Náttúrufræðingurinn - 1933, Blaðsíða 15

NÁTTÚRUFR.
9
hafnað, svo vel bundinn saman, að stórviðri unnu ekki á hon-
um. Eitt kvöld sáust þeir sem oftar fyrir utan híbýli sín, og
enda þótt veðrið væri eins gott og það hafði verið undanfarið,
tóku þeir hvatlega til starfa og drógu með ákefð viðarbúta
niður í tjörnina. Á einni nóttu höfðu þeir flutt niður í tjörnina
186 viðarbúta, 2—3 metra langa og 8—11 cm. gilda. Tuttugu
og fjórum klukkustundum síðar var öll tjörnin lögð og ísinn
orðinn 7 cm. á þykkt“.
Bjórinn hefir illa orðið fyrir barðinu á manninum. Vegna
of-mikillar veiði er hann á góðum vegi með að hverfa úr tölu
lifandi vera á jörðinni. Skinnin hafa ávallt verið mjög eftir-
sótt, bæði fyrir gæði og fegurð. Þau eru notuð til klæðnaðar
sem loðfeldir, og einnig er hái'ið notað til hattagerðar (Kastor-
hattar, af latneska heiti dýrsins, Castor). Kjötið þykir líka
gott, sérstaklega var halinn talinn herramannsmatur. Milli
endaþarms og getnaðarfæra eru á báðum kynjum kirtlar tveir,
er gefa frá sér einkennilegan, þefsterkan vökva. Er ekki enn
full-skýrt í hvaða skyni dýrið notar hann; hafa sumir haldið,
að hann væri til þess að heilla að sér andstæða kynið í ástar-
farinu, en aðrir, að dýrið gæfi hann frá sér til þess að þekkja
aftur leiðir, t. d. heim að híbýlunum aftur. Kirtlar þessir eða
efni þeirra, (Castoreum, á þýzku Gejl, á sænsku gáll*) var
um langa hríð, allt fram á síðustu öld, notað sem læknislyf
(við krampa o. fl.) og keypt háu verði; nú er það þó úr sög-
unni sem verðmæti. Brehm getur um, að vísu sem hæsta verð
er þekkst hafi, að árið 1852 hafi skógarvörður einn fengið 276
mörk fyrir liy2 lóð, ,,sem svarar til þess, að kílóið kostaði
1.533 mörk“ (markið mun þá hafa verið um 90 aura). Það
var því ekki furða þó að hann væri eftirsóttur sem veiðidýr.
Og nú hagar einmitt svo til með bjórinn, að þó að hann sé vel
falinn sjálfur, er tiltölulega auðvelt að finna, hvar hann heldur
til, og eins er talið sæmilega auðvelt að veiða hann. Aðra óvini
á hann ekki svo teljandi sé, nema ef vatnavextir, jakaburður
í ám o. s. frv., granda honum.
Áður fyrri var bjórinn algengur í Evrópu norðanverðri,
á Norðurlöndum, Rússlandi, Eystrasaltslöndunum, Þýzkalandi
og víðar. Ennfremur langt suður eftir Norður-Ameríku.** Nú má
* í orðabók Sigf. Blöndals er orðið „bifurseista“ þýtt með „Bævergæl“,.
sem er auðvitað rangt.
** Önnur tegund.