Náttúrufræðingurinn - 1984, Blaðsíða 82

í dagbækur athugenda, ef þær eru rit-
aðar niður á annað borð.
Gagnasöfnun er þó aðeins hluti af
starfinu. Upplýsingum verður að
koma á framfæri, fuglaskoðurum til
hvatningar og til nota fyrir fræðimenn.
Sameining gagna og samstarf stuðlar
líka að færri en gagnlegri greinum. Að
lokum verður minni hætta á, að villur
og rangfærslur, sem síðar getur orðið
erfitt að Ieiðrétta, komist á prent.
GAGNASÖFNUN
Söfnun gagna um komur flækings-
fugla gengur venjulega þannig fyrir
sig, að athugendur láta vita hafi þeir
orðið varir við torkennilega fugla.
Sumir tilkynna um þá jafnóðum, en
aðrir halda dagbækur og skila inn
skýrslum árlega. Þó er fullljóst, að
ýmsir eiga í fórum sínum upplýsingar,
sem þeir hafa ekki komið á framfæri.
Sumir eiga t. d. uppstoppaða flækings-
fugla á heimilum sínum.
Athuganir á flækingsfuglum eru
gagnslitlar, nema þeim fylgi ákveðnar
frumupplýsingar. Þetta á raunar við
um alla gagnasöfnun í náttúrufræðum,
og er söfnun náttúrugripa þar með tal-
in. Of margir hirða ekki um að halda
slíkum upplýsingum til haga, áskotnist
þeim einhver náttúrugripur.
Það, sem helst þarf að fylgja athug-
unum á flækingsfuglum, er: Fundar-
staður, fundardagur, athuganamaður
og afdrif fuglsins. Miklir misbrestir eru
á að þetta sé skráð skilmerkilega, jafn-
vel meðal reyndra fuglaskoðara og í
náttúrugripasöfnum.
Þegar menn sjá flækingsfugl, er mik-
ilvægt að rita sem ítarlegasta lýsingu á
honum. Slíka lýsingu skal skrá sam-
tímis athugun. Hún getur leitt til þess,
að fuglinn verði nafngreindur, þótt at-
hugandi sé sjálfur ekki viss. Aðstæður
geta verið margbreytilegar og því rétt
að greina frá þeim eins og kostur er.
Má nefna nokkur atriði því til skýring-
ar: Á hve löngu færi fuglinn sást, hvort
sjónauki hafi verið notaður (og hve
sterkur), hvernig skyggni var til athug-
ana, hvort líkar tegundir hafi verið
útilokaðar. Sérstök spjöld hafa verið
prentuð í því skyni að auðvelda fugla-
skoðurum skráningu athugana sinna.
Á þeim er reynt að draga fram helstu
atriði sem hafa ber í huga við skrán-
ingu athugana. Spjöldin eru hönnuð
fyrir athuganir á flækingsfuglum jafnt
sem öðrum fuglum (sjá 1. mynd).
Leiðbeiningar um notkun spjaldanna
er að finna í Töflu I. Athugendur sem
sjá marga flækingsfugla á ári, ættu að
leita eftir að fá spjöld til útfyllingar.
Þannig sparast töluverður tími við úr-
vinnslu. Að öðrum kosti eru slík
spjöld útfyllt á Náttúrufræðistofnun
samkvæmt bréflegum upplýsingum
frá athugendum, símatilkynningum,
munnlegum upplýsingum eða öðrum
heimildum.
STARF VINNUHÓPSINS
Vinnuhópurinn hefur nú starfað í
yfir 4 ár og orðið töluvert ágengt á
þeim tíma, bæði við úrvinnslu eldri
gagna og nýrra. Starfið er í grófum
dráttum fjórþætt: (1) Að safna athug-
unum og kanna hvort allar nauðsyn-
legar upplýsingar séu fyrir hendi, (2)
að rita upplýsingar á fuglaskrárspjöld,
(3) að meta gildi athugana og (4) að
vinna gögnin til birtingar. Þessi vinna
er mjög tímafrek, t. d. fylgja henni
ótal símhringingar og bréfaskriftir,
innan lands sem utan.
Margar fuglategundir eru afar tor-
greindar úti í náttúrunni og eru oft vit-
laust greindar. Slíkar misgreiningar
koma ekki aðeins fyrir óvana fugla-
skoðara, heldur einnig fyrir þá
76