Íslendingur - Ísafold - 13.05.1970, Blaðsíða 5

ÍSLENDINGUR-ÍSAFOLD - MIÐVIKUDAGUR 13. MAÍ 1970. 5
Heimsókn til Seyðisfjarðar — II. hluti
OTTHÓ WATHIME
gerði Seyðisfjörð að
höfuðstað Austurlands
Seyðisfjörður hlaut löggild-
ingu sem verzlunarstaður árið
1842 og nokkrum árum seinna,
eða 1855, var verzlun alger-
lega gefin frjáls hérlendis. —
Þetta varð til þess, að nokkur
umsvif urðu við verzlun og
þjónustu á staðnum, en á ára-
tugnum milli 1880 og 1890
urðu mikil umskipti á Seyðis-
firði. Þá hófu Norðmenn fisk-
veiðar við Austfirði og Ottó
Wathne flutti aðalbækistöðv-
ar sínar frá Noregi til Seyðis-
fjarðar. I-Iann gerðist fljótt um
svifamikill framkvæmdamaður
á staðnum og notaði fvrstur
manna gufuskip til fiskveiða
hér við land.
Seyðisfjörður hlaut kaup-
staðarréttindi fyrir liðlega 75
árum, eða 1. janúar 1895. Er
Seyðfirðingar minntust afmæl
isins í vetur, flutti Erlendur
Björnsson, bæjarfógeti, ræðu
og sagði þá m. a., að gufuskip
Wathnes hefðu gert Seyðis-
fjörð að höfuðstað Austur-
lands, og að Ottó Wathne hafi
raunverulega verið stofnandi
Seyðisfjarðarkaupstaðar, þeg-
ar rætt er eingöngu um kaup-
staðinn sem slílcan á 75 ára
afmæli hans.
Ottó Wathne féll frá um
aldamótin og hafa Seyðfirð-
ingar reist honum veglegan
minnisvarða. Upp úr aldamót-
unum fór að halla undan fæti
fyrir útgerð frá Seyðisfirði, og
þá voru mestu velgengnisár*
kaupstaðarins að baki. — Frá
aldamótum hefur íbúatalan
staðið nokkuð í stað, milli 800
og 1.000 manns. Þó hafa um-
svif verið þar mikil á köflum
á þessum tíma. Fyrir 30 árum
fjölgaði um nær 2.000 manns
á svipstundu, þegar Bretar
gerðu staðinn að aðalbæki-
stöð sinni á Austurlandi.
Geysimikið var þá um kom-
ur erlendra skipa á vegum
hersins til Seyðisfjarðar, og
varð því kaupstaðurinn eftir-
sótt skotmark Þjóðverja. Um
haustið 1942 gerðu tvær þýzk-
ar flugvélar árás á SeyðisfjörJI
og slösuðust þá fjórir drengir.
Það kom oft fyrir, að sprengj-
um væri kastað á Seyðisfjörð
og á botni fjarðarins liggur
geysistórt olíuskip, sem sökk í
einni árás Þjóðverja. Bretar
gerðu loftárás á Tromsö árið
1941 og komu þær flugvélar
frá Sevðisfirði.
Aftur urðu rnikil umskipti
í málefnum Seyðisfjarðar á
síldarárunum fvrir Austfjörð-
um upp úr 1960, en þau gðð-
æri eru nú að baki, sem öllum
er kunnugt.
I eifur Haraldsson, rafvirlcja
mc'stari á Seyðisfirði, er ung-
ur maður með ákveðinn vilja.
Hann tók á móti mér, þegar til
Sevðisfjarðar kom, og var mér
hjálplegur á alla lund,— Hann
er ekki ánægður með þróun
mála á Seyðisfirði, en þó er
ekkert uppgjafahljóð að heyra
á honum. Það er margt, sem
þarf að gera, en það er alls
staðar sama sagan, það þarf
fjármagn til að skapa fram-
kvæmdir. Við ökum fram hjá
barnaskólanum. — Húsið var
byggt árið 1907 og þar er
skólinn ennþá til húsa, ásamt
fleiri skólum. — Þetta er stórt
og myndarlegt timburhús og
mun þá hafa verið — og lengi
síðan — eitt af stærstu barna-
skólahúsum utan Reykjavíkur.
En ekki er hægt að búast við,
að það gegni sínu hlutverki til
eilífðarnóns.
Árið 1913 var byggð stífla í
Fjarðará og reist rafstöð fyrir
bæinn. Þess má geta, að lagn-
ingu raftauga innanhúss í bæn
um var falin Indriða Helga-
syni, sem enn rekur raftækja-
verzlun á Akureyri, og Chr.
Nielsen. En þrátt fyrir viðbæt-
ur, er skortur á rafmagni á
Seyðisfirði, sem á fleiri stöð-
um á Austurlandi. Er virkjun-
in í Grímsá langt frá því að
vera nógu öflug til að þjóna
sínu hlutverki. Ef aulca á iðn-
að á Seyðisfirði, verður að vera
næg raforka fyrir hendi.
Vatnsveita var gerð fyrir
kaupstaðinn árið 1904, rekst-
V
Síldarplönin eru nú auð og yfirgefin.
(Myndir: — Sæm.).
ur sjúkrahúss hófst aldamóta-
árið, fyrir aldamót voru byggð
ar margar hafskipabryggjur. —
Þannig mætti halda áfram að
telja upp ýmsar stórfram-
kvæmdir á löngu liðnum árum.
Máltækið segir „lengi býr að
fyrstu gerð,“ og hefur það
sannast á þessum framkvæmd
um, sem hafa verið staðnum
ómetanlegar á undanförnum
áratugum. En tímarnir breyt-
ast, tækninni fleygir fram og
það, sem var gott fyrir 50 ár-
um, er orðið útelt í dag í flest-
um tilfellum.
En nú höfum við Leifur ek-
ið nokkuð um kaupstaðinn og
rifjað upp nokkur atriði úr
sögu hans. — Við leggjum leið
okkar heim til Sveins Guð-
mundssonar, framkvæmdastj.,
en hann á sæti í bæjarstjórn
og skipar efsta sæti á lista
Sjálfstæðismanna við bæjar-
stjórnarkosningarnar í vor. —
Við ræðum við hann um Seyð
isfjörð í dag, og það viðtal
birtist í næsta þætti frá Seyð-
isfirði.
— Sæm. —
Iðnskólanum á Sauðárkrók slitið
Iðnskólanum á Sauðárkróki
var slitið fyrir nokkru, og hef-
ur blaðinu borizt eftirfarandi
frá skólastjóra hans, Jóhanni
Guðjónssyni:
Iðnskólinn á Sauðárkróki
lauk störfum hinn 9. april sl. —
Starfstími skólans var 3 mán-
uðir, eins og verið hefur allt frá
stofnun hans, 1947.
Burtfararprófi Iulcu nú 31
nemandi og 3, sem lásu utan
skólans. Þetta er í síðasta sinn,
sem skólinn útskrifar nemend-
ur samkvæmt námsskrá þeirri,
er gilt hefur um árabil. Af þess-
um hópi eru aðeins 10, sem eru
í iðnnámi, þ. e. 6 bifvélavirkjar,
2 húsasmiðir, 1 rafvirlci og 1
kjötiðnaðarmaður. — Hinir 24
ætla sér: 6 í bifvélavirkjun, 5 í
vélvirkjun, 3 í húsasmíði, 5 í
rafvirkjun og eiga þeir eftir að
nema scinni hluta rafmagns-
fræði og iðnteikningu, 1 í hár-
greiðslu en hefur ekki lokið sér
grein, og 4, sem eklci eru á-
kveðnir í vali iðngreinar og
luku því aðeins almennum
greinum.
Um leið og vér kveðjum hina
eldri námsskrá, fögnum vér
nýju námsskránni, sem byrjað
var að kenna eftir 1969, en sam
kvæmt henni voru nú 16 í fyrsta
bekk og 24 í öðrum, þar af eru
8, sem komnir eru á samning,
hinir 32 hafa litla tryggingu fyr-
ir að fá að taka þátt í þeim störf
um, sem þeir helzt vildu. I þessu
sambandi er ástæða til að benda
þeim, sem ráða, hversu margir
komast í iðnnám á, að það er
næsta ólíklegt, að 8 —10 sé hæfi
legt viðhald allra iðngreina sam-
eiginlega í Skagafjarðarsýslu og
verulegum hluta af Húnavatns-
sýslum, og er vart hægt með
þessu móti að gera ráð fyrir
fjölgun, sem þó hlýtur að vera
nauðsynleg.
Hæstu einkunn náði Sigurð-
ur H. Þorsteinsson, Merkigerði,
Skagafjarðarsýslu, 9.23, hann
var í öðrum bekk, en er ekki í
iðnnámi. Aðra hæstu einkunn
hlaut Gísli Kristjánsson frá
Höfðakaupstað, 9.02, hann var
í öðrum bekk og ekki í iðnnámi.
Þriðju hæstu einkunn hlaút Við
ar Ágústsson, Sauðárkróki, 8.89,
hann lauk skólanámi í vélvirkj-
un, en hefur ekki enn komizt á
samning. Fjórðu hæstu einkunn
náði Gunnlaugur Steingrímsson
frá Brimnesi í Skagafirði, 8.81,
hann lauk skólanámi og er á
samningi í bifvélavirkjun. —
Fimmtu hæstu einkunn náði
Kári S. Lárusson, Höfðakaup-
stað, 8.79, hann lauk skólanámi
í húsasmíði, en hefur ekki enn
komizt á samning.
Nemendur skólans voru 18
úr Húnavatnssýslum og 57 úr
Skagafjarðarsýslu, þar af eiga
29 heima á Sauðárkróki.
Kennarar voru 10 auk skóla-
stjórans. Kenns.lan fór að mestu
fram í Gagnfræðaskólahúsinu
nýja, en að nokkru í fundarsal
bæjarstjórnar við Aðalgötu.
Fyrir áramót var haldið 10
vikna námskeið fyrir unglinga,
sem ekki höfðu lokið miðskóla-
prófi en ætla í iðnnám, og er
þar með lokið, ef að líkum læt-
ur, hvers konar undanþágum
frá miðskólaprófi til inngöngu í
fyrsta bekk iðnskóla.
Húsnæði það, sem skólinn
hefur til afnota, er gott til bók-
náms, en aðstaða til verklegrar
kennslu er engin til.
Til að skólinn geti fram-
kvæmt námsskrána nýju, er
nauðsynlegt að finna húsnæði,
svo hægt verði að sinna tré- og
málmiðnaði verklega á næsta
kennslutímabili skólans.
Lög um iðnfræðslu nr. 58^
1966 kveða svo á, að einn iðn-
fræðsluskóli skuli vera í hverju
umdæmi, og menntamálaráð-
herra hefur staðfest tillögu iðn-
fræðsluráðs um að skólinn verði
á Sauðárkróki fyrir Norðurlands
umdæmi vestra.
Iðnskólinn á Sauðárkróki hef
ur leitast við að gegna hlutverki
umdæmisskólans nú undanfarin
tvö námstímabil, og stofn nem-
enda er til, þ. e. 16, sem verða
í öðrum bekk og 22 — 24, sem
verða í þriðja bekk næsta tíma-
bil, um fyrsta bekk er allt óvíst
ennþá.
Er nú eklci mál til komið, að
viðkomandi aðilar i umdæminu
fari að ræðast við um, hvernig
þeir hyggjast framkvæma iðn-
fræðsluna hjá sér, til þess m.a.
að Norðurland vestra verði ekki
allra síðast til framkvæmda? —
Því líklegt er, að öll önnur um-
dæmi séu þegar búin að undir-
búa umsóknir sínar til yfirstjórn
ar iðnfræðslunnar um að koma
upp þeim byggingum, sem þarf,
til að hægt sé að reka skólana,
en fjarmagn yfirstjórnarinnar er
Framhald á bls. 6.