Samvinnan - 01.09.1927, Blaðsíða 67

S A M V I N N A N
241
dýinu, svo að hann geti kroppað úr henni augun. Hinir
eru þeir, sem láta sér finnast fátt um alt nýtt. Þeir glotta
að hreystiverkum og geispa við hugsjónum. — Skúli átti
í höggi við báða þessa flokka. Kaupmennimir hötuðu
hann, af því að hann tók af þeim illa fengið fé. Lítilmenni
næddust að honum og ömuðust við honum, af því að hann
raskaði ró þeirra. Sagan endurtekur eldri atburði. Enn
lifa báðar tegundirnar af mótgangsmönnum Skúla.
Hverjar þakkir hefir nú Skúli Magnússon hlotið að
launum fyrir æfilanga baráttu í þágu þjóðarinnar fyrir
vemdun hinna fátækustu barna landsins, fyrir að vilja
hefja ættjörð sína til sjálfstæðis og menningar? Fyrir að
leggja sjálfan sig í hættu fyrir illum vopnum og eitur-
tungum ?
Vanþakklæti hefir hann uppskorið. Rægður var hann
og níddur látlaust af lítilmennum samtíðar sinnar. Hon-
um var borið á brýn, að öll barátta hans væri fyrir eigin
hagsmunum. Iðnaðarstofnanirnar, óskaböm hans, voru
teknar af honum. Og þegar hann hafði eytt eigin fé fyrir
hugsjón sína og skuldir söfnuðust að honum, var hann
sviftur bókasafninu sínu og það selt á uppboði. En þess
er eg viss, að sú vanþökkin mundi honum hafa fallið
þyngst, sem hann hefir hlotið nú á síðustu tímum. Með
engu verður honum herfilegar vanþakkað en því að telja
hann frumherja þeirrar stefnu, sem heldur fram hinni
hlífðarlausu og grimmilegu „frjálsu samkepni" innlendra
og erlendra kauphéðna, sem sífjölga verslunarholum og
skapa óhæfilega fjölmenna milliliðastétt. Öllu öðru síð-
ur á hann — vemdari lítilmagnanna — það skilið, að
honum sé ætlað það, að hann mundi styðja útlenda og
innlenda braskaraverslun gegn samtökum bænda — sam-
vinnufélögunum. Getur nokkur hugsað sér meiri fjar-
stæðu en þá, að Skúli Magnússon hefði skrifað „Versl-
unarólag“ Björns Kristjánssonar og aðrar slíkar ádeilur
á kaupfélögin. Mundi hann hafa gjörst talsmaður þess, að
ríkið íþvngdi kaupfélögunum með óhæfilegum sköttum.
16