Vísbending - 27.04.2009, Blaðsíða 3

V í s b e n d i n g • 1 7 . t b l . 2 0 0 9 3
Eitt af málum minnihlutastjórnar-innar var að koma á svonefndri Peninga stefnunefnd í Seðlabank-
anum. Í henni sitja fimm fulltrúar, þar
af þrír úr Seðlabankanum. Fundargerð
frá síðasta fundi hennar vekur ekki vonir
um að faglega sé unnið í nefndinni.
Fundurinn var haldinn 7. apríl og
fundargerðin birt 22. apríl. Gegnir furðu
að nefnd skipuð sérfræðingum á þessu
sviði miði mikilvægar ákvarðanir sínar við
rangar forsendur.
Rangar upplýsingar
um gengisþróun
Í fundargerðinni segir: „Lækkun á
gengi krónunnar sem hófst í byrjun
mars hefur haldið áfram. Gengisvísitala
íslensku krónunnar miðað við víða
vöruviðskiptavog var 8,7% hærri 7. apríl
en hún var þegar tilkynnt var um síðustu
stýrivaxtaákvörðun 19. mars.“ Fyrri
setningin í tilvitnuninni er röng. Gengi
krónunnar var stöðugt frá upphafi mars
til 16. þess mánaðar. Þann 27. febrúar var
vísitalan skv. víðri vöruskiptavog 176,0.
Þann 16. mars var hún í 178,9. Lægst fór
hún í 174,4 á þessu tímabili. Breytingin var
því innan við 2% frá upphafi tímabilsins
og til 12. mars styrktist krónan. Hinni
röngu setningu virðist ætlað að styrkja þá
kenningu að stýrivaxtalækkunin hafi ekki
haft áhrif á gengi til lækkunar heldur hafi
sú lækkun löngu verið hafin.
Líklega er niðurstaðan rétt, þ.e. í
haftaumhverfi sem nú ríkir hafa stýrivextir
engin áhrif á gengi, nema þá til veikingar
því að greiða þarf vexti af erlendum
skuldabréfum. Engu að síður dregur það
úr trausti á vinnubrögðum nefndarinnar
að ekki skuli skýrt rétt frá staðreyndum í
gögnum sem hún vinnur eftir.
Verðbólgan rangt metin
Miklu alvarlegra er þó að nefndin
vinnur eftir röngum upplýsingum um
verðbólguna. Í stað þess að miða við
verðbólguna eins og hún er núna og
verður á næstunni talar nefndin um
12 mánaða verðbólgu aftur í tímann.
Þetta er vissulega mælikvarði sem oft
er notaður, einkum þegar verðbólga er
nokkuð stöðug. Hlutverk nefndarinnar er
hins vegar ekki að taka saman sögulegar
upplýsingar heldur taka vaxtaákvörðun,
ákvörðun sem getur haft afgerandi áhrif á
þróun efnahagslífsins um langa framtíð.
Í fundargerðinni segir orðrétt: „Vísitala
neysluverðs lækkaði um 0,6% í mars og
minnkaði verðbólga því úr 18,6% í janúar
í 15,2%.“ Þarna er talað um tólf mánaða
verðbólgu eins og hún sé hinn eini sanni
mælikvarði á verðhækkanir. Samt sem áður
kemur fram í setningunni að verð lækkaði
í mars (mun reyndar vera verðbreyting
frá miðjum febrúar fram í miðjan mars,
þannig að hér er líka ónákvæmni), en svo
er skautað yfir þá staðreynd eins og hún
skipti engu.
Algjört skilningsleysi á muninum
á verðbólgumælingum aftur í tímann
og verðbólguhraða koma fram í
eftirfarandi tilvitnun í fundargerðina:
„Kostnaðarþrýstingslíkanið spáir
hlutfallslega litlum mánaðarlegum
hækkunum á vísitölu neysluverðs á
næstu þremur mánuðum og er líklegt að
verðbólga á öðrum ársfjórðungi verði á
bilinu 10–11%, sem er lækkun úr 17% á
fyrsta ársfjórðungi.“ Verðbólgan á öðrum
ársfjórðungi verður ekki 10-11% heldur
nánast engin. Á myndinni má sjá hvernig
þriggja mánaða verðbólgan hefur þróast
frá 1. janúar 2007.
Einn nefndarmaður
sýnir skilning
Í fundargerðinni kom fram að ekki var
eining um hina röngu vaxtaákvörðun sem
byggð er á misskilningi. Þar segir:
„Einn nefndarmaður taldi að rétt
væri að taka heldur stærra skref að þessu
sinni og lagði til að vaxtalækkunin yrði
á bilinu 2,0 til 3,0 prósentur. Hann hélt
því fram að á meðan gjaldeyrishöft væru
til staðar gætu mjög háir vextir veikt
gengi krónunnar til skamms tíma litið
með því að auka á streymi vaxtatekna á
gjaldeyrismarkaðinum og einnig á næstu
misserum með því að auka smám saman
eignir erlendra aðila í íslenskum krónum.
Þetta kallaði á lægra gengi í framtíðinni
svo að nægilegur afgangur skapaðist
á vöruskiptum til að mæta auknum
erlendum skuldum. Jákvæð áhrif hárra
stýrivaxta á gengi krónunnar, í gegnum
minni leka í gjaldeyrishaftakerfinu, væru
óviss þar sem óþolinmóðustu erlendu
eigendur eigna í íslenskum krónum vildu
losa sig við krónuna jafnvel með mjög
háum vöxtum. Hvað fjármálakreppuna
snerti ykju háir stýrivextir á kreppuna með
því að soga lausafé út úr atvinnulífinu
og hraða þar með gjaldþrotum.
Raunvextir miðað við suma mælikvarða
á verðbólguvæntingar væru nú þegar
nokkuð háir. Vegna fjármálakreppunnar
væri engin ástæða til að hafa áhyggjur
af verðbólgu. Allar hækkanir á vísitölu
neysluverðs endurspegluðu einfaldlega
gengishreyfingar af völdum breytinga á
framboði og eftirspurn eftir erlendum
gjaldmiðlum.“
Það gefur von að einhver nefndarmanna
sýnir skilning á hagkerfinu. Tilgangurinn
með Peningastefnunefndinni var að teknar
yrðu faglegar ákvarðanir um vexti. Annað
hvort vinnur meirihluti nefndarinnar
gegn betri vitund eða skilur ekki þær
grunnforsendur sem að baki ákvörðunar
nefndarinnar ætti að liggja. Fundargerðin
bendir til hins síðarnefnda.
Peningastefnunefndin byggir á
röngum forsendum
Þriggja mánaða verðbólguhraði 2007 til 2009
Heimild: Hagstofa Íslands.
!"##$#%&#'()*(+,)$-.#")$-/"0#"#1$
$
2$&,#'()1%)+"##"$/3*$&)(*$(+$%//"$4()$%"#"#1$,*$5"#($)6#1,$4(78(9/46)+,#$-%*$:;11+$%)$9$
*"--/"0#"#1"<$=()$-%1")>$$
?!"##$#%&#'()*(+,)$8(0'"$(+$)@88$4A)"$(+$8(/($5%0',)$-8A))($-/)%&$(+$B%--,$-"##"$31$0(1+"$8"0$(+$
4(78(0A//,#"#$;)+"$9$:"0"#,$CDE$8"0$FDE$G)H-%#8,)<$I(##$5@08$B4J$&)(*$(+$9$*%+(#$1K(0'%;)"-56&8$
4A),$8"0$-8(+()$1A8,$*K61$59")$4%78")$4%"/8$1%#1"$/)H#,##()$8"0$-/(**-$8J*($0"8"+$*%+$B4J$(+$
(,/($9$-8)%;*"$4(78(8%/#($9$1K(0'%;)"-*()/(+"#,*$31$%"##"1$9$#A-8,$*"--%),*$*%+$B4J$(+$
(,/($-*9*$-(*(#$%"1#")$%)0%#')($(+"0($J$J-0%#-/,*$/)H#,*<$=%88($/(00(+"$9$0A1)($1%#1"$J$
&)(*8J+"##"$-43$(+$#A1"0%1,)$(&1(#1,)$-/(G(+"-8$9$46),-/"G8,*$8"0$(+$*A8($(,/#,*$%)0%#',*$
-/,0',*<$L9/4A+$95)"&$59))($-8.)"4(78($9$1%#1"$/)H#,##()D$J$1%1#,*$*"##"$0%/($J$
1K(0'%;)"-5(&8(/%)&"#,D$4A),$H4"--$B()$-%*$HB30"#*H+,-8,$%)0%#',$%"1%#',)$%"1#($J$J-0%#-/,*$
/)H#,*$4"0',$03-($-"1$4"+$/)H#,#($K(&#4%0$*%+$*K61$59,*$4678,*<$I4(+$&K9)*90(/)%GG,#($
-#%)8"$;/K,$59")$-8.)"4%78")$9$/)%GG,#($*%+$B4J$(+$-31($0(,-(&@$M8$M)$(84"##,0J&"#,$31$5)(+($B()$
*%+$1K(0'B)38,*<$N(,#4%78")$*"+(+$4"+$-,*($*A0"/4()+($9$4%)+:H01,4A#8"#1()$4A),$#M$B%1()$
#3//,+$59")<$O%1#($&K9)*90(/)%GG,##()$4A)"$%#1"#$9-8A+($8"0$(+$5(&($95;11K,)$(&$4%)+:H01,<$
P00()$5A//(#")$9$4J-"860,$#%;-0,4%)+-$%#',)-G%10,+,$%"#&(0'0%1($1%#1"-5)%;&"#1()$(&$460',*$
:)%;8"#1($9$&)(*:3+"$31$%&8")-G,)#$%&8")$%)0%#',*$1K(0'*"+0,*<Q$
=(+$1%&,)$43#$(+$%"#54%)$#%&#'()*(##($-.#")$-/"0#"#1$9$5(1/%)&"#,<$R"01(#1,)"##$*%+$
S%#"#1(-8%&#,#%&#'"##"$4()$(+$8%/#()$;)+,$&(10%1()$9/4()+(#")$,*$4%78"<$P##(+$543)8$4"##,)$
*%")"50,8"$#%&#'()"##()$1%1#$:%8)"$4"8,#'$%+($-/"0,)$%//"$BA)$1),##&3)-%#',)$-%*$(+$:(/"$
9/46)+,#()$#%&#'()"##()$A88"$(+$0"11K(<$T,#'()1%)+"#$:%#'")$8"0$5"#-$-J+()#%&#'(<$
$
=)"11K($*9#(+($4%)+:H01,5)(+"$CEEU$8"0$CEEV$
$
$

Heimild: Hagstofa Íslands