að gefa upplýsingar,“
segir lögreglan. Síðustu vikur hafa
skotvopn verið gerð upptæk nærri
daglega í borginni og þ. á m. ein-
hver vopnanna sem notuð voru í
skotárásunum.
Hells Angels Í yfirlýsingu á heimasíðu sinni fullyrða Hells Angels að sam-
tökin hafi ekkert haft að gera með skotárásirnar í Kaupmannahöfn.
Lögreglustjóri Kaupmannahafn-
arborgar, Hanne Bech Hansen, seg-
ir að ofbeldi af völdum innflytj-
endagengja hafi aukist gífurlega
og sé „mesta og dekksta vandamál
höfuðborgarinnar“. Ýmislegt veld-
ur því að ungmenni ganga til liðs
við slík gengi og á það jafnt við um
innflytjendur sem aðra; félagslegar
aðstæður, skortur á menntun og fé-
lagsleg einangrun er meðal þess
sem mætti nefna.
Khalid Alsubeihi, sem vinnur að
aðlögun ungra innflytjenda í
Nørrebro, segir í dagblaðinu Av-
isen að yfirvöld og stjórnmálamenn
hafi svikið ráðgjafana sem eigi að
sinna þessari mikilvægu vinnu.
„Hér fer ekki fram nægilega öflugt
starf. Við fáum ekki þann stuðning
og faglegu tæki sem nauðsynleg
eru. Hér er heldur engin áfallahjálp
eða stuðningur til að mæta áfallinu
sem fylgir þeim átökum sem oft
koma upp,“ segir Alsubeishi. Ráð-
gjafar í Nørrebro gefist því oftar en
ekki upp og hætti störfum.
GENGJA-
MYNDUN
››