Eimreiðin - 01.07.1958, Blaðsíða 56
188
EIMREIÐIN
og má einu gilda, hver þar á mesta sök, Ólafur stiftamtmað-
ur Stephensen, Geir Vídalín biskup eða Niels Lambertsen
kaupmaður. Vitaskuld var það embættismannanna að sjá um,
að þessi dýrgripur dómkirkjunnar vrði ekki innlyksa í pakk-
húsi á Eyrarbakka, en Lambertsen bar að minnsta kosti að
láta fara sæmilega urn hana þar. En algjör inisbrestur varð á
hvoru tveggja. í beimildum finnst ekki meira um bríkina
talað af yfirvaldanna hálfu, en bráðlega hafa farið að ganga
sögur af binni illu meðferð, er bún sætti á Eyrarbakka. Und-
ir lok 19. aldar voru munnmæli um það í Ámessýslu, höfð
eftir gömlum mönnum, að bríkin hefði legið þar í birðu-
leysi og jafnvel verið böfð til að leggja á krof og slátur og
sparkazt öll í sundur að lyktum. Hvað sem satt er í þessu, er
liitt víst, að bríkin sætti þeirri meðferð á Eyrarbakka, sem
entist henni til eyðileggingar á skömmum tíma, og má það
furðulegt beita, ekki sízt þegar þess er gætt, hve geysivand-
lega var um bana búið til flutnings þangað. Hefði það eitt átt
að vera nægileg áminning um að hér var um dýrgrip að ræða.
Nú víkur sögunni til Kaupmannahafnar. í Danmörku var
um þessar mundir vaknaður mikill áhugi á söfnun og varð-
veizlu fornra minja. Árið 1807 var svo sett á laggirnar Hin
konunglega nefnd til fornminja viðurhalds, venjulega köll-
uð fornleifanefndin. Samtímis var stofnað Oldnordisk Mus-
eum í Kaupmannahöfn, og skyldi það m. a. vera hlutverk
nefndarinnar að safna merkilegum minjurn úr öllum lönd-
um Danakonungs í þetta nýja safn. Reyndist starfsemi nefnd-
arinnar allörlagarík fyrir íslenzkar þjóðminjar, því að fynr
hennar atbeina voru ýmsir dýrgripir fluttir úr landi, og eru
sumir enn í þjóðsafninu í Kaupmannahöfn. í nefndinni voru
frá upphafi tveir nafnkenndir íslenzkir lærdómsmenn, þeir
prófessorarnir Finnur Magnússon og Birgir Thorlacius. IJað
er þó ekki fyrr en 1817 sem nefndin lætur til skarar skríða
hér á landi, en það ár hóf hún að safna hinum merkilegu
fornleifaskýrslum frá íslenzkum prestum. Ekki þarf að efa,
að örlög kirkjugripanna í Skálholti hefur borið á góma hja
fornleifanefndinni, enda voru báðir íslendingarnir í nefnd-
inni staðnum nákomnir. Nefndinni hefur borizt til eyrna,
hvernig til tókst um flutning bríkarinnar miklu frá Skálholti