Andvari - 01.01.1990, Page 66

64
MARGRÉT EGGERTSDÓTTIR
ANDVARI
Daníel rekur þessar minningar ekki sjálfur, þær koma fram eins og konan
hans hefur skynjað það sem hann sagði henni. Þess vegna er aftur og aftur
sagt frá sömu atburðum án þess að þeim beri saman, en konan krefst þess af
honum að hann segi henni satt. Minningarnar verða smám saman skýrari og
að lokum er lesanda farið að gruna að hann sé kominn allnærri sannleikan-
um en hann getur þó aldrei verið viss. Á sama hátt gerir Daníel kröfu til
hennar að hún segi honum satt, hann kemur þó aldrei fram sjálfur en í frá-
sögn hennar verður lesandi var við áheyrandann sem gerir athugasemdir og
leiðréttir stundum: „Hér sé guð sagðirðu. Ekki það? Ég man nú ekki betur
en þú tækir þannig til orða“ (bls. 40). Þessi kaldi, íróníski tónn er einkenn-
andi fyrir frásögnina þegar konan lítur til baka. Þar skapast fjarlægð við efn-
ið. Minningarnar sjálfar eru hins vegar raktar í einlægni, eins og í trúnaði við
lesandann.
Þótt frásagnaraðferð Álfrúnar virðist við fyrstu sýn flókin og rás atburða
jafnvel ruglingsleg er atvikum í raun raðað saman af mikilli list og þau eru oft
alls ekki eins ótengd og ætla mætti. Þannig kallar ein minning á aðra eins og í
lífinu sjálfu. Þar að auki er atburðum raðað þannig að þeir verða stöðugt
magnaðri, spennan eykst eftir því sem lengra líður á söguna og dýpra er kaf-
að í það sem raunverulega gerðist. Stíllinn er hraður og virðist streyma
áreynslulaust en er í raun þrælagaður, knappur, markviss og heldur lesanda
föngnum. Texti Álfrúnar er á köflum mjög ljóðrænn og víða koma fyrir
myndrænar samlíkingar. Hvort tveggja dregur fram andrúmsloft þess sem er
að gerast en beinir aldrei athyglinni frá söguþræðinum, sem er spunninn af
krafti.
II
í smásögum Álfrúnar vekur athygli hve oft hún velur að segja söguna út frá
sjónarhorni barna. Fyrsta sagan segir frá mæðgum á íslandi eftir að erlendur
her er sestur hér að. Þær eru uppi í sveit og á vegi þeirra verður hermaður
sem gerist ágengur við konuna, býður fyrst sælgæti en þegar konan lítur ekki
við honum hefur hann í hótunum. Telpan skilur auðvitað ekki í sjálfu sér
hvað hermaðurinn vill þeim, þ.e. móður hennar, en hún skynjar óttann, og
skelfingin nær tökum á henni. Byssan sem hermaðurinn ber, stendur henni
stöðugt fyrir hugskotssjónum og verður tákn þess ofbeldis sem er yfirvof-
andi.
Þriðja sagan er sögð frá sjónarhorni drengs sem á ömmu sem liggur á spít-
ala dauðvona. í þessari sögu er lögð áhersla á bilið sem er milli heims full-
orðinna og heims barna. Drengurinn veit jafnvel og fullorðna fólkið að
amma hans á ekki langt eftir. En það er bannað að ræða um dauðann, bann-