Menntamál - 01.02.1970, Blaðsíða 41

Þuríður J. Kristjánsdóttir,
uppeldisfræðingur:
Námsmat
Vitandi og óafvitandi erum við sí og æ
að framkvæma mat og fella dóma. Matið
er tíðum flausturslegt, enda gertim við okk-
ur oft enga grein iyrir, að það hafi íarið
fram. Dómur er felldur: Ég bjó til gott
kaffi. Færðin var afleit. í slíkum setning-
um felst dómur, og við þykjumst geta kveð-
ið upp þessa dóma vegna þess, að við telj-
um okkur vita, hvernig gott kaffi er og
hvernig góð færð er. Við höfum m.ö.o. ein-
iiverja viðmiðun og leggjum svo einhvers
konar mælikvarða á verkið, hlutinn eða
fyrirbærið. Þessi mælikvarði hins daglega
máls er ónákvæmur, enda samanstendur
hann af lýsingarorðum, og einn kallar gott
Jiað, sem annar kallar dágott. Þess vegna
getum við aldrei verið viss um, að aðrir
skilji til fulls hvað við meinum, Jjegar við
beitum þessuni mælikvarða.
Við höfum ólikt nákvæmari mælikvarða,
þegar við mælum lengd. Þegar ég segi, að
borðplatan í eldhúsinu rnínu sé 60 cm á
breidd, Jíá fer ekkert milli mála við hvað
ég á, og ekki nóg með J)að, heldur mundi
hver sá, sem kann að beita tommustokk,
komast að sömu niðurstöðu.
í skólanum mælum við líka og vegum
og fellum dóma. Mælikvarði okkar Jjar er
oftast einkunnastigi í einhverri mynd. Oft-
ast er einkunnastiginn talnastigi, stundum
orð, en hvort heldur er, ]>á er viðmiðunin
oft óljós, og ekki er alltaf víst, að aðrir
leggi sama skilning í dóminn og við gerurn
sjálf.
Eitt af Jn'í, sent gerir okkur erfitt fyrir,
J^egar við beitum einkunnastigum okkar,
er, að við getum ekki mælt frá kunnáttunni
„0“. Að Jjví leyti er einkunnastigi líkari
hitamæli en tonnnustokk, að núllpunktur-
inn er ekki við upphaf skalans. Hitamælir-
inn liefur það hins vegar fram yíir eink-
unnastigann, að einingar hans eru jalii
stórar. Það er jafn mikil liitaaukning að
far úr 20 upp x 30 gráður eins og að i’ara
úr 30 upp í 40 gráður. En Jrað er ómögulegt
að vita, hvort sýnir meiri framför að fara
úr einkunninni 5 í einkunnina 6 eða úr
einkunninni 6 í einkunnina 7. Og livað
þýðir einkunnin 7 annars? Ef ég fæ eink-
unnina 7 í reikningi, dönsku og eðlisfræði,
kann ég þá jafnmikið í Jjessum greinum?
Og ef ég fæ 8 í íslenzku, 9 í sundi og 5 í
söng, og taki ég ekki próf í fleiri greinum,
Jrá fæ ég meðaleinkunnina 7,3. Hvað þýðir
hún? Hvernig er annars Iiægt að leggja
saman sund og íslenzku?
Einkunnakerfi Jjað, sem við notum, hef-
ur samt marga kosti. Einkunnastiginn 0—10
er einfaldur og Jjægilegur í notkun, menn
eru orðnir vanir honum og hafa, þrátt fyrir
allt, nokkra tilfinningu fyrir hvað hann
Jjýðir á liinum ýmsu skólastigum. Handa-
hófslega samin próf draga Jjó oft úr gildi
einkunnarinnar.
Langoftast byggist einkunn nemandans
á úrlausn á skriflegu prófi. Þetta tvennt
Jjarf þó engan veginn að fara sarnan. Við
getum prófað án Jjess að einkunn komi okk-
ur við, og við geturn gefið einkunn án
jjess að próf korni til. Tilgangur okkar með
prófi er ekki alltaf sá sami. Við prófurn
nemendur í upphafi náms til að vita, hvar
skal byrja. Slík forpróf ætti að nota meira
en gert er til að kynnast stöðu hópsins í
MENNTAMÁL
35