Bjarmi - 01.04.2003, Blaðsíða 24

Starfsfólk Sunnudagaskóla KFUM á hátíóarstund 8. mars 1928. Knud Zimsen
borgarstjóri og forstöóumaóur sunnudagaskólans í tæp 35 ár situr fyrir mióri
mynd en næst honum eru þeir Sigurbjörn A. Gíslason og Bjarni Jónsson sem getió
er um í greininni. Sigurbjörn Þorkelsson sem einnig er minnst á stendur lengst til
vinstri.
Ofsafengió upphaf
Sjálfsagt hefurýmsum brugóió í brún þeg-
ar þeir vöknuðu aó morgni sunnudagsins
8. mars 1903, daginn sem barnaguðsþjón-
ustur KFUM áttu aó hefjast í nývígóum
fundarsal félagsins. Um mikinn hluta
landsins geisaói sannkallað ofsaveóur og í
Reykjavík rak tvö skip á land í illviðrinu.
Mátti furðu sæta að nokkrum skyldi detta
í hug að hleypa börnum úr húsi umræddan
sunnudag. Það fór þó svo, að 16 börn
mættu á fyrstu barnaguðsþjónustuna í
Melsteðshús og hafa það sjálfsagt verið
stálpuð börn og ýmsu vön. A móti þeim
tók heil herfýlking lærdómsmanna. Ber þar
fýrst að nefna þá Knud Zimsen, sem stjórn-
aói samverustundinni og hélt ræóu út frá
Róm. 6:23, og séra Friðrik Friðriksson sem
útskýrði guðspjallstexta dagsins. Stjórnar-
mennirnir Jón Flelgason, Haraldur Níels-
son og Stefán Eiríksson voru líka viðstadd-
ir ásamt Jóhanni Þorkelssyni dómkirkju-
presti og guðfræðingnum Bjarna Hjalte-
sted. Þaó mátti því heita aó einn kenni-
maóurværi um hver tvö börn. Kom það sér
auðvitað afar vel þegar fylgja þurfti ung-
viðinu heim að athöfn lokinni.
Hvernig veðrið var umræddan sunnu-
dagsmorgun má einnig aó nokkru ráða af
frásögn séra Friðriks Friórikssonar af því
sem geróist um þaó bil klukkustund eftirað
barnaguðsþjónustunni lauk. Stóð séra
Friórik þá ferðbúinn í vesturstofu Melsteós-
húss ásamt þremur félögum sem ætluðu aó
fylgja honum inn á Laugarnes þar sem
hann átti að messa í þágu holdsveikra:
Þá kom svo mikil vindkviða, að alt húsið
nötraði og glerbrotum rigndi niður með
húshliðinni, og svo kom gluggaramminn á
eftir, sundurtættur. Jeg þaut upp á kvist og
sá að gluggann hafði tekið út og var eins og
húsið ætlaði að liðast í sundur. Jeg stóð við
opinn gluggann, og þá varð mjer fýrst Ijóst,
hvílíkt fárviðri var úti [...] Svo negldi ég fýr-
ir gluggann, og síðan fórum við fjórir inn á
spítala.iii
„Algengustu barnaguósþjónustusióir"
Þótt þunnskipaður væri bekkurinn í fýrstu
barnaguósþjónustu KFUM vænkaðist hag-
urstarfsins hratt næstu vikurnar. Að þrem-
ur vikum liðnum mættu til að mynda 111
drengir og 140 stúlkur! Hafa þá sum börn-
in eflaust þurft að standa eða deila sæti
meó öórum. Stálpuð börn, allt upp undir
fermingu, sóttu barnaguðsþjónustur fé-
lagsins trúfastlega þetta vor og í byrjun
júní var starfið endaó á skemmtigöngu til
Kópavogs. Einnig var haldin sérstök hátíð
fýrir fermingarbörnin í hópnum þar sem
þau fengu guóspjöllin í nýrri bibh'uþýðingu
að gjöf.
Einn þeirra öðlinga sem lagði barnaguðs-
þjónustum KFUM í Melsteðshúsi lið þegar
fram í sótti var Bjarni Jónsson kennari og
síóar meðhjálpari við Dómkirkjuna. Arió
1906 samdi hann aó beiðni Knud Zimsen
dálítinn ritlingsem hann nefndi Barnaguós-
þjónustur - Hvers vegna og hvernig þær
skuli haldnar. Byggði hann umfjöllun sína
að mestu leyti á danskri handbók fýrir leið-
toga í sunnudagaskólum og barnaguðs-
þjónustum en þar sem hann lýsir fram-
kvæmd hefðbundinnar barnaguósþjónustu
hefur hann án efa haft eigin reynslu úr Mel-
steðshúsi til viómiðunar. Við gefum Bjarna
orðið:
Algengustu barnaguósþjónustusiðir eru á
þessa leið:
Forstöðumaðurinn kveður [sér] hljóðs
með bjöllunni og þegar alt er orðið kyrt, þá
segir hann: Svo byrjum vér þá þessa barna-
guðsþjónustu vora í nafni föður, sonar og
heilags anda með því að syngja sálminn nr.
... Þegar búió er aó syngja sálminn, flytur
forstöðumaóurinn stutta bæn og síðan
mælir hann trúarjátninguna af munni fram
og öll börnin með honum. Að því búnu er
sungið eitt vers („Gegn spilling heims þú
vörn oss veit“, Bs). Þá er sunginn sálmur.
Að því búnu er textinn lesinn upp og á eftir
er sungið: messusvarið: Guði sé lof og dýrð
o.s.frv. Því næst útskýrir forstöðumaður
(eða einhver í hans stað) textann. Þá er enn
sunginn sálmur. Síðan fer forstöðumaður
aftur stuttlega yfir textann og skýringuna.
Þá má og syngja sálm á eftir. Síðan er flutt
bæn og Faðir vor og sunginn útgöngusálm-
urinn („Þú guð vor og faðir meó gleði í
lund“, Bs) eóa að eins síóasta versið af
honum.iv
Hvaó boðunina varðar mótaðist í upp-
hafi sú hefð að tveir leiðtogar flyttu stutta
hugvekju eða textaútskýringu út frá Guðs
orði í hverri barnaguósþjónustu og voru
danskar textaraðir lagðar til grundvallar því
sem hugleitt var. Var ýmist lagt út frá pistl-
um eða guóspjöllum Nýja testamentisins
og að minnsta kosti einu sinni um vorið var
börnunum skipt í flokka eftir aldri eins og
hefó var fýrir í sunnudagaskólum. Virðist sá
háttur hafa verið viðhafður áfram næstu
misserin á meðan starfskraftar voru nægir
og aðsóknin einna best en þegar frá leið var
hefðbundið barnaguðsþjónustuform tekið
upp að nýju. Söngurinn skipaði líka vegleg-
an sess og fýrstu misserin annaðist Sigvaldi
Kaldalóns oft undirleik en þegar fram liðu
stundir aðstoðaði Steinn Sigurðsson, sem
seinna kvæntist Kristínu systurséra Friðriks,
einnig vió orgelleik í barnaguðsþjónustum
og á fundum í KFUM.
Ur barnaguósþjónustu yfir í sunnu-
dagaskóla
Sumarið 1906 missti KFUM í Reykjavík aó-
stöðu sína í Melsteðshúsi en að sögn
heimatrúboðans Sigurbjörns Á. Gíslasonar
24