Samvinnan - 01.05.1951, Blaðsíða 13

Áburðarverksmiðjan
Áburðarverksmiðjumálið siglir nú
hraðbyri í höfn. Hefur stjórn verk-
smiðjunnar þegar ákveðið að hefja
framkvæmdir, gert samninga við
heimskunna sérfræðinga og fyrirtæki
í Bandaríkjunum, og hafið undirbún-
ing af fullum krafti. Mun verksmiðj-
unni verða valinn staður í sumar og
þá þegar byrjað að undirbúa hið
mikla mannvirki. Stefna forráðamenn
verksmiðjunnar að því marki, að hún
verði tilbúin samtímis hinu mikla
raforkuveri við Sogið, en það verður
væntanlega seint á árinu 1952 eða
snemma árs 1953.
í janúarhefti Samvinnunnar þetta
ár birtist grein urn áburðarverksmiðj-
una og var þar leitazt við að skýra,
hvernig áburðurinn er framleiddur
úr vatni og lofti, og rakin í höfuð-
dráttum forsaga málsins. Er nú rétt
að fylgja málinu eftir og minnast á
það, sem gerzt hefur síðan.
VILHJÁLMUR ÞÓR FOR-
MAÐUR VERKSMIÐJU-
STJÓRNAR.
Það er fyrst frá að segja, að Bjarni
Ásgeirsson, alþingismaður, hefur lát-
ið af störfum sem formaður verk-
smiðjustjórnar, og við hefur tekið Vil-
hjálmur Þór forstjóri.
Vilhjálmur hefur áður haft mikil
afskipti af þessu máli. Þegar hann var
atvinnumálaráðherra á styrjaldarár-
unum, fékk hann hingað amerískan
sérfræðing, Rosenblom að nafni, til
þess að athuga hér allar aðstæður og
undirbúa ntálið. Var Rosenblom
verkfræðingur hjá Chemical Con-
struction Corporation í New York, en
það félag hefur annazt byggingu ljöl-
margra áburðarverksmiðja, og gerði
hann áætlun um verksmiðju, er fram-
leicldi 1100 lestir köfnunarefnis á ári.
Lagði Vilhjálmur fyrir alþingi frum-
varp þess efnis, að slík verksmiðja yrði
reist, og byggðist frumvarpið á und-
irbúningi Rosenbloms. Aljringi af-
greiddi Jretta frumvarp að vísu ekki,
en nýbyggingárráð fékk Jrað til frek-
ari meðferðar, og má segja, að mál-
inn liafi verið haldið vakandi æ síðan
Vilhjálmur hratt Jrví af stað.
Þegar Marsliallaðstoðin kom til
skjalanna, vöknuðu vonir um, að nú
yrði hægt að hrinda málinu í fram-
kvæmd. Leitaði ríkisstjórnin til Vil-
hjálms Þór og fékk hann til að tak-
ast ferð á henclur til Parísar og síðan
vestur um haf til að vinna að málinu.
Varð árangur þeirrar ferðar Vilhjálms
sá, að Marshallstofnunin tilkynnti
skömmu fyrir áramót, að hún hefði
ákveðið að leggja lram 2 580 000 doll-
ara, eða 42 milljónir króna, til verk-
sntiðjunnar.
Vilhjálmur hafði því haft ærin af-
skipti af verksmiðjumálinu, er hann
tók við forntennsku í stjórn verk-
smiðjunnar. Nú tókst hann enn ferð
á hendur til að halda áfram undirbún-
ingi málsins og dvaldist um nokkurra
vikna skeið í Washington og New
York. Gerði Vilhjálmur samninga við
verkfræðifirmað Singmaster & Beyer
og Charles O. Brown, efnaverkfræð-
ing, um verkfræðileg störf við áætl-
un, undirbúning og byggingu verk-
smiðjunnar, og komu tveir verkfræð-
ingar, Jreir Charles O. Brown og G. E.
Sonderman, heim með Vilhjálmi til
að hefja Jregar undirbúning verk-
smiðjubyggingarinnar. Bæði fyrir-
tækin, sem sanrið var við, eru heims-
kunn á sviði efnaverkfræði, og dr.
Brown hefur áður reist 26 áburðar-
verksntiðjur víða um heim.
VERKFRÆÐINGARNIR
BJARTSÝNIR.
í viðtali, sem hinir amerísku verk-
fræðingar áttu við blöðin í Reykja-
vík, áður en Jreir fóru vestur um haf
eftir tveggja vikna dvöl hér, lýstu Jreir
bjartsýni sinni um framgang áburð-
arverksmiðjumálsins hér. Þeir kváð-
ust hafa fengið fullt traust á öllurn
Jreim, sem að málinu hefðu unnið
hér, kváðu Jrað hafa verið vel undir-
búið og vel stutt. Þeir kváðust hinir
ánægðustu með allar aðstæður, og
lýstu Jrví, hversu mikið mannvirki
verksmiðjan mundi verða, enda Jrótt
lnin væri aðeins „miðlungsstór" á
heimsmælikvarða. Er búizt við, að
um 250 manns vinni við byggingu
verksmiðjunnar, og framleiðsla
hennar verði 407 000 pokar af áburði
árlega. Dr. Brown kvaðst spá því, og
dærna Jrar eítir atorku og hugrekki
þeirra manna, er nú hafa forustu á-
burðarverksmiðjumálsins, að hér
mundu í framtíðinni rísa fleiri og
stærri áburðarverksmiðjur, og til-
búinn áburður verða útflutningsvara.
7'. v. Yilhjálmur l'ár, formaður stjórnar Áburðarverksmiðjunnar h.f. Myndin til hagri sýnir t.
Charles O. Broum, efnaverkfrteðing og t. h. G. E. Sonderman, verkfreeðing.
13