Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 2000, Page 49

Náttúrufræðingurinn - 2000, Page 49
raunir. Afkvæmum þeirra í næstu kynslóð dugðu hundrað hringingar og fimmta kynslóðin komst af með fimm. Fljótlega varð Pavlov samt ljóst að skýringin var ekki aukin leikni músanna heldur þjálfaranna. Stjórnmál blönduðust í þessa deilu. Vinstrisinnaðir menn, sem vildu breyta eða bylta þjóðfélaginu, sáu að baráttan yrði léttari ef hægt væri að breyta mannfólkinu þannig að það lagaðist betur að hinu nýja þjóðfélagi. Fiægri menn voru hins vegar sáttir við þann boðskap að misjöfnu eðli manna yrði ekki breytt og framfarir yrðu best tryggðar með því að gefa hinum betur gerðu lausan tauininn á kostnað þeirra sem miður væru hæfir. Því fer samt fjarri að pólitískar skoðanir einar hafi mótað hug manna í þessu efni. Ymsum náttúrufræðingum þótti ósennilegt að tilviljunarkenndar stökk- breylingar, sem sannanlega eru mun oftar til tjóns en gagns, gætu lagt þróun lífsins til hráefni. Austurrískur dýrafræðingur, Paul Kamm- erer (1880-1926), þóttist hafa sýnt fram á erfðir áunnins einkennis hjá ljósmóður- körtu, Alytes obstetricans. Flestir froskar eðla sig í vatni og þá skorða karlarnir sig með þófum á framlimunum við kvendýrin. Ljósmóðurkörtur parast á landi og karlarnir hafa enga þófa. Kammerer greindi frá því að hann hefði látið ljósmóðurkörtur makast í vatni og þá hefðu vaxið þófar á karldýrin sem gengið hefðu að erfðum til næstu kynslóða. Þegar bandarískur dýrafræðingur skoðaði körturnar 1926 komst hann að því að þófarnir voru tilbúnir, líklega með því að dæll hefði verið svörtu tússi undir húð dýranna. Kammerer bar á móti því að hann hefði framið fölsunina og skömmu síðar fannst hann skotinn á fáfarinni fjallaslóð með skammbyssu í hendi og sjálfsvígstil- kynningu á sér. Kammerer var róttækur inarxisti og margir héldu að hann hefði falsað niðurstöðurnar af stjórnmálaástæðum. En rithöfundurinn Arthur Koestler (1905-1983) taldi að sök Kammerers væri engan veginn augljós. Þarna hefðu verið maðkar í mysunni. Meðal annars dró Koestler í efa að Kammerer hefði svipt sig lífi. Hann hefði fundist með skotsár á vinstra gagnauga en með skammbyssu í hægri hendi. Lysenko Sovéskur búfræðingur, Trofím D. Lysenko (1898-1976), taldi sig geta fengið fram arfgengar breytingar á plöntum sem svörun við breyttu umhverfi. Hann réðst á fjórða áratug aldarinnar harkalega gegn hefð- bundnum erfðafræðikenningum, og fylgis- menn þeirra í Sovétríkjunum voru þvingaðir til að afneita sannfæringu sinni, fangelsaðir eða lfflátnir. Veldi Lysenkos fór sífellt vax- andi í skjóli Stalíns og þar kom 1948 að miðstjórn Kommúnistaflokks Sovétríkjanna tilkynnti að kenningar hans væru réttar, þeirn skyldi beitt á rannsóknastofnunum og þær kenndar í skólum landsins. Eftir lát Stalíns 1953 hallaði undan fæti fyrir Lysenko og hann var fljótlega sviptur öllum völdum og metorðum. Hér verður ekki fjallað nánar um þá sögu en vísað á grein í Náttúrufræðingnum eftir höfund þessa pist- ils. (Ömólfur Thorlacius 1997.) Sameindaerfðafræði Um miðja þessa öld tókst að sýna fram á að el'ni genanna er kjarnsýra. I frumum allra lífvera eru tvær gerðir af kjarnsýrum, deoxí- ríbósakjarnsýra eða DNA og ríbósakjarn- sýra, RNA. Erfðaefnið er DNA. í stórsam- eindum þess eru upplýsingar um röð amínó- sýrueininga í öllum þeim prótínum (eggja- hvítuefnum) sem lífveran getur myndað í frumum sínum. Hin kjarnsýrugerðin, RNA, er milliliður sem flytur upplýsingarnar frá genunum út úr kjarnanum til þeirra frumu- hluta sem raða amínósýrunum saman í prótín, auk þess sem RNA tekur á fleiri vegu þátt í prótínsmíðinni. í sumum veirum er ekkert DNA. Þar gegnir RNA hlutverki erfðaefnis. Nú er hægt að greina röð byggingar- eininga í genunum, svonefndra kirna (nú- kleótíða), og ráða af slíkri raðgreiningu röðina á amínósýrueiningunum í þeim prót- ínum sem genin geyma lykil að. Oft má ráða í innbyrðis skyldleika tegunda með því að bera sanran amínósýruröðina í 111

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.