Náttúrufræðingurinn - 1941, Blaðsíða 28

22
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
nokkuð af bláberjalyngi (Betula pubescens-Vaccinium myrtillus-
gróðurfélag). Sums staðar er kjarrið horfið og er þá aðalblá-
berjalyngið ríkjandi. Umfeðmingur (Vicia cracca) vex hvarvetna
í birki- og lyngbrekkunum og er mjög þroskalegur. Bendir það
á jarðvegsgæði. Auk þess vex þar allmikið af krækilyngi, hrúta-
berjalyngi, beitilyngi, grávíði, loðvíði, blágresi, bláklukku, unda-
fíflum, sóley, brönugrösum, bugðupunti, ilmreyr og reyrgresi.
Geithvönn teygir sig víða upp úr kjarrinu. Þar vaxa líka fagur-
blóm, hárdepla og EGGTVÍBLAÐKA (LISTERA OVATA). Mun
hennar ekki getið áður frá Austurlandi. Þarna í Kerlingarmóum
og Grjótafjalli fann ég allmikið af Ajuga pyramidalis, sem er
varablóm, skylt blákollu og brúðbergi. Þessi tegund hefir ekki
fundizt áður hér á landi. Vex hún innan um lyng cg kjarr og
mætti heita LYNGBÚI á íslenzku (sbr. Náttúrufræðinginn bls.
161 1940). GullkoIIur (Anthyllis vulneraria) og grástör (Carex
glauca) eru fundin í Njarðvík af Helga Jónssyni fyrir löngu. Eru
þau algeng í Tóarfjalli allt niður að sjó rétt norðan við Borg í
Njarðvík. í Tóarfjalli vex líka mikið af dúnhulstrastör (Carex
pilulifera). Er þetta eini fundarstaður hennar á Austurlandi. í
hlaðvarpanum á Borg í Njarðvík er dálítil breiða af gulbrá (Ma-
tricaria suaveolens). Barst hún þangað fyrjr 5—6 árum að sögn.
Gulbráin vex einnig á sjávarbökkum í Bakkagerði. Milli Kerl-
ingarfjalls og Tóarfjalls liggur vegurinn eftir Göngudal yfir á
Hérað. Þar í dalnum sá ég gullbrá (Saxifraga Hirculus) og tals-
vert af vallhumli. Gullbrána sá ég ekki í byggðum Borgarfjarðar
né Njarðvíkur og vallhumall er þar fágætur. Við Eiðaver á Hér-
aði er stór breiða af TVÍBÝLISNETLU (Urtica dioica) í brekku
undir hamrabelti, nálægt gömlum tóftarbrotum. Tvíbýlisnetlan
vex einnig allvíða við bæi, t. d. Unaós, Hrafnabjörg og að Eiðum.
Hjá Hrafnabjörgum sá ég líka kollstör, flóastör og ígulstör. ígul-
stör vex einnig við brúna á Bjarglandi og má heita algeng í
Borgarfirði og Njarðvík. Alls fann ég 227 tegundir í Njarðvík og
Borgarfirði eystra. Naut ég aðstoðar athugulla manna, einkum
séra Ingvars á Desjarmýri og Jóns Björnssonar kaupfélagsstjóra
í Bakkagerði. Halldór Ásgrímsson kaupfélagsstjóri á Vopnafirði
er finnandi súrsmærunnar (Oxalis acetosella) og hefir safnað
jurtum í Borgarfirði. Fann Halldór súrsmæruna í grónu fram-
hlaupi skammt innan við Hvannstóð, sem nú er í eyði. Ég sá
ekki jurtina, en þrátt fyrir það getur hún hæglega vaxið ennþá
á sínum gömlu stöðvum í framhlaupinu.