Faxi - 01.12.2000, Blaðsíða 23

IWI JÓLAItLAU 20(10
bauð mér peningagreiðslu fyrir skrif
mín í blaðið það árið. Enda var Jóni
kappsmál að fá sem fjölbreyttast efni á
síður þess og ávallt stóð hann við orð sín
1 okkar samskiptum. Fóru jafnan sam-
an hjá Jóni efndir orða og athafna, líkt
og í samskiptum mínum við Hallgrím
Th. Bjömsson 1969-1971. Jón vildi
því fyrir alla muni tryggja blaðinu
stuðning sem flestra. Þetta jók út-
breiðslu Faxa sem enn um stund stóð af
sér ný blöð og fjölgun fjölmiðla á þess-
unr árum. En 1972 korn til tals að legg-
ja útgáfu Faxa niður enda var þá hafrn
útgáfa vikublaðs í Keflavík sem þjónaði
betur sem fréttablað en Faxi.
Þegar Jón hóf að rita í Faxa hafði
hann aldrei komið nálægt slíkum störf-
um áður, en fljótlega náði hann prýði-
legum tökum á skriftunum, einn og án
tilsagnar, að hann sagði mér löngu sein-
na. Líklega lét Jóni best að skrifa frétt-
ir og um Flæðarmálið sá hann iðulega á
ámnum fram um 1955. Langflestar ef
ekki allar fréttir og greinar, sem snerta
Grindavík og birtust á þessum ámm og
raunar síðar í Faxa, ern til að mynda eft-
ir Jón. Ekki var Jón hneigður til bóka
og ljóða á svipaðan hátt og Valtýr og
neftóbaksmaður var hann enginn.
Jón var sósíalisti þar til Rússar hófu
hernað við Finna veturinn 1939-1940
en eftir þau átök gekk Jón til liðs við Al-
þýðuflokkinn og sat síðar urn tíma í
bæjarstjóm fyrir flokkinn, hafði þó litil
eða engin bein opinber afskipti af
stjómmálum annars enda nægu öðm að
sinna. Jón var alla tíð góðtemplari og
tók mikinn þátt í starfi templara.
Eins og ég vék að áðan var Jón fatl-
aður á annarri hendi og sáust þess
stundum merki, t.d. þegar hann ók
sjálfur bíl sínum. Fyrir kom að lögregl-
an stöðvaði Jón sökum þess, að henni
þótti aksturslag hans sérkennilegt en
það stafaði af fötlun hans. Þessa sér-
stæðu sögu sagði Jón mér þegar við
renndum einhverju sinni eftir Reykja-
nesbrautinni til Reykjavíkur, hann í er-
indum Faxa en ég til þess m.a. að kíkja
í gamlar skræður á söfnum. I þeirri feið
bauð Jón mér í mat með sér á ágætum
matsölustað í Reykjavík. Slíkur var
háttur hans.
Minnisstætt er mér það hvemig Jón
tók grein minni, sem ég skrifaði til
minningar um Kristján Eldjám í Faxa
haustið 1982. Hvorki dró Jón úr mér að
semja greinina né hafnaði áætlun
minni, þegar ég orðaði það við hann að
skrifa greinina. Slík grein var óvenju-
leg í Faxa. Löngu seinna bámst mér
þau umntæli til eyma eftir Einari Sig-
urðssyni þá háskólabókaverði, nú for-
stöðumanni Landsbókasafnsins, að
greinin um Kristján væri sú besta sem
rituð var eftir hann látinn. Faxi þurfti
því ekki að líða fyrir ritstjóm Jóns Tóm-
assonar. Það var Jóni að þakka hvemig
gengið var frá greininni við hæfi, um-
gjörðin hæfði þjóðhöfðingja. Raunar var
ég og er ekki sammála þessu mati Ein-
ars um grein mína. Bestu eftirmælin
um Kristján látinn komu frá Gunnari
Thoroddsen, sem var forsæúsráðherra
þegar Kristján lést. Þau þykir mér
sjálfum vænst um.
Skúli Magnússon
Á myndinni sjást byggingar Básverja við Básveginn. Básverjar voru þeir oft nefndir sem áttu Básbryggjuna og fiskhúsin við Básveginn og gerðu út
úr Básnum á árabilinu frá 1929 og frarn yfir 1950. Frá vinstri að ofan við veginn: Svanshúsið og neðar Bjama Ólafssonar og Sæfarahúsið. Að neðan-
verðu hinum megin við veginn sér á Arnbjörnshúsið. í baksýn er fiskreitur Elíasar Þorsteinssonar. Fjær er byggðin í Keflaví allt frá Hæðarenda og út
í Gróf. Ef grannt er skoðað má að minnsta kosti sjá einn bát við Miðbryggju. Húsið í snúðum, næst á myndinni er hús Ágústar (Gústa) á Vatnsnesi.
Góð ráð dýr
Gústi á Vatnsnesi var landformaður hjá Jóhanni Guðnasyni á Vatnsnesi
sennilega á árunurn fyrir 1940, þegar Jóhann gerði út bát sinn Svan. Átti Jó-
hann beitingarskúr í Básnum og var Gústi afar sparsamur fyrir Jóhanns hönd,
raunar svo aðjaðraði nær hótfyndni. Einu sinni þegar menn voru að beita héngu
þar í loftinu 15 kerta ljósaperur svo vart sáu þeir handa sinna skil. Einn þeirra
var Sigurður B. Helgason, sonur Helga Jenssonar. Siggi tók sig til og keypti
nokkrar 60 kerta perur og henti 15 kerta perunum. Skömmu síðar rak Gústi
nefið inn í skúrinn og sagði undrandi: „Hvaða ógnar birta er þetta?“ og benti á
perumar. „Við þvoðum pemmar “, svaraði Siggi Bensi íbygginn og leit úl fé-
laga sinna. Gekk Gústi þá út og lét sér vel líka, án þess að hirða ffekar um það
aðeyðsla rafmagns var nú fjórfalt meiri en af 15 kerta pemnum. Þar urðu góð
ráðdýr.
Þessa sögu, sem varð alkunn í Keflavík, sagði Siggi Bensi Friðriki loðuibróð-
ur mínum og oft og einatt var hún rifjuð upp á góðum stundum. Lúðvík sonur
Friðriks sagði mér söguna 1. júlí 1997.
Skúli Magnússon
FAXI 71