Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1929, Blaðsíða 38
228
Oscar Wilde.
IÐUNN
heldur en mannkynið getur viðurkent í þann og þann svip-
inn — af allri þeirri hersveit er enginn, sem mér virð-
ist hafa átt svo sárbiturt sorgarhlutskifti eins og hannr
sem bar nafnið: Oscar Wilde. Örlög hans fela í sér
nýtt atriði í píslarvottasögunni, atriði sem gerir, að
ruddaskapur allra ofsókna nær hámarki sínu í ofsókn-
inni gegn honum. Öðrum mikilmennum andans, sem
mannkynið hefir dæmt til þjáninga og dauða fyrir sann-
færing sína, hefir engan veginn hlotnast að fá stórleik
sinn viðurkendan svo alment og í svo fullum mæliv
meðan þeir lifðu. Þeir, sem leyfðu, að honum var varp-
að í fangelsi, verða ekki afsakaðir með þessu: »Þeir
vissu ekki, hvað þeir gerðu«. Það er naumast unt að
verða í senn meira viðurkendur, láta óttast sig meira,
vera meira eftirsóttur en Oscar Wilde var í London.
Sjálfur dómurinn gegn Wilde er jafnvel ekki í allri
sinni grimd svo ofboðslegur sem hugleysi samtíðar hans,
er undi við dóminn. Hann var svikinn af öllum þeim,
sem tilbáðu hann, að undanteknum fáeinum vinum, sem
voru langt of fáir til að hafa nokkur áhrif. Ég þekki naum-
ast nokkurt dæmi í sögunni um svo ógöfug drottinssvik.
List Oscars Wilde og sorgleg örlög hafa nú gert nafn
hans frægt með öllum læsum þjóðflokkum. í leikhúsum
og óperum stórborganna eignast leikir hans æ fleiri dá-
endur, og í fátækustu og afskektustu hreysum er lesin
ritgerð hans: The Soul of tAan Under Socialism, þó að
hún fjalli að mestu um svo einláít efni sem listrænt frelsi.
Listrænt frelsi — já, það varð honum að falli. Það,
sem mannkynið misti með Oscar Wilde, verður aldrei
bætt. En hvað hefir því unnist? Hið gagnstæða því,
sem til var ætlast með dómi hans. Mér virðist, að eftir
þann dag, er Oscar Wilde var hneptur í fangelsi, hafi
fangelsið mist sárasta brodd sinn. Hann var tekinn og
falinn — í hjarta Oscars Wilde.
Guðmundur Kamban.