Iðunn : nýr flokkur - 01.12.1931, Page 59

IÐUNN
Höfupdur Robinsons Crusoes.
369'
hákirkjumenn, og kemur tvísæi (ir-oni) Defoes hér fram
í hinni kröftugustu mynd. Enda ber háðrit þetta svo
grimmilegan blæ raunveruleikans, að margir trúðu, að
höfundinum væri fylsta alvara. Gazt stjórnarvöldiunum
illa að jressu gráa garnni Defoes og lögsóttu hann fyrir
níð um kirkjuna. Fór Defoe huldu höfði, en náðist og
var dæmdur til að standa þrisvar í gapiastokknum, til
að greiða sekt og til fangelsisvistar ofan í kaupið. En
Defoe náði sér niðri á ofsækjendum sínum með pví að
yrkja meinyrt háðkvæði um pá og gapastokkinn og
dreifa |iví um aila Lundúnaborg. Árangurinn varð sá,
að lýðurinn gerði úr honum hetju, hylti hann með fagn-
aðarópum, drakk minni hans og skreytti gapastokkinn
blómum. Var Defoe þá hneptur í varðhald, og sat hann
þar missiris-bil, og sektina varð hann að greiða í ofain-
álag. Mun meðferð þessi, sem áður var bent til, eigi
hafa orðið ti;l þess að mýkja skap Defoes eða auka á-
byrgðartilfinning hans.
Einhver eftirtektarverðasta bók Defoeis er ritgerða-
safnið An Essay Upon Projects, 1697. Ræðir hér unt
ýmis konar umbótatillögur. Fjölhæfni og víðfeðmi á-
hugamála höfundarins koma hér glögt fram. Hann ritar
um bankamál og stingur upp á því, að stofnuð verði'
útibú víðs vegar um sveitir, en Englandsbanki var þá
nýstofnaður. Defoe bendir einnig á brýna þörf vega-
bóta. Og ekki eru ómerkilegri ummæli hans um sameig-
inleg vátryggingarféiög og slysatryggingar. Einn kafli
ritsins fjallar um stofnun vitfirringa-hælis; sést þar
berlega, að Defoe var langsýnni flestum samtíðarmönn-
um sínum í mannúðarmálum. Víðsýni hans og frjáls-
lyndi lýsa sér þó skýrast í umræðum hans um æðri
mentun kvenna. Ræðst hann öfiuglega á þann hugsun-
arhátt, sem neitaði þeim um framhaldsnám, og hann