Tímarit lögfræðinga - 01.11.1988, Blaðsíða 17

sem komizt var að þeirri niðurstöðu, að lagaákvæði, sem heimilaði
sveitarstjórn að leggja sérstakan skatt á „hlunnindi í eigu utansveitar-
manna“ fengi ekki staðizt. Var sú niðurstaða byggð á því, að jafn-
ræði milli manna væri um of raskað með skatti sem ylti á því, hvar
menn væru búsettir (meirihluti dómsins), og hin stórfellda mismunun
gjaldenda með þessum hætti samrýmdist ekki lögmætum skattlagn-
ingarsjónarmiðum (minnihlutinn).
I þessum síðarnefndu dæmum stóð svo á að lítil fjárhagsleg rösk-
un fylgdi því að ógilda skattana.
Ef til vill er það tilviljun að niðurstöður hafa frekar orðið borgur-
unum í dag í „litlu“ málunum en þeim „stóru“. Kannski er það ekki
tilviljun, heldur öllu fremur dæmi um þá hálfpólitísku lögfræði, sem
dr. Gaukur Jörundsson nefnir í riti sínu og áður var getið. Ef það er
rétt er það hálfskelfileg niðurstaða. Ég tel að slík afstaða við lög-
skýringar fái ekki staðizt.
LOKAORÐ
Ég hef rætt hér töluvert um skattamál og vernd borgara fyrir skött-
um. Það er, eins og ég sagði, eingöngu gert í dæmaskyni til að varpa
Ijósi á lögskýringarviðhorf, sem virðast vera uppi hjá íslenzkum dóm-
stólum, þegar til þeirra kasta kemur að skýra hvað í mannréttinda-
vernd stjórnarskrárinnar felst.
Eins og fram hefur komið í máli mínu tel ég að íslenzkir dómstólar
hafi þrengt þá vernd, sem virðist felast í mannréttindaákvæðum
stjórnarskrárinnar, umfram það sem rétt lögskýringarviðhorf leyfa.
Rakalaust er að taka skammtímaviðhorf um röskun hagsmuna fram
yfir langtímaviðhorf um að þjóðfélagið eigi að lúta almennum grund-
vallarreglum, sem hafnar séu yfir dægurþras stjórnmála. Þeir hags-
munir eru að sjálfsögðu miklu þýðingarmeiri en skammtímahags-
munirnir, eins og t.d. hagsmunir ríkissjóðs af því að missa tekjur af
einhverjum tilteknum skatti. Mannréttindaákvæðin eru veigamikill
þáttur í stjórnskipun Islands og er ætlað að tryggja borgurunum
vernd fyrir ríkisvaldi á þýðingarmiklum sviðum. Engin efni eru til
sérstakrar þrengingar á þeirri vernd. Umræður í hópi íslenzkra lög-
fræðinga leiða væntanlega til þess að betur verði hugað að þessum
þýðingarmiklu grundvallaratriðum í framtíðinni.
147