Samvinnan - 01.04.1970, Blaðsíða 12

MENN
SEM SETTU SVIP
AOLDINA
Vladfmír
LENÍN
Vladímír Iljítsj Úljanoff, sem síðar varð
heimsþekktur undir nafninu Lenín, fæddist
fyrir réttum hundrað árum (22. apríl 1870)
þegar Rússland ólgaði af byltingaráróðri.
Hann ólst upp í andrúmi byltingarinnar, og
það átti fyrir honum að liggja að verða djarf-
asti og farsælasti byltingarmaður seinni
tíma.
Þegar hann kom í heiminn, var Rússland
víðáttumikið miðaldaríki þar sem Alexander
II hafði nýlega aflétt bændaánauðinni. Þetta
fyrsta skref í frjálsræðisátt var stigið alltof
seint. Menntaðar miðstéttir höfðu vaxið upp
í landinu, gersneyddar pólitískri reynslu,
andsnúnar keisarastjórninni og jarðeigenda-
aðlinum, gagnteknar af allskyns byltingar-
kenningum, sumum ákaflega ofsafengnum.
Hermdarverk og ofbeldi byltingarsinna
leiddu til þess að keisarastjórnin bældi misk-
unnarlaust niður hverskonar frelsishræring-
ar. Urðu frjálslyndir umbótasinnar þá ekki
síður fyrir barðinu á henni en byltingar-
seggirnir.
Þegar Lenín var ellefu ára gerðist atburð-
ur sem festi ofbeldið og öfgarnar í sessi í
Rússlandi: eftir ítrekaðar tilraunir tókst
stjórnleysingjum loks að ráða af dögum
keisarann, Alexander II, sem nefndur var
„frelsarinn". Sprengjan sem varð honum að
fjörtjóni banaði einnig öllum vonum um
hægfara umbætur í Rússlandi. Sonur hans,
Alexander III (1881—94), var heiðarlegur,
hugrakkur, þröngsýnn og þrákelkinn stjórn
andi sem beitti mikilli hörku, og sömu sögu
var að segja af syni hans og síðasta keisara
Rússa, Nikulási II (1894—1917). Árið 1905
var svo komið, að stúdentar gátu ekki gengið
saman eftir götunum; háskólarnir voru
krökkir af njósnurum; lögregluleyfi þurfti
til að halda einkaboð í Pétursborg; gyðinga-
ofsóknir, hýðingar óánægðra bænda, fang
elsanir verkfallsmanna voru algengir við-
burðir. Rússland var fullkomið lögregluríki.
Síbería var full af útlögum — sem allir voru
væntanlegir byltingarmenn; en hvert nýtt
ofbeldisverk gegn byltingaröflunum ól af sér
tíu nýja byltingarmenn. Sprengingin var
óhjákvæmileg fyrr eða síðar.
Þessi heimur byltingaráforma og samsæra
var bernskuheimur Úljanoff-systkinanna.
Faðir þeirra var menntamaður, kenndi eðlis-
fræði og stærðfræði, og öll sex börnin vönd-
ust byltingarstarfi frá blautu barnsbe;ni.
Elzti sonurinn, Alexander, var síðar viðrið-
inn samsæri stúdenta um sprengjutilræði við
Alexander III og hengdur 1887. Vladímír
Iljítsj var rekinn úr Kazan-háskólanum
þremur mánuðum eftir að hann hóf þar
nám fyrir að taka þátt í mótmælaaðgerðum
stúdenta. Hann fékk samt heimild til að
ljúka laganámi utanskóla og skilaði fjögurra
ára námi á einu ári. Hann starfaði jafnvel
um skeið sem aðstoðarmaður málafærslu-
manns, en honum var eiginlegra að hunza,
brjóta og umskapa lögin heldur en annast
gæzlu þeirra. Brátt tók hann að ferðast til
Evrópulanda til að hafa tal af helztu bylt-
ingarforkólfum og kom jafnan aftur með
tvíbotna ferðatöskur fullar af eldfimum
byltingarbókmenntum. Hann gekk í marx-
íska leshringi og hvatti þá til að taka upp
samband við verksmiðjufólk, og hann hóf
að undirbúa útgáfu ólöglegs dagblaðs.
Marx hafði fallið frá um svipað leyti og
Lenín fæddist. Til að meta verk Leníns rétt
12