Íslendingur - 14.01.1938, Page 2

o
ISLENDINGUR
Innilegt þakklœti mitt vil ég fœra vinum minum -
verkamönnunum — er fœrðu mér að gjöf vandað skrif-
borð á aðfangadag jóla. Þakka ég þeim samvinnuna
á liðnum, fullum 20 drum, og óska þeim góðs og
farsœls drs.
Sigurður H. Austmar, verkstjóri.
| Axel V, Tulinius j
forseti íþróttasambands íslands,
foringi skátafélagsins Væringjar
og formaður Bandalags íslenskra
skáta. —
Eins og áður er skýit frá í blað-
inu, lézt A. V. Tulinius, fyrrver-
andi sýslum., í Kböfn 8. des. s.l.
eftir langa vanheilsu og fór bálför
hans þar fram 14. s. m. Hér shal
minnst nokkurra æfiatriða þessa
merka áhugamanns og leiðtoga í
þjóðlífi okkar íslendinga. Hann var
íæddur í Eskifjaröarkaupstað 6. júní
1865, sonur Carl D. Tulinius
kaupmanns og konsúls þar og
konu hans Guðrúnar f*órarinsdóttur
prófasts Erlendssonar, og er það
beinn karlleggur frá Skarðverjum
hinum fornu. —• Síra Bórarinn var
sæmdarmaður í hvívetna og auðsæll
dugnaðarmaður. Er það í minnum
haft á Austurlandi, að er hann var
prestur í Bjarnanesi, hélt hann
skipi sinu til róðra frá Horni við
Hornafjörð; var hann sjálfur for-
maöur og var ávalt á vertíðinni, ei
gaf á sjó, kominn fyrir dag frá
Bjarnanesi út að Horni. Kona séra
Þórarins, móðir frú Guðrúnar, var
aí Hellisfjaröarætt. Carl D. Tulinius
kom ungur til íslands 1856; var
faðir hans læknir á eynni Pellworm
við Suður-Jótland. Tuliniusættin er
upprunnin frá Sviþjóð, en fluttist í
30 ára stríöinu til Þýzkalands og
þaðan til Danmerkur og íslands. —•
Foreldrar Axels voru valinkunn
sæmdarhjón og bæði einkarvel lát
in, Þau áttu 1 dóttur og 4 syni.
Þórarinn stórkaupmaður i Khöfn og
Carl kaupmaður á Fáskrúðsfiröi eru
báðir látnir, en 2 systkinin eru enn
á iífi, frú Agla Petersen í Danmörk
og Otto Tulinius útgerðarmaður á
Akureyri, Axel tók stúdentspróf í
Rvík, en lauk próíi í lögum við
Hafnarháskóla 1891, — 1892 varð
hann fulltrúi bæjarfógetans í Rvík,
frá 1. júlí 1894 settur sýslumaður í
N.-Múlasýslu, en 1. jan. 1896 fékk
hann veitingu fyrir S.-Múlasýslu og
fluttist þá til Eskifjarðar. Árið 1895
kvæntist Axel Tulinius Guörúnu
Hallgrímsdóttur biskups Sveinssonar,
hinni ágætustu konu, Áttu þau 3
sonu, Hallgrím stórkaupmann, Carl
framkvæmdastjóra og Erling lækni.
— Suður-Múlasýslu þjónaði hann til
ársins 1911, er hann lét af embætti
vegna heilsubrests og fluttist þá bú-
ferlum til Rvík.ur, — í fyrstu hafði
hann þar með höndum ýms mála-
færslu- og vátryggingarsförf, en 20.
okt. 1918 stofnaði hann og ýmsir
fleiri Sjóvátryggingarfélag íslands,
með l1/^ miljón króna hlutaíé, —
Hann var trá upphafi framkvæmda-
stjóri félagsins og þrátt fyrir marga
og mikla örðugleika og rótgróna
vantrú og vanþekkingu utanlands
og innan, á því að slíkt fyrirtæki
mætti þrífast hér, tókst honum svo
farsællega að stjórna öllum hag fé-
lagsins, að það efldist fljótlega og
gat fært út kvíarnar. — Félaginu
stýrði hann með mesta prýði í
samfeld 15 ár, en varð þá að láta
af stjórn sakir heilsubrests. Féiag
þetta hefir orðið landinu að ómetan-
legu gagni og er bin mesta þjóð-
þrifastoínun.
Mesta menningarafrek er eftir A.
Tulinius liggur, er forganga hans í
íþróttamálum þjóðarinnar. — Þegar
innan 20 ára aldurs stofnaði hann
fimleikaíélag á Eskifiiði og 1894 er
hann kom aftur til Austfjarða,
stofnaði hann skotfélög og íim-
leikaíélög, bæði á Seyðisfiröi og
síðar á Eskifirði, þar sem hans
naut lengur. íþróttafélagið á Eski-
firöi var með nútímasniöi og leik-
fimisáhöldum; var hann hvorttveggja
i senn formaöur þess og kennari
og efldi mjög úti- og inniíþróttir.
Félagið sæmdi A. Tulinius gullúri í
viðurkenningarskyni fyrir mikið og
óeigingjarnt starf, er hann fluttist
frá Eskifirði 1911. í Reykjavík varð
hann brátt áhrifamikill í íþróttamál-
um. Hann stofnaði fyrstur skáta-
félagið Væringjar og hefir það
síðan veiið öflugasta félagiö í
Skátasambandi íslands, er Tulinius
stofnaði. Vann hann i þariir skáta-
sambandsins í fjölmörg ár, með
snilld og elju, meðan heilsa entist.
Skátafélagsskapurinn er nú orðinn
einna fjölmennasti og bezt skipu-
lagði æskulýðsfélagsskapur landsins.
Hann var einn af helztu frumkvöðl-
um þess, að íþróttasamband íslands
(ÍSÍ) var stofnað árið 1912. Er það
bandalag allra íþróttafélaga landsins.
Var hann óslitið 14 ár formaður
þess, og fyrsti heiðursfélagi, er
hann lét af formennskunni.
Eldri menn muna, hve almenn
var hér deyið og áhugaleysi fyrir
líkamsíþróttum áður en A. Tulinius
kom til, með ást sína og áhuga á
íþróttum. Mikla kosti bar hann til
þess að áorka eins miklu og raun
er á orðin. Hann var sjálfur hinn
mesti íþróttamaður, sterkur vel, snar
og liðugur, stór maður vexti, fríður
sýnum og höfðinglegur. Um hann
er sagt, að hann var ástsæll æsku-
lýðsleiðtogi og giítusamur afreks
maður með þjóð vorri. E.
S a m e i n i n g i n
í Reykjavík.
Sameining Alþýðuflokks-
ins og kommúnista í Rvík
við bæjarstjórnarkosning-
arnar samþykkt með 42
atkv. gegn 29 á fulltrúa-
ráðsfundi Alþýðuflokksins.
Alþýðuflokkurinn í Rvík hefir nú
samkv. fundarsamþykkt fulltrúaráðs
sameinast kommúnistum við upp-
stillingu á lista við bæjarstjórnar-
kosningarnar. Einingin er þó ekki
meiri en það, að 29 fulltrúar af 71
greiða atkvæði gegn sameining-
unni. Má því ætla, að hagnaður-
inn af þessu herbragði verði mjög
vafasamur. Pað vekur eftirtekt
allra, hversu hinir gætnari flokks-
menn Alþ.fl. eru settir hjá. Jón
Baldvinsson, sem var í 5. sæti á
fyrirhuguðum sérlista Alþýðuflokks-
ins, neitaði að vera á sameiginl.
listanum, þar sem honum var boð-
ið 29. sæti og Ól. Friðriksson, sem
var þar í 6. sæti (næstur Jóni) er
ekki tekinn á samfylkingarlistann.
Gefur þetía ástæðu til að ætla,
að þátttaka hinna lýðræðissinnaðri
Alþýðuflokksmanna f Rvík verði
ekki mikil í þessum kosningum,
BÆKUR OQ RIT
i.
Erla: Hélublóm. —
Kvæöi. Útgetandi Helgi
Tryggvason. R.vík 1937.
Höíundur þessarar ljóðabókar er
sjálfmenntuð bóndakona austur í
Vopnafirði, 9 barna móðir, Guð-
finna Þorsteinsdóttir að nafni. Við
önn hversdagslífsins í hrörlegum
torfbæ hafa ljóð þessi skapast, og
bera þau þó hvergi mörk eða ein-
kenni lífsþreytu önnum kafinnar
sveitakonu. Ef tillit er tekið til
kringumstæöna þessarar konu, má
telja hana standa framarlega meðal
íslenzkra skáldkvenna. Bera kvæðin:
»Við hliðið* og »Steinunn í Vik«
þess ljósastan vott. Einnig þýðingar
hennar á Ijóðum eilendra höfunda.
Margar stökur hennar eru og góðar,
svo sem þessi:
»Oft ég fanga yndi bezt
úti á gangi um laufgan haga.
Blómin anga einna mest
eftir langa sólskinsdaga«,
En það sem fyrst og fremst
gefur bókinni gildi, er hinn hlýi
blær yfir ljóðunum, er vitnar um,
að bak við þau slái gott hjarta,
II.
Sigurdur Thorarínsson:
Das Dalvik — Beben
in Nord/sland 2.
júní 1934,
Rit þetta er skýrsla um rann-
sóknir Sigurðar T’órarinssonar jarð-
fræðings á jaröskjálftunum á Norð-
urlandi sumarið 1934. Er það sér-
prentun úr sænska ritinu: Geografiska
Annaler. í því eru m, a. nokkrar
ágretar ljósmyndir af húsum og
bæjum, sem sprungu eða hrundu í
jarðskjálftunum, og ennfremur upp-
drættir og línurit, Pá eru þar lýs-
ingar af þvl, hvernig hræringarnar
lýstu sér á hinum ýmsu stöðum á
landinu, þar sem þeirra varö vart.
Eru þær teknar flestar eftir bréfum,
sem höf. hafa borist.
III.
Árni Fríðríksson:
Margt býr í sjónum.
Bók handa börnum og
unglingum, með 32 mynd-
um. Ólafur Erlingsson
Reykjavík, ísafoldarprent-
smiðja h. f. —
Bók þessi, sem blaðinu hefir ný-
lega borizt, er í senn skemmtileg
og fræðandi, og því hin ákjósan-
legasta unglh'gabók, Höfundurinn
hefir áður ritað »Villidýrasögur*, er
hlutu ágætar vinsældir meðal ung-
linganna. Þessi bók fjallar aftur á
móti um vatna- og sjávardýr, svo
sem: illhveli, flugfiska, rafmagnaða
fiska, fiska með lungum og fiska
Samdráttur
konimúnista
og krata.
I flestum kaupstöðum landsins
hafa Alþýðuflokkurinn og kommún-
istar sameiginlegan lista og sam-
eiginlega starfsskrá viö væntanleg-
ar bæjarstjórnarkosningar. Iléi á
Akureyri róa þeir fram með tvo
lista, en starfsskráin virðist þó vera
sameiginleg, að því er séð .verður
af síöustu blöðum flokkanna. — í
rafveitumálinu ber ekkert á inilli,
iðnaðar- og útgerðarmálum ekki
heldur, — báöir vilja m. a. skipu-
leggja fisksöluna í bæinn, — lík-
lega koma upp einhverri fiskimála-
nefnd í því skyni, og um tunnu-
smtðina bera þeir fram samhljóða
tillögur. í byggingarmálum og upp-
eldismálum ber þeim ekkert á milli.
En í landbúnaðarmálum greinir þá
nokkuð á. Alþýðufl. vill að bærinn
stofnsetji kúabú, en kommúnistar
vilja aftur á móti, að baerinn styðji
einstaklingana til að framleiða mjólk
til eigin þarfa, m. a. með því að
láta fátækum heimilum í té brotin
og girt lönd við vægu verði.
Annars minna þessar áretlanir á
4 ára áætlun Alþýðuflokksins fyrir
kosningarnar 1934, Þeir fáu liðir
áætlunarinnar, sem framkvæmdir
haía verið, hafa mælzt mjög illa
fyrir meðal allrar alþýðu. — Ekki
skorti fyrirheit um hverskonar
skipulagningu í því plaggi. — Og
vér höíum fengið hana, t, d. í af-
urðasölunni, Alþýða bæjanna getur
víst gert það upp við sjálfa sig, aö
hve miklu leyti hagur hennar hefir
batnað við þá skipulagningu.
10 eistu menn á lista Sjáit-
stædistiokksins við bæjar-
stjórnarkosningarnar í R vík
eru sem hér segir:
Guðm. Ásbjörnsson
Bjarni Benediktsson
Jakob Möller
Guðrún Jónasson
Guðm. Eiríksson
Valtýr Stefánsson
Helgi H. Eiríksson
Jón Björnsson kaupm.
Gunnar Thoroddsen
Pétur Halldórsson
Efstur á lista Framsóknarflokks-
ins er Jónas Jónsson.
Á sameiginlegum lista Alþfl. og
kommúnista: Stefán Jóh. Stefánsson.
sem klifra í trjám o. s. frv. —
Mun þessi bók hins kunna fræði-
manns opna mörgum ungum les-
endum nýja heima. Frágangur all-
ur er hinn vandaðasti af hálfu út
gefauda. —