Vísbending - 19.10.2007, Blaðsíða 3

V í s b e n d i n g • 4 0 . t b l . 2 0 0 7 
Mynd:­Spá­Danske­bank­um­gengi­krónunnar
gagnvart­dollar­borin­saman­við­raunveruleikann
Í dag er liðið um eitt og hálft ár frá því að greiningardeild Danske bank gaf út skýrslu um íslenskt efnahagslíf sem bar
yfirskriftina ­Geyser ­ crisis. Í skýrslunni var
dregin dökk mynd af íslensku efnahagslífi
eins og yfirskrift skýrslunnar ber með sér.
Rök Danske bank voru ekki öll úr lausu
lofti gripin enda ljóst að ýmsir hagvísar
sýndu fram á, og gera raunar enn, talsvert
ójafnvægi í íslenskum þjóðarbúskap. Það
er þó ljóst að svartsýni Dananna var slík
að við megum prísa okkur sæl með að
greiningaraðferðir þeirra hafi ekki staðist
prófið.
Geysiskrísan átti ekki eingöngu að
leiða til þess að landsframleiðsla Íslands
drægist saman um 5-10%, heldur var í
raun fátt sem gat komið í veg fyrir alvar-
lega fjármálakreppu á skerinu góða. Þar
sem þenslu á atvinnumarkaði hafði á­vallt
fylgt niðursveifla samkvæmt heimildum
Danske bank var gert ráð fyrir 5-10% sam-
drætti í einkaneyslu og væntanlegum halla
á ríkisfjármálum. Að lokum var gert ráð
fyrir að verðbólga myndi fara yfir 10%
vegna gengisfalls.
Nú eru greiningardeildir mikilvægur
hlekkur í þjónustu við viðskiptavini stórra
banka og þá sér í lagi fjárfesta. Með grein-
ingum sínum gefa bankarnir ráðlegging-
ar um arðbærar fjárfestingar og að sama
skapi viðvaranir um þær sem ekki eru
vænlegar til árangurs. Það er lítil bein
ábyrgð sem fylgir orðum sem þessum,
enda er eingöngu um ráðgjöf og spár að
ræða en ekki beinar ákvarðanir fyrir hönd
viðskiptavina. Það er þó ljóst að trúverðug-
leiki greiningardeilda hlýtur að miklu leyti
að fara eftir spáspeki þeirra og hversu vel
þeim tekst til í ráðgjöf í efnahagsmálum.
Oft hefur virst sem greiningardeildir
á Íslandi eigi erfitt með að gefa afdráttar-
laus ráð hvað varðar innlend hlutabréf.
Orðið undirvogun er sjaldséð en þó birtist
það alltaf öðru hverju. Það er kannski til
marks um hversu gott er að fjárfesta í ís-
lenskum hlutabréfum en einhverra hluta
vegna er erfitt að samþykkja það sem einu
ástæðuna fyrir slíkri ráðgjöf. Reynslan
hefur leitt í ljós að hlutabréf í íslenskum
fyrirtækjum eiga það til að lækka eins og
flest önnur. Þrátt fyrir að greiningardeild-
ir innanlands séu stundum skrefi á eftir
markaðnum í stað þess að vera skrefi á
undan honum hafa rannsóknir leitt í ljós
að ráðgjöf þeirra um hlutabréfakaup hefur
skilað betri ávöx­tun en meðaltalsávöx­tun
á markaðinum. Lítið hefur þó verið gert
til þess að meta spádómsgáfu þeirra hvað
varðar almennar efnahagsspár, s.s. hagspár,
verðbólguspár og gengisspár.
Það er þó vissulega hægt að mæla ár-
angur á þessu sviði eins og öðrum, með
misvísindalegum hætti. Að þessu sinni
verður árangur íslenskra greiningardeilda
ekki mældur, heldur verður kannað
hversu vel fjárfestum hefði gengið hefðu
þeir farið að ráðum Danske bank í fyrra-
vor. Tímasetningin er engin tilviljun enda
náði spátímabilið einungis yfir eitt til tvö
ár og því er við hæfi að kanna árangurinn
að einu og hálfu ári liðnu. Þess ber þó
að geta að úttektin er mjög óformleg og
öðru fremur ætluð til að gefa mynd af því
hversu góð greining Carstens og Lars, sér-
fræðinga Danske bank, raunverulega var.
Til réttlætingar á þessum aðferðum má
setja fyrirvara líkt og gert var í upphafi
Geysisskýrslunnar.
Fyrirvari: Fræðileg ­ greining ­ á­ ­ á­rangri ­
greiningardeilda ­er ­ekki ­hluti ­af­ ­kjarnastarf­-
semi ­undirritaðs. ­Í ­starf­i ­sínu ­vinnur ­greinar-
höf­undur ­að ­almennum ­ef­nahagsf­ramf­örum ­
en ­birtir ­ekki ­reglulegar ­á­rangurskannanir ­á­ ­
störf­um ­erlendra ­greiningaraðila.
Skömmu eftir að Geysisskýrslan kom
út gaf Danske bank út gjaldeyrisráðgjöf
varðandi íslensku krónuna með yfirskrift-
inni ISK ­ heading ­ f­or ­ serious ­ trouble. Um
haustið reyndi Lars svo aftur fyrir sér
í þjóðhagfræði Íslands þegar hann gaf
út álit á komandi vax­taákvörðun Seðla-
bankans: The ­devil ­is ­in ­the ­detail... ­sharp­ ­
­slowdown ­in ­domestic ­demand. Sem dygg-
ur viðskiptavinur hjá Danske bank hefði
ég að sjálfsögðu hagað fjárfestingarstefnu
minni samkvæmt þeim ráðleggingum sem
fram komu í ofantöldum greiningum.
Hér var augljóslega um skothelt fjárfest-
ingartækifæri að ræða.
Til að einfalda útreikningana verða fjár-
festingar miðaðar við eitt ár í dæminu hér
á eftir. Þannig er mjög einfalt að reikna út
ávöx­tun á ársgrundvelli og ágóðann hefði
verið hægt að nýta í fjölskylduferð í Lego-
land eða jafnvel sumarferð til Mið-Austur-
landa. Augljósasta fjárfestingartækifærið
lá í skortstöðu á íslenska krónudvergnum
sem enginn vildi. Þetta þýðir að við gerum
samning um að kaupa dollara fyrir krónur
á fyrir fram ákveðnu gengi í framtíðinni.
Þar sem Danske bank gaf ekki út spágildi
fyrir gengisvísitöluna stóð valið á milli
þess að taka skortstöðu í krónunni á móti
evru, dollaranum eða Norðurlandakrónu.
Dönum er illa við evruna og það hljóm-
ar ekki nógu gáfulega að taka skortstöðu í
krónu á móti krónu. Með þetta í huga þá
verður miðað við Bandaríkjadal.
Gjaldeyrisspá Danske Bank kom út
þann 22. september 2006. Á þeim degi var
miðgildi krónunnar gagnvart dollara 72
krónur. Vax­tamunur á Íslandi og í Banda-
ríkjunum var talsvert minni en hann er í
dag en engu að síður talsverður. Ef gert er
ráð fyrir að vax­tamunur yfir árið hafi verið
Skideg­odt, Carsten!
Frosti­­Ólafsson­­­­­­­­
hagfræðingur
f­ramhald ­á­ ­bls. ­4
Gengi ISK Spá Danske Bank
21.3.2006 69,84 69,8
22.3.2006 71,97 69,98448
23.3.2006 71,24 70,16897
24.3.2006 73,47 70,35345
27.3.2006 72,72 70,53793
28.3.2006 71,9 70,72241
29.3.2006 71,48 70,9069
30.3.2006 70,33 71,09138
31.3.2006 70,87 71,27586
3.4.2006 72,92 71,46034
4.4.2006 72,07 71,64483
5.4.2006 72,28 71,82931
6.4.2006 72,93 72,01379
7.4.2006 72,42 72,19828
10.4.2006 73,36 72,38276
11.4.2006 74,04 72,56724
12.4.2006 75,45 72,75172
18.4.2006 75,75 72,93621
19.4.2006 77,54 73,12069
21.4.2006 77,92 73,30517
24.4.2006 76,84 73,48966
25.4.2006 74,49 73,67414
26.4.2006 75,06 73,85862
27.4.2006 73,99 74,0431
28.4.2006 74,72 74,22759
2.5.2006 73,65 74,41207
3.5.2006 74,32 74,59655
4.5.2006 72,23 74,78103
5.5.2006 71,87 74,96552
8.5.2006 71,53 75,15
9.5.2006 70,74 75,33448
10.5.2006 70,31 75,51897
65 kr.
70 kr.
75 kr.
80 kr.
85 kr.
90 kr.
95 kr.
mar06 maí06 júl06 sep06 nóv06 jan07 mar07
Gengi ISK Spá Danske bank
Gengi ISK í raun
Spá Danske bank
Heimild: ­Gjaldeyrissp­á­ ­Danske ­Bank ­f­rá­ ­22. ­sep­tember ­2006, ­Seðlabanki ­Íslands.