Melkorka - 01.09.1949, Blaðsíða 26

kvenna. Minna mátti ekki gagn gera en
járnbönd til þess að ná lrinni einkennilegu
lögun líkamans sem þá þótti eftirsóknar-
verð. Nú er aftur farið að bóla á lífstykkj-
unum, vonandi er þó bara um duttlunga að
ræða. En það er staðreynd að lífstykki hafa
verið notuð öldum saman með aðei'ns fáum
og stuttum hléum og oft af bæði konum og
karlmönnum.
Margir eru ekki smeykir við að fara út í
öfgar vegna tízkunnar. Skemmtilegt dæmi
um þetta er notkun fegurðarbletta, en
blómatínri þeirra var 17. öld og fyrri hluti
hinnar 18. Upphaf þeirra var aðeins plástur
við tannverk, en bráðlega urðu þeir að tízku
sem fór stöðugt í vöxt; ábótar notuðu þá
engu síður en tízkudrósir; lögun þeirra
breyttist og loksins sáust hinir furðulegustu
hlutir á vöngum og enni: sól, tungl, stjörn-
ur, vagnar með fjórum hestum fyrir o. s.
frv. Þessi tízka hefur nú yfirleitt hrapað úr
tigninni og á nú hvergi heima nema í
grímubúningum.
Annað atriði sem hefur alltaf freistað til
öfga er snyrtingin og allt sem henni kemur
við, t. d. notkun ilmvatna. Hún á sér langa
sögu, miklu lengri en tízkuduttlungar eins
og fegurðarblettir. Saga ilmvatna nær langt
aftur í forsögu Austurlanda, þar sem reyk-
elsi, ilmandi smyrsl og olía hafa alltaf verið
notuð og eru fastur og sjálfsagður fiður í
daglegu lífi. Jafnvel spámanninum Mú-
hammed var mjög vel við ilmefni, og hann
á að hafa sagt að aðeins tvennt mundi' allt-
af hrífa sig; konur og ilmandi efni, — en
þó, bætti hann við, er bænin mér alltaf kær-
ust. — Töfrar ilmsins náðu engu síður tök-
um á Evrópumönnum, á miðöldum er bæði
getið um ilmandi peningasendingar, og að
riddari hafi úðað hnakk sinn með ilmvatni
áður en hann lagði til orustu. Þessi tízka óx
fram úr öllu valdi, ekki sízt vegna þess að
hreinlæti var mjög af skornum skammti,
en kirkjan prédikaði stöðugt á móti því.
Árið 1780 var rétttrúnaður ungs guðfræði-
stúdents í Leipzig ennþá dreginn í efa
vegna þess að hann baðaði sig of oft! Einn
þáttur óhreinlætisins var líka óhófleg notk-
un á púðri, og með því er ekki sérstaklega
átt við andlitspúður og farða, sem að vísu
höfðu verið notuð síðan í fornöld, heldur
miklu fremur við þann sið að púðra hár eða
hárkollu. Þessi tízka kom upp á 16. öld og
hélzt næstu aldir og á 18. öld þótti það
Karlmenn engu siður en konur. Skopmynd frd upphafi
19. aldar
óhjákvæmilegt ef menn vildu vera vel
klæddir. Ógrynni af púðri var notað, og
sagt var að hveitið sem fór í púðurfram-
leiðsluna væri nóg til að fæða 10.000
manna! Hægt var þó líka að nota tré, og þess
er getið að fátækar stúlkur liafi tínt feysk-
ið, þurrt tré á völlum og víggirðingum Par-
ísarborgar og steytt það í hárduft.
Flestir þessara tízkuduttlunga voru bann-
aðir lægri stéttunum. En það stoðaði ekki
alltaf þó að sektir og refsingar væru lagðar
við þess háttar lögbrotum. Tízkudrósir og
hirðmenn voru fyrirmyndir borgaranna al-
veg eins og kvikmyndastjörnur og myndir
auglýsinganna á okkar dögum. Nú eru ekki
lengur lögð bönn við klæðnaði ákveðinna
stétta, en smekkurinn og peningapyngjan
takmarka sem áður aðgerðir einstakling-
66
MELKORKA