Tímarit lögfræðinga - 01.10.1953, Blaðsíða 4

194
ASstaöa dómara til andsvara við gagnrýni.
ins. En hvernig er þessu nú raunverulega háttað hjá
okkur? Til að framkvæma nokkra athugun í því efni, hefi
ég farið yfir hæstaréttardóma síðustu 10 ára. Kemur þá
í Ijós, að einstaklingar eða félög annars vegar og stjórn-
völd ríkisins liins vegar hafa áttzt við í 58 einkamálum
á þessu tímabili, og hefur oft verið um afarmikla hags-
muni að tefla. Af þessum 58 málum hefur ríkisvaldið
tapað 32 málum, en unnið 26. Skattamál voru 35 í þessum
hópi, og tapaði ríkissjóður 16 þeirra, en vann 19. Skaða-
bótamálin voru 21, og tapaði ríkissjóður 16 þeirra, en vann
5. önnur mái voru 3, og tapaði ríkissjóður einu þeirra, en
vann 2.
En það cr önnur tegund gagnrýni, sem framannefnd
grein dr. jur. Einars Arnórssonar fjallar um og ég ætla
fyrst og fremst að ræða, þ. e. hin fræðilega gagnrýni, þeg-
ar lögfræðingar beita hreinum efnisrökum og halda að
sjálfsögðu á penna eða tala af kurteisi og drenglyndi. Slík
fræðileg gagnrýni dómsúrlausna tíðkast víða um hinn
menntaða heim og er almennt talin heppileg og vænleg
til þróunar heilbrigðu réttarfari. 1 þeim aragrúa af ritum
og ræðum fræðimanna, sem um slík efni fjalla, er að
sjálfsögðu að finna margar þarfar og réttar athuganir
og hugvekjur, en stundum kemur það og fyrir, að okkur
dómendum finnst, að fræðimennirnir hafi misskilið dóms-
úrlausn þá, sem um er rætt, eða ekki komið auga á það,
sem fyrir dómaranum hefur vakað. Gagnrýni af slíku
tagi gctur vissulega sýnt hinn mesta lærdóm og skarp-
skyggni á sinn hátt, en einnig á hinn bóginn minnt meira
eða minna skemmtilega á bardaga Don Quixotes við vind-
myllurnar. Og stundum verður það beinlínis að teljast vara-
samt, að misskilningur í þessum efnum nái að festa rætur
hjá lögfræðingum og almenningi. En hvernig verður snúizt
við þeim vanda?
Nú er almennt talið og að ég hygg með réttu, að dóm-
arar geti, er þeir hafa samið og kveðið upp dóm sinn, ef
svo mætti að orði kveða, tekið undir með skáldinu og sagt
við þá, er ieita frekari skýringar: Okkar er að yrkja, ykk-