Fálkinn - 12.12.1958, Blaðsíða 44

38 JÓLABLAÐ FÁLKANS 1958
m
iJ JÓSMYNDATÆKNIN cr ný
af nálinni á mælikvarða
sögunnar. í rúma öld hef-
ir verið unnt að skjal-
festa mannvirki og viðburði mcð
ljósnæmum efnum og færa yfir á
pappír til varðvcislu. Aðferðir Frakk-
ans Daguerres á fjórða tug fyrri aldar
voru endurbættar 1847 og nýjar að-
fcrðir fundnar upp 1871 og 1882. Til
þess tíma var glerplatan ein millilið-
ur milli fyrirmyndar og ljósmyndar,
en 1888 hagnýtti Kodak uppfyndingu
ameríska prestsins Goodwins til þess
að taka myndir á gagnsæar fiimur.
Upp frá því má segja að ljósmyndir
teljist til fyrirferðarmestu söguheim-
ilda.
Hér á landi hefst taka ljósmynda
tiltölulega snennna. Fyrstu myndir
með aðferð Daguerres eru teknar laust
eftir 1861. Það var Rasmus Peter Hall
veitingamaður, sem sigldi gagngert til
þess að læra þessa nýju list, en þó að
nýjungin væri mikil, dugði bún hon-
um ekki til lífsviðurværis í fámenn-
inu. Næstur honum og samtimis var
Ijósmyndari hér Guðbrandur Guð-
brandsson og um hrið, sitt árið hvor,
tveir danskir menn, Friis og Holm-
Hansen, en F. A. Löve skraddari, sem
lagði gjörva hönd á sitt af hverju, tók
og myndir nokkru síðar. A myndum,
sem þessir menn tóku, eru þó nokkrar
varðveittar, einkum mannamyndir, en
úti-myndir frá árunum 1860—-’70 eru
sjaldgæfar, enda aðferðin við mynda-
tökuna enn þá mjög frumstæð. .
Það var Sigfús bóksali Eymunds
son, sem fyrstur kom ijósmyndun
verulega á gang hér i bæ. Fræðimenn
siðari tíma standa i mikilli þakkar
skuld við bann fyrir mannamyndir
hans, sem prýða fræði- og sögurit
þeirra og þykja með rétti nær ómiss-
andi. Útimyndir tók Sigfús þó nokkr-
þekktu mynd af likfylgd Jóns Sig-
urðssonar forseta og konu hanp i Að-
alstræti 4. maí 1880. Fólkið, sem
fylgdi, varð að nema staðar meðan
myndin var tekin af þessum mipnis-
verða atburði. Á binn bóginn báðu
bændurnir í bændatörinni 1905 ekki
um þær 6 myndir, sem Árni Thor-
steinsson „skellti af“ meðan þeir
gengu um Austurvöll og upp í Stjórn-
arráð tii þess að mótmæla símanum,
og áhugi ljósmyndarans fyrir tiðind-
um kemur líka fram í ljósmyndum
ungfrú Soffíu af dönsku stúdentunum,
sem hingað komu i hópferðinni í ágúst
árið 1900.
Áhuginn fyrir ijósmyndun iiefir
færst geysilcga í aukana síðustu ára-
tugina. Nú má hcita, að annar liver
maður hafi ljósmyndavélina sem föru-
naut í margvíslegum erindum. Þúsund-
um metra af ljósnæmri filmu er trúað
fyrir einkamálum jafnt og sögulegum
atburðum. Svipmót samtíðarmannsins
finnst éinlivers staðar, ef vel er leitað,
í þeim kynstrum af niyndum, sem
safnast fyrir hjá áliugamönnum og at-
vinnuljósmyndurum. En það er einn
regin-galli á þessu yfirgripsmikla og
óljúgfróða hcimildarsafni. Um leið og
mynd eða myndir eru komnar úr
höndum kunnugra, ljósmyndarans eða
þess, sem mýndin er af, og þótt hún
berist ekki nema litla leið út fyrir
þennan þrönga hring, er luin í flcst-
um tilfellum gagnslítil cða gagnslaus,
nema hún hafi verið' auðkennd mcð
nafni og dagsetningu. Ef áhugamenn
og ljósmyndarar settu sér yfirleitl þá
ófrávíkjanlegu reglu að merkja hverja
einustu mynd, hversu auðþekkjanleg
sem hun kann að vera í þeirra augum
eða kunnugra, þá myndi óhugnanleg-
ur pappirshaugur breytast á svip-
stundu í eitthvert jákvæðasta heim-
ildarsafn og handhægasta.
Thorvaldsens
félagskonur í
útreiðartúr á
Lækjartorgi
1899.
Líkfylgd i
Kirkjustræti
1884.
ar, en iærisveinn lians, Daníel Daní-
elsson, síðar Stjórnarráðsvörður,
virðist hafa tekið meistaranum fram
í þvi efni, enda útivistarmaður mikill
og bestamaður góður. Eftir Árna
Thorsteinsson tónskáld, Pétur Brynj-
ólfsson kgl. ljósmyndasmið og Soffíu
Jónassen Claessen eru til margar úti-
myndir úr bænum frá árunum fyrir
og eftir aldamót. Nú kemur líka til
sögunnar nýtt viðfangsefni Ijósmynd-
arinnar: myndir af atvikum og at-
burðum, fyrirboði fréttaljósmyndar-
innar, scm er orðin eitt vinsælasta
efni blaðanna. Á þessu sviði var Magn-
ús Ólafsson Ijósmyndari einna fyrstur
og ötulastur, og honum eigum við að
þakka fjölmargar ágætar tækifæris-
myndir úr bæjarlífinu. Fleiri ljós-
myndarar voru að verki, þó að ekki
séu taldir hér, en áhugaljósmyndarar
koma ekki verulega við sögu fyrr en
löngu seinna, ef frá er talin ungfrú
Soffia Jónassen, en plötusafn henn-
ar, nú varðveitt í Minjasafni Reykja-
vikur, ber með sér, að hún hefir haft
vakandi auga fyrir bæjarlifsmyndum.
Auðvitað tóku hinir fyrri ljósmynd-
arar tækifærismyndir, en það má
ganga út frá þvi sem næstum visu,
að myndirnar séu „gerðar eftir pönt-
un“. Sem dæmi má nefna hina al-
|
Ur myndabók Reykjavíkur •
€30€i0€^0€£€£0€£€!£00€^0€£00 €^00000 ©€^€3000€^00000