Ný þjóðmál - 26.01.1980, Blaðsíða 4

4
NY ÞJOÐMAL
Fiimntudagur 26. janúar 1980
Andrés Kristjánsson:
ÞEGAR ÞINGRÆÐH)
NÍÐIST Á I,VI>Iii:i)IM
Það má kalla staðreynd, sem
varla hefur verið reyntað mæla
gegn með rökitm, að Urslit
kosninganna í desember voru
þjóðarkrafa um vinstri stjórn
eða endumýjun og endurbætur
á' þvi stjórnarsamstarfi sem
rofið var. Einn þeirra flokka
vildi þó ekki heita kjósendum
þvi fyrir fram að einbeita sér
öðru fremur að þvi endur-
nýjunarstarfi — Alþýðuflokkur-
inn. Hann hlaut li"ka langversta
útreið vinstri flokkanna en
burðarás vinstri stjórnarinnar
— Framsóknarflokkurinn —
langmesta uppreisn.
Nú hafa tvær atrennur verið
gerðar að myndun nýrrar
vinstri stjórnar og við lok hinn-
ar slðari kveður fundarstjórinn,
Svavar Gestsson upp úr með
það að nú sé þrautreynt um
slika stjórnarmyndun að sinni.
Málin standa í stuttu máli
þannig:
Allir vinstri flokkarnir hafa
lagt fram allýtarlegar tillögur
byggöar á stefnuskrám sinum
og aölögun að þeim vanda, sem
hæst kaliar að. Þessar tillögur
hafa verið birtar if jölmiðlum og
samanburður þvi hægur svo og
stefnuskrárnar sjálfar. Ekki
þarf lengi aö skoða til þess að fá
enn eina staöfestingu á þvi að
málefnalega eru þessar stefnu-
skrár samferðaskoðanir i is-
lenskum stjórnmálum og þessir
flokkar því málefnalegir sam-
ferðaftokkar á þjóðfélagsvegi
samvinnu- og jafnaöarstefnu i
margflokka stjórnmálakerfi.
Hinum megin er Sjálfstæöis-
flokkurinn með andstæða þjóð-
félagshugsjón og þvi að veru-
legu leyti með andstæöarúr-
lausnir i vanda dagsins þjón-
andi öðrum sjónarmiöum.
Núer það nauðsyn aö glöggir
og sanngjarnir vinstri menn
taki efnahagstillögur — og ýms-
ar aðrartillögur —vinstri flokk-
annaog beri þær saman og segi
álit sitt um það i hverju þær rek-
ast á og hvernig helst megi brúa
það bil. Vinstra fólkið i landinu
sem ætlaðist til þess að þessir
flokkar ynnu saman og veitti
þeim bæði styrk til þess og gerði
eindregna kröfu um það, á fulla
heimtingu á slikri úttekt. Þessa
dagana er það brýnast i málefn-
um vinstra samstarfs i landinu
að gera sér grein fyrir þvi,
hverjir hinir brotnu hlekkir i
samstarfskeðju samferöaflokk-
anna eru. Þetta verkefni gætu
helstleyst af hendi samtök ein-
lægraog glöggra vinstri manna,
sem eru þó ekki svo bundnir ein-
stökum vinstri flokkum, að
þeim bregðist hlutleysi. Alits-
gerð þessa vinnuhóps ætti sfðan
að leggja fyrir vinstri flokkana
og best væriað þeir efndu sjálfir
til þessarar hlutlausu athugun-
ar. Að þessu fengnu gæti orðið
árangursrikara að setjast að
samningaborði i þriðja sinn um
vinstri stjórn.
Það hefur verið ömurlegt
siðustu vikurnar að heyra
landsfeður og máttarstólpa i
stjórnmálum hamra þaö járn i
sifellu að það sé æösta skylda og
jafnvel frumskylda Alþingis að
mynda rikisstjórn, hvernig sem
þaðfer aö þvi. Sannleikurinn er
sá, aö sé þessu haldiö fram til
fuUrar streitu mun það fyrr eða
siöar leggja starf þingsins i
rústir i margflokka kerfi okkar
og þingræöiö halda áfram að
niöast æ meira á lýðræðinu.
Þessi kenning er andstæð lýð-
ræðishugsjón kosninga. Hún
ÞIÓÐHATIÐARSIOÐUR
auglýsir eftir umsóknum um
styrki úr sjóðnum á árinu 1980.
Samkvæmt skipulagsskrá sjóösins nr. 361 30. september
1977 er tilgangur sjóösins ,,aö veita styrki til stofnana og
annarra aöila, er hafa þaö verkefni aö vinna aö varöveislu
og vernd þeirra verömæta lands og menningar, sem
núverandi kynslóö hefur tekiö I arf.
a) Fjóröungur af árlegu ráöstöfunarfé sjóösins skal renna
til Friölýsingarsjóös til náttúruverndar á vegum
Náttúruverndarráös.
b) Fjórðungur af árlegu ráöstöfunarfé sjóösins skal renna
til varöveislu fornminja, gamalla bygginga og annarra
menningarverömæta á vegum Þjóöminjasafns.
Aö öðru levti úthlutar stjórn sjóösins ráöstöfunarfé hverju
sinni i samræmi við megintilgang hans, og komi þar einn-
ig til álita viöbótarstyrkir til þarfa, sem getið er I liöum a)
og h).
Við þaö skal miðað. aö stvrkir úr sjóönum veröi viöbótar-
framlag til þeirra verkefna, sem styrkt eru, en veröi ekki
til þess aö lækka önnur opinber framlög til þeirra eöa
draga úr stuöningi annarra við þau."
Stefnt er að úthlutun styrkja á fyrri hluta komandi árs.
Umsóknarfrestur er til 22. febrúar 1980. Eldri umsóknir
ber að endurnýja. Umsóknareyöublöö liggja frammi i af-
greiöslu Seðlabanka lslands, liafnarstræti 10, Reykjavik.
Nánari upplýsingar gefur ritari sjóðsstjórnar, Sveinbjörn
Hafliðason. i slma (91) 20300.
ÞJÓÐ11ATÍÐ ARSJÓÐUR
Andrés Kristjánsson
ætlast til að Alþingi myndi rikis-
stjórnog styðji hana yfir hvaða
pólitisk vatnaskil sem eru. Hún
ætlast til að þingið hafi úrslit
kosninga að engu, taki við
stjórnarmyndunina ekkert tillit
til úrskurðar kjósenda i þessum
efnum. Hún heimtar að mestu
andstæðurnar vinni saman,
stjórni saman og brjóti þar með
þaö kjarnaböðorð ""stjórnar-
skrárinnar, að þingmenn eigi
öllu öðru fremur að hlýða sann-
færingu sinni og samvisku sem
þeir hafa borið kjósendum og
hlotið atkvæði þeirra fyrir.
Siðan eiga þeir að beygja sig
undir einhverja meginkröfu
þingræðis um að svikja kjós-
endur si'na. Þettaer hvorki hægt
né sæmilegt. Hafi kjósendur
kosið flokk til vinstri stjórnar,
getur hann að sjálfsögöu ekki
farið i eða stutt stjórn með
Sjálfstæðisflokknum. Þegar
góðir og gegnir lýðræðisoddvit-
ar halda þessari skyldukenn-
ingu fram i þaula eru þeir
skemmdarverkamenn lýð-
ræðisins.
Þegar betur er að gáð sést
lika að stjórnarskráin ætlast
alls ekki til sliks og bendir bein-
linis á leið til þess að þingmenn
þurfi ekki að lúta slikri ein-
ræðiskröfu. Utanþingsstjórn er
sú lausn, sem þar er bent á.
Þingið missir i engu afl sitt eða
virðingu við sllkt. Það hefur eft-
:r sem áður tögl og hagldir i
peim málum, sem þvi eru
stjórnskipulega fengin i hendur
og utanþingsstjórn veröur að
hlita meirihlutavilja þess i öll-
um meginefnum.
Frumskylda og meginskylda
Alþingis er löggjafarstarf, þar
sem hver þingmaður vinnur að I
samræmi viö skoðanir sinar,
sem hann hefur kynnt kjósend-
um og vilja þeirra. Þá þjónar
þingræðið lýöræðinu, eins og
það á að gera. Auðvitað er best,
að framkvæmdavaldið — stjórn
landsins — eigi samleið með
þessari framkvæmd lýðræöisins
i meirihlutastjórn eins ftokks
eða samferðaflokka en sé þess
ekki kostur er utanþingsstjórn
skásta lausnin og sú lýðræðis-
legasta.
Sem betur fer sjást þess nú
merki, að alþingismenn séu að
átta sig á þessu. Ingvar Gisla-
son einhver gleggsti og greinar-
besti maður, sem nú situr á Al-
þingi og öðrum sjálfstæðari i
skoðunum, hefur slðustu daga
gert góða grein fyrir þessu i
grein i Timanum, og þó enn bet-
ur I nánari skilgreiningu i sjón-
varpinu og bent á hvert öpun
eftir breska tviftokkakerfinu er
að leiða i margflokkakerfi okk-
ar, þar sem fyrirmyndin á alls
ekki við. Rök hans voru afar
glögg og vonandi fá nú fleiri
þingmenn sjónina en hann.
Að sjálfsögðu er meirihluta-
stjórn best og æskilegust, ef
unnt reynist að mynda hana i
samræmi við meginlinur i
stjórnmálum, sem kosið hefur
veriðum, og úrslit kosninganna.
En þær meginlinur má stjórnar-
myndun ekki slita ekki mis-
bjóða úrskurði kjósandans með
þeim hætti. Það er að nauðga
lýðræðinu. Sjálfheldan stafar
auðvitað af gölluðu kerfi og þvi
þarf að breyta með okkar að-
stæður og þarfir I huga, svo að
lýðræðisleg meirihlutastjórn
myndist eftirleiðum þingræðis i
farvegi kosningaúrslita. Vinstri
stjórn nú væri i samræmi við
það en ekki hægri stjórn eftir
þessar kosningar. Sé þess ekki
kostur er utanþingsstjórn skásti
kosturinn og hún á að lúta
meirihluta sem myndast á þingi
i málefnalegri samstöðu lýð-
ræðistrúrra og frjálsra þing-
manna.
Andrés Kristjánsson
Landbúnaðarstefna
Erfitt er að skilgreina i stuttu
máli hvert er hlutverk landbún-
aðar i islensku þjóðlifi. Mat
manna á þvi er auk þess mjög
misjafnt og i sumum tilfellum
um að ræða tilfinningaleg eða
þjóöernisleg sjónarmið, sem
erfitt er að festa hendur á.
Hér verður lögð áhersla á 4
meginatriði:
a) Landbúnaðurinn sér þjóðinni
fyrir matvælum, sem eru
drjúgur hluti af neyslu fólksins.
Með þvi skapar hann þjóðinni
það öryggi, sem i þvi felst að
framleiða sem mest af mat-
vælum i landinu sjálfu eða geta
framleitt þau, ef aðflutningar
teppast eða matvæli verða á
annan hátt torfengin.
b) Landbúnaðurinn er grund-
völlur að lifsafkomu verulegs
hluta þjóðarinnar og megin-
hluta fólks I stórum landshlut-
um.
Hann leggur til hráefni til iðn-
aöar, sem er mikilvægur þáttur
iðnþróunar i landinu.
c) Landbúnaðurinn hefur menn-
ingarlegt og félagslegt gildi,
sem felst m.a. i snertingu
þeirra, sem að honum vinna við
náttúrú landsins, tengsl þeirra
viö sögu þjóðarinnar og sambúð
hennar við landið um aldir.
d) Landbúnaðurinn nytjar gæði
iandsins, og hann er ómissandi
hlekkur i byggðakeöju landsins.
I umræðum um landbúnaðar-
mál er þvi oft litill gaumur gef-
Kafli þessi er úr þingskjali,
er landbúnaöarráðherra
lagði fram á sl. ári á þingi,
um stefnumörkun I landbún-
aði. Er kaflinn úr greinar-
gerð frumvarps um þetta
efni.
inn hver nauðsyn eyþjóö eins og
Islendingum er að geta verið
öðrum óháð um sem flest mat-
væli. Hefur þvi stundum verið
slegið fram að ódýrara væri að
flytja inn þorra þeirra búvara,
sem þjóðin þarfnast en að
stunda hér slika framleiðslu við
erfið skilyrði að dómi viðkom-
andi. Flestar Evrópuþjóðir hafa
fylgt þeirri stefnu að halda uppi
öflugri búvöruframleiðslu i
löndum sinum, tryggja bændum
fullt verð fyrir framleiösluna,
en selja umframmagnið úr
landi á „dumping” verði. Þvi
hefur nú um skeið verið hægt að
gera mjög hagstæð kaup á bú-
vörum i nágrannalöndum
okkar. Jafnframt hefur mark-
aðsaðstaða fyrir þær islensku
búvörursem flytja þarf út farið
versnandi.
Varlegt er aö treysta á að bú-
vörur fáist til frambúðar á hag-
stæðum kjörum erlendis. Efna-
hagsbandalag Evrópu hefur
ekki mótað sér frambúöar-
stefnu i landbúnaöarmálum.
Grundvallarbreyting á stefnu
þess getur gjörbreytt verðlagi
búvara á heimsmarkaði á til-
tölulega skömmum tima.
1 Þá geta óvæntir atburðir eins
og uppskerubrestur eða þjóð-
félagsátök á stuttum tima
breytt markaðsaðstæðum.
Nægir i þvi sambandi að benda
á átökin i tran nú nýverið og
áhrif þeirra á efnahagsþróun i
heiminum.
Þvi er lögð á það áhersla að
islenskur landbúnaður fullnægi
þörfum þjóðarinnar fyrir þær
búvörur, sem hér er unnt að
framleiða.
Við mat á öryggisgildi land-
búnaðarins ber þó að hafa i
huga að hann er að töluverðu
leyti háður innfluttum rekstrar-
vörum, s.s. oliu, áburði og
kjarnfoðri. Unnt er að auka
öryggisgildið til muna með þvi
að bæta innlenda fóðurfram-
leiðslu og auka notkun inn-
lendrar orku við búvörufram-
leiðsluna.
Ekki hefur verið gerð full-
nægjandi könnun á þvi hve
margir hafa atvinnu við land-
búnað, iðnað og vinnslu úr land-
búnaðarvörum og þjónustu
ýmiskonar. Ljóst er hins vegar
að landbúnaðurinn er mjög
mikilvægur atvinnugjafi um
land allt og i sumum byggðum
má heita, að atvinna fólks bygg-
ist að mestu á starfsemi tengdri
honum.