Íslendingur - 11.02.1944, Blaðsíða 1

XXX. árg.
Ritstjóri og afgreiðslum.: Jakob O. Pétursson, Fjólugðtu 1. Sími 375. Pósthólf 118.
Akurfyri, 11. febrúar 1944.
I
7,- tölub.
Skipulagsleysiö í
f r am leiðslu málunum
Eitt af lielztu vandamálum
þjóðielas'sins um þessar mundir
eru framlciðslumálin. Ríkissjóður
greiðir miljónir ltróna á ári með
útfluttum landbúnaðarafurðum,
einkum kjöti, ull og gærum, og
má nærri geta, að strax og krepp-
ir svo að, að stilla verður útgjöld-
um ríkissjóðs betur í hóf cn gert
hefir verið síðustu árin, verður
honum um megn að inna þessar
greiðslur af hepdi. Aulc hinna
beinu uppbóta, greiðir ríkissjóð-
ur stórfé til að halda frámleiðslu
þessara sömu vara í horfinu
(mæðiveikivarnir o. fl.).
Margir munif vera farnir að
draga í efa, að þjóð vorri séu
þessir búslcaparhættir hagkvæm-
ir, að kosta kapps um framieiðslu
á kjöti á borð erlendra neytenda,
en láta síðan innlenda neytendur
greiða nokkurn hluta framleiðslu-
kostnaðari'ns með nýjum og nýjum
sköttum í ríkissjóð. Þær raddir
verða því æ háværari, er krefj-
ast skipulagningar á framleiðsl-
unni, þannig að lögð verði áherzla
á að auka framleiðslu þeirra af-
urða, sem góður markaður er
fyrir innanlands, en draga úr
framleiðslu þeirra útflutningsaf-
urða, sem ekki fæst kostnaðar-
yerð fyrir.
/
1 4. hefti Eimreiðarinnar sl. ár
ritar hagfræðingurinn ölafur
Björnsson grein, er hann nefnir:
»Er styrkjastefnan til frambúð-
ar?« Er margt athyglivert í grein
þessari, og ekki síður fyrir það,
að hún er rituð út frá sjónarmiði
hagfræðingsins en ekki atkvæða-
veiðarans eins og svo ol't á sér
stað í flokksblöðunum.
Eftir að hafa rætt nokkuð um
styrkjastefnuna, sem höf. telur
miða að því að byggja upp nýtt
hagkerfi, sem sé einskonar milli-
stig milli hins »kapitalistiska«
hagkerfis og hagkerfis þjóðnýt-
ingarstefnunnar, farast honum
svo orð:
»Þess Irer þá fyrst að gæta í
þessu sambandi, að opinberir
styrkir eru elcki kállaðir af himn-
um ofan. Hið opinbera verður
einhversstaðar að afla sér tekna
til þess að standast straum af
þeim útgjöldum, sem af stýrkveit-
ingunum ieiða, og verður þá
hækkun skatta eða tolla sú leiðin,
sem í flestuni tilfellúm verður að
(f&í’ít, AnKnar aJögur til opinberra
þarfa hljóta fyrst og fremst að
lenda á þeini atvinnurekstri,
sem á góðri fjárhagsafkomu að
fagna, eða m. ö. o. gefur góðan
arð. Hin arðbæra framleiðsla
verður þannig að lialda hinni ó-
arðbæru framleiðslu uppi.
Nú kann einhver að svam þessu
þannig, að ágóðinn sé ekki rétt-
ur mælikvarði á þjóðfélagslega
nytsemi franileiðslunnar. Skoðun
þessi kann í mörgum tilfellum að
hafa nokkuð til síns máls, en gall-
inn er sá, að í þjóðfélagi, sem
grundvallast á einkaeignarrétti og
markaðsviðskiptum, er ágóðinn
eini mælikvarðinn sem til er á
það, hvort einhverskonar fram-
leiðsla sé heilbrigð eða ekki. Ef
fylgja ætti þeirri stefnu, að ríkið
ætti ætíð að tryggja framleiðend-
um framleiðslukiostnað, þannig,
að taprekstur yrði óhugsandi,
hlyti afleiðingin að meira eða
minna leyti að verða sú, að drep-
in væri öll hvöt l'ramleiðenda til
þess að haga rekstri sínum á hag-
kvæman hátt og keppa við að
stunda þá framleiðslut, er mestan
arð gæfi.......Það mundi ekki
lengur vera aðalatriðið fyr'ir fram-
lciðendur í einstakri atvinnu-
grein að framleiða scm ódýrast
og selja á sem beztum markaði,
heldur hitt, að öðlast sem bezta
aðstöðu til þess að fá styrk til
framleiðslu sinnar af opinljeru fé.
Ef reka á heilbrigðan þjóðarbú-
skap.á gmndvelli einkareksturs,
verður peningaágóðinn að verða
mælikvarðinn á það, hvort fram-
leiðsla í einhverri ákveðinni at-
vinnugrein eigi rétt á sér eða
ekki. Atvinnufyrirtæki, sem rekin
eru með tapi, eiga að leggjast nið-
ur og flytja það fjármagn og
þann vinnukraft, sem við þau
-starfar, yfir í aðra arðvænlegri
framleiðslu. Tapreksturinn gefur
einmitt til kynna, að þeir fram-
leiðslukraftar, sem notaðir hafa
verið í þágu hans, afkasti þar
minna en þeir mundu gera ann-
arsstaðar.«
Hér er aðeins tekinn kafli úr
grein hagfræðingsins, en þar er
líka meginröksemdirnar að finna
gegn styrkjastefnUnni. Það lætur
að líkUm, að iitlu máli skiptir
fyrir framleiðandann, hverja
vöru hann framleiðir, ef ríkis-
sjóðui* ábyrgist hon.Ui.il cotíð fram-
leiðslukostnaSarvcrð, Mjólkuri
framleiðandi í nágrenni víð beztu
mjólkimnarkaði landsins tapar
engu við að hætta nijól kurfram-
leiðslu en framleiða í þcss stað
dilkakjöt. En ríkissjóður mundi
fá þyngri bagga að bera. Meira
kjöt yrði að flytja út úr landinu,
en það þýðir: meiri uppbótar-
greiðslur fyrir ríkissjóð. Meðan
ríkissjóður greiðir skilyrðislaust
uppbætur á útfluttar sauðfjáraf-
urðir hvar sem er á landinu, er
hverjum stríðsgróðamanni í lófa
lagið að koma sér upp fjárbúi og
láta ríkissjóð greiða sér uppbótar-
fé, s'em tekið væri með sköttum af
almenningi. Þess munu og vera
dæmi, að í héruðum, þar sem
framleiðsla mjólkur er tiltölulega
hagkvæm cn kjöti'ramleiðsla dýr.
hafi emstakir bændui’ fækkað
kúm en í'jölgað sauðfénu. Getur
hver sem vill, farið nærri um,
hversu hagkvæm slík breyting á
búnaðarháttum er fyrir þjóðfélag-
ið. —
Mismunurinn á framleiðslu-
kostnaði landbúnaðarvara í bin-
um ýmsu héruðum landsins er
geisi mikill. Einkum munar afar
miklu á fóðrun sauðtfjár. 1 sumum
héruðum þarf að ætla sauðkind-
inni 2%—3 hestburði af heyi, —
annarsstaðaii 1 hestlmi'ð eða
minna. Ef eitthvert skipulag væri
á framleiðslunni, mundi dilka-
kjöt framleitt í þeim héruðum,
sem komast af með minnst fóður
handa fénu, en í hinum fóður-
þyngri héruðum, sem oft eru í
nánd við beztu mjólkurmarkað-
ina, yrði álierzla lögð á mjólkur-
framleiðslu. Og það er einmitt
þetta skipulag er vantar.Ríkissjóð-
ur getur ekki til lengdar risið
undir því að greiða miljónir króna
á ári í uppbætur á sauðfjárafurðir
og því er það óumflýjanleg nauð-
syn, að lireytt sé um búnaðar-
háttu. Það ber ekki vott um bú-
hyggindi Islendinga, að þeir skuli
þurfa að flytja inn smjör frá
Ameríku á sama tíma og þeir bera
kjöt í hraungjótur. Skipulagning
framleiðslunnar er þjóðarnauðsyn,
sem enginn hugsandi maður má
lolta augunum fyrir. Húri er ekki
hagsmunamál flokks eða stéttar,
heldur heillar þjóðar, sem þarfn-
ast heilbrigðs ríkisbúskapar í nú-
tíð og framtíð.
ÁRSHATÍÐ
Sjálfstæðisfélaganna á Akur-
eyri verður haldin að Hótol Norð-
urland laugard. 26. þ. m. Nánar
tilkyrint síðar.
LEIÐRÉTTÍNG,
I viðtali við Lárus Thorarensen
í síðasta blaði hafði misprentast
á einum stað: Friðbjörn Níelsson
fyrir F. Steinsson. Leiðréttist það
hév með.
Norska skáldið
Nordahl Qrieg
latinn.
Ríkisutvarpið flutti þá fregn 4.
þ. m., að hið víðkmma norska
skáld, Nordal Grieg, væri látinn.
Fór hann sem fréttamaður í einni
af flugvélum Bandamanna, sem
tóku þátt í loftárás á Bcrlín 31.
desember sl., en flu'gvélin kom
ekki aftur. Var fyrst álitið, að
bami mundi liafa sloppið lifandi
en verið tckinn hÖndum af Þjóð-
verjuin, en síðar bárust fregnir-
uni) að hann hali l'arizt.
Nordahl Grieg sltrifaði einkum
leikrit og ljóð. Frægast leikrita
hans er ^Vár ære og var magt«,
er kom út 1935. Er Þjóðverjar
réðust inn í Noreg 1940, barðist
skáldið í norska hernum gegn
innrásarliðinu. Síðar komst Grieg
til Bretlands og gekk í norska
herinn í Skotlandi. Varð hann síð-
ar höfuðsmaður í norska hernum
og gerðist stríðsfréttamaðui*. Tók
m. a. þátt í hernaðarflugferðum
og dvaldi all-lengi hér á landk
Síðan Þjóðverjar tóku Noreg, hef-
if hann ort fjölmörg hernaðar-
kvæði, scm dreift hefir verið '
nieð leynd um allan Noreg, en
þau munu eiga drjúgan þátt í að
herða upp huga norsku þjóðar-
innar í baráttunni gegn ofbeld-
inu. Kvæði hans bera öll vott um
brennandi ættjarðarást og óbil-
andi baráttuhug.
Nordahl Grieg var fæddur 2.
nóv. 1902 og því aðeins rúmlega
fertugur að aldri, er hann féll
frá. Hann kvæntist sumarið 1940
norsku leikkonunni, Gerd Egede
Nissen, sem íslendingum er vel
ltunn af dvöl hennar hér og leik-
sýningum.
Nordahl Grieg lét lífið fyrir
þjóð sína, en kvæði hans mmiu
lifa á vörum Norðmanna um ó-
komin ár.
SKIPSTJÓRARÍ Munið aðal-
fundinn í Verzlunarmannahúsinu
á sunnudaginn kl. 1.
Hjúskapur.
Ungfrö Lilja Kristjáusdóttir
og Þórhallur Guðmundssop. híl-
stjóri Eyrarveg 35 hér í bæ.
JARÐHRÆRING
fannst hér í bænum sl. föstudag
kl. 5.30 síðd* og önnur á sunnu-
daginn kl. rúml. 4.
AHEIT á Strandarkirkju frá N,
N. (gamall) 10 kr. afhent blach
inUv