Tímarit lögfræðinga - 01.11.1987, Page 55

isákvæðis stjórnarskrárinnar og heimta, að Hæstiréttur viki þessum
lögum til hliðar? Og þegar á okkur væri gengið um frekari rök, mynd-
um við ekki grípa til svipaðra hugmynda og Locke notar í Ritgerð um
ríkisvald?
Eg valdi dæmið um dagblað ríkisins af tveimur ástæðum. önnur
er, hversu fáránleg okkur finnst öllum sjálf hugmyndin um slíkt
dagblað. Við erum öðru vön — sem betur fer. Ólíkir hópar gefa út ólík
blöð, og ef einhverjum tekst að finna nægilega marga kaupendur að nýju
blaði eða tímariti og treystir sér til að bera ábyrgð á því, sem í ritinu
birtist, þá stöðvar hann enginn með valdboði.72
Hin ástæðan er, að svipuð tíðindi hafa orðið á Islandi. Til skamms
tíma bönnuðu valdhafar ríkisins öllum öðrum en sjálfum sér að reka
útvarpsstöðvar. Við sérstakar aðstæður haustið 1984, þegar útvarps-
stöð ríkisins felldi fyrirvaralaust niður sendingar á sama tíma og
prentarar voru í verkfalli, þannig að landið var um skeið fiölmiðla-
laust, og hóf síðan að senda út óskaplega hlutdrægar fréttir á miklum
átakatímum í stjórnmálum, réðst ég ásamt tveimur félögum mínum í
að halda uppi útvarpssendingum almenningi til upplýsingar og
skemmtunar. En skemmst er frá því að segja, að stöð okkar var lokað
með lögregluvaldi eftir átta daga, við vorum ákærðir og dæmdir í und-
irrétti í háar fjársektir og hálfsmánaðar fangelsi til vara. 1 varnar-
ræðu minni fyrir dómi lagði ég áherslu á, að við gerðum ekki nokkurri
sálu mein með útsendingum okkar.73 Við innheimtum ekki afnota-
gjald með lögtakshótunum eins og útvarpsstöð ríkisins, og við neydd-
um auðvitað erigan til að hlusta á þessar útsendingar. Ég benti líka á,
að tala rása í andrúmsloftinu væri að vísu takmörkuð, en þegar að því
kæmi, að þrengdist þar um útvarpsstöðvar, mætti leysa það með því að
skilgreina eignarrétt á einstökum rásum og leyfa þeim síðan að ganga
kaupum og sölum. Hvers vegna mætti ekki selja rásir í anndrúmsloft-
inu eins og bújarðir? Ennfremur minnti ég á, að prentfrelsisákvæði
stjórnarskrárinnar bæri tvímælalaust að skýra í ljósi tíðaranda og
tækniþróunar. Þau hlytu að veita okkur vernd eins og þeim, sem hygð-
ust gefa út dagblöð. Það er enginn vafi á, að við brutum útvarpslögin
frá 1971 með rekstri útvarpsstöðvar okkar, en rétturinn var hins veg-
ar okkar megin, og við ofangreindar aðstæður höfðu útvarpslögin í
raun og veru fallið úr gildi. Eins og Þorsteinn Pálsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins, ságði skömmu síðar um þetta mál á Alþingi,
hafa Vesturlandabúar fundið lögmál, sem er æðra einstökum uppá-
tækjum valdsmanna.74 í þeim orðum má auðvitað heyra enduróm
frá Ritgerð um ríkisvald eftir Locke. Og ég skal ekki heldur neita
209