Íslendingur - 17.01.1919, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Sig. Ein. Hlíðar,
Breiðabliki.
Sími 67.
Islendingur.
Afgreiðslu- óg inn-
heimtumaður:
Hallgr. Valdemarsson
Hafnarstræti 84.
• •••••••••••
• •-•-• •••• •-•-
-♦-•-•-• • • • • •••••••• • -•-•
5. árg.
Akureyri, föstudaginn 17. janúar 1919.
» •-•-•-•■ • •H
3. tbl.
Framtíð Islands
Vjer stöndum nú á stórmerkum
tímamótum: ísland fullvalda ríki, eftir
aldarþjark við Dani um ríkisrjett-
indi vor, og heimsslyrjöldin í þann
veginn á enda kljáð, er kostað hefir
fleiri mannslíf og meira fje, en næstu
mannsaldrar eru færir um að bæta.
Hvers má ísland og íslenska þjóð-
in vænta á slíkum tímamótum?
Vitanlega höfum vjer komist hjá
beinni þátttöku í stríðinu, en súrar
veigar styrjaldarinnar höfum vjer
orðið að bergja og eigum máske
eftir að kenna á afleiðingum hennar.
Stríðsins vegna hafa nokkir menn
orðið ríkir iijer á landi, en fleiri fá-
tækir. Þjóðarauðurinn hefir senni-
legast rýrnað að mun, og víst er
um það, að landssjóður hefir taþað
stórfje á þessum stríðsárum. Vegna
ýmsra dýrtíðarráðstafana, vöru- og
skipakauþa annarsvegar, og takmörk-
unum á framleiðslu Iandsins hins-
vegar, verður landssjóður nú að lifa
á lánum mestmegnis. Lánin eru dýr
og óhagkvæm eins og allir vita og
þunglega mun ganga að fá ný lán.
Þessvegna má nú heita, að fjárhagur
landsins — nýja ríkisins, sje mjög
erfiður. Þar við bætist, að bankarnir
hafa aðeins fje af skornum skamti
til stærri útlána, íslandsbanki vegna
landssjóðslánsins, en Landsbankann
hefir ávalt vantað nægilegt veltufje.
Fyrir þessar sakir er það bersýni-
Iegt, að ýmsar bráðnauðsynlegar
framkvæmdir lands og lýðs, verða
að bíöa betri tíða.
Þrátt fyrir þetta, efast enginn nú
orðið um það, að ísland sje ríkt
land, að vísu fátækt af handbæru
fje, en auðugt við fólgna fjársjóði.
Það er víst, að fyrir þessa fólgnu
fjársjóðu lands vors, bíður þess glæsi-
leg framtíð. '
Þessa fjársjóðu, og þá einkum
fossana og fiskimiðin, ber oss að
skoða sem trauðla tæmanlega. Með
slíkum höfuðstóli, getur nýja ríkið
siglt örugt út á framtíðarsjóinn.
Þjóðin þar á móti verður að gæta
sín, ef hún vill halda tungu sinni
og ættamótum, því þegar uppskeru-
tími íslands kemur, má búast við
innflutningi, ásælni og ágengni ann-
ara þjóðflokka. Slík hætta er eigi
nein dulrún framtíðarinnar, heldur
bersýnileg og bein afleiðing kosta
landsins og kjara, sem í boði eru.
Veltur því á mjög miklu, að löggjöf
ríkisins og mentastofnanir þess, verði
þannig úr garði gerðar, að íslenskri
tungu og íslensku þjóðerni sje ekki
bani búinn, þegar bundnu kraftarnir
leysast, með auknu framförunum, til
lands og sjávar; þó vill víst enginn
rýra framtíðarmöguleika landsins,
Því allir elskum vjer það og getum
tekiö undir með skáldinu:
„Þú álfu vorrar yngsta land,
vort eigið land, vort fósturland!
Þú gafst oss okkar móðurmál
og mótað hefir vora sál.
Þú elur þá, sem elskuin vjer.
Alt sem vjer liöfum, höfum vjer frá þjer.
1918-1919.
Dimmasta skammdegið er liðið,
árið 1918 er búið að kveðja, og
fyrsti janúar 1919 er runninn upp.
Suðurhimininn og fjöllin í suðrinu
eru rauð af geislum nýárssólarinn-
ar, sem gægist aðeins lítið eitt upp
íundan fjallsbrúninni — og jeg veit
að hún er á uppleið og jeg byrja
árið með sólskin í huga, og með
sterkri þrá eftir meiru sólskini —
meiru ljósi. Fyrstu sólargeislarnir
eftir skammdegis-myrkrið vitðast
mjer öllum geislum fegurri og bjart-
ari.
Nú áriö er liðið í aldanna skaut,
og aldrei það kemur til baka, seg-
ir skáldið, en * minningarnar sem
þetta liðna ár skilur eftir hjá okkur
eru margar og misjafnar.
Heimsstyrjöldin hefir geysað með
öllum sínum ógnum og allri sinni
þröngsýni, stórveldi hafa fallið í
mola, hvert eftir annað, konungum
og keisurum hefir verið steypt af
stóli, þúsundir og aftur jjúsundir
manna, hafa hnigið í valirtn fyrir
morðvjelum og vítisvjelum hinnar
svonefndu menningar. En þó er
þetta alt aðein; veikur ómur af öll-
um ósköpunum, aðeins dauft berg-
mál af neyðinni og bágindunum,
sem miljónir manna hafa orðið að
þola þessi síðustu 4 ár.
Sjaldan mun íslendingum hafa
verið það jafnljóst og á þessum
síðusln 4 ófriðarárum, hvað gott
það í raun og veru er að búa á
íslandi og hvað hamingjusamir við
erum að eiga hjer heima, þrátt fyr-
ir það, þó að árið 1918 hafi tekið
okkur hörðutn tökum og þó við
höfum ekki alveg sloppið við ó-
þægindi þau, sem stríðið hefir vald-
ið í verslun og samgöngum um
allan heim, en slíkt eru ekki nema
smámunir, í samanburði við það
sem aðrar þjóðir hafa mátt þola.
Þetta síðasta ár mun tvímælalaust,
vera eitt af hinum allra viðburða-
ríkustu árum seinni tfma, einnig
fyrir okkur íslendinga. Fiestir norð-
lendingar muna víst, hvernig það
byrjaði hjer hjá okkur. Því minnis-
stætt mun mörgum það þegar hafís-
inn lokaði öllum höfnutn hjer norð-
anlands í janúarmánuði, og svo frost-
grimdirnar sem á eftir fóru og ö!lu
ætluðu að bana. Síðan vorið og
sumarið með sífeldum kuldum, og
hinu dæmafáa grasleysi, sem lengi
mun í minnum haft.
En svo kom haustið með friðinn,
Góða sjóvetlinga, half-
sokka og heilsokka
kaupi jeg gegn peningum allra hæsta verði.
Jóh. Christensen
Hafnarstræti 101.
— heimsstríðinu voðalega Iinti og
vopahlje var samið, sem ga f vonir,
þó veikar sjeu, — vonir um fullan
frið, varnir um að nú loksins sjái
allar heimsins þjóðir, að grimd og
heimska þessa síðasta 4 áta stríðs,
hefir verið óhæfa, hefir verið dauða-
dómur yfir tneningu og stjórnarfari
þessara síðustu tíma. — Og ekki er
ótrúlegt eða vonlaust um, að Ev-
rópa, sem nú liggur fiakandi í sár-
um og sorg, fari nú loks að skilja
hinn gullvæga sannleika sem felst í
þessutn orðum eins hins besta skálds
okkar íslendinga — að tneð ofríkji
vinnast aldrei hin æðstu gæði
En haustið bar margt fleira merki-
legt í skauti sínu. —-Kvefpestin al-
kunna fluttist illu heilli hingað til
landsitts, og fjöldamargir bera djúp
og blóðug sorgarsár, eftir heimsókn
hennar. Um svipað leyti byrjaði eld-
gosið úr Kötlu, með öllum þeim
ógnum, og eyðileggingu sem því
fylgdi. En mitt í öllum þessutn raun-
um ljómaði bjartur geisli, en það
var fullveldi íslands, sem fjekst við-
urkent 1. des 1918. — Ouð og gæf-
an hjálpi okkur íslendingum til að
sýna og sanna það í verkinu, að
við sjeum fullveldinu vaxnir, að við
sjeum því vaxnir, að gea spilað
uppá eigin spítur í framsókninni til
alira drengilegra dáða og sannrar
menningar, undir merki frelsis og
frama.
Vissulega líður ekkert ár svo, að
við ekki Iærum meira og minna af
atburðum þess, fáum meiri og meiri
reynslu og lífslærdóm. Og víst er
um það, að árið 1918 er eitt af
þeim árum, sem hefir reynt okkur
íslendinga meir og kent okkur meira,
en mörg undanfarin ár. Aðeins að
við kuntiutn að fæia okkur reynsl-
una í nyt, svo að við verðum vel
undir það búnir, næst þegar slíkt
ár ber að dyrum
Um tíma í vetur fengum við
Norðlendingar aðeins ógreinilegar
frjettir úr Rvík. og af Suðurlandi
og þegar blöðin loksins komu, voru
þau flest hálffull, tneð átakanlega
lýsingu af ástandinu þar syðra og
fregnirnar frá stiíðslöndunum, drógu
Viðtalstíma mínum hefi eg breýtt
þannig, að hann er nú frá kl/
12—1 og 2—3 en ekki frá kl.
4 — 5 eins og áður var auglýst.
Hinrik Thorarensen,
læknir.
Aðalstræti 4. Sími 32.
síst úr þeim óhug, sem greip les-
andann, þegar hann las um mann-
dauðann, jarðarfarirnar og vandræð-
inn fytir sunnan fjöllin.
í fljótu bragði virðist það næsta
hjáleilt og hjáróma að óska löndum
sínum gleðilegs árs, þegar fjöldi af
þeim er í hinni sárustu sorg. En
einmilt þegar verst gegnir, og pegar
dimmast er í huga okkar inaunana,
er mest þörfin á gleðinni, tnest
þörfin á innilegum hamingjuóskum
og fyrirbænum til ljóssins og kær-
leíkans guðs, um meiri gleði, og
meira ljós inn í sálir mannanna. Og
í þeirri trú, óska jeg öllum íslend-
ingum, helst öllum heiminum, gleði-
legs nýárs og með von um að árið
1919 beri í skauti sínu varanlegan
frið á jörðu, frið sem á meira en
nafnið eintómt, frið, sem göfgar
þjóðirnar og lyftir þeim upp úr
efnishyggju og mannúðarleysi þessar-
ar aldar, upp í mót sól sannleikans,
frelsisins og kærleikans.
Þá niunu kynslóðir komandi alda
með gleði geta lesið í sögum sínum og
annálum á þessa leið: Árið 1919
tóku allar álfur jarðarinnar höndum
saman í sáft og skilningi og afklædd-
ust vígahamnum fyrir fult og alt.
Þá byrjaði gullöld jarðarinnar.
H. H.
Dýraverndunarfjelags-
fundur
verður haldin í húsi Sig.
Fanndals á sunnudaginn
kemur kl. 2 e. h.
St/'órnin,