Tímarit Tónlistarfélagsins - 01.06.1938, Blaðsíða 3

Tímarit Tónlistarfélagsins
nú orðin verulega úrelt og að mikill hluti af tónlist Mozarts
og Bachs sé langt fyrir neðan það sem þeir rituðu bezt. Þetta
lítur allt talsvert ískyggilega út, þangað til það er athugað
dálitið nánar.
Okkur er sagt, að gengi Beethovens byggist að miklu leyti
á hinu siðferðilega innihaldi í tónsmíðum hans, og þar sem
þau sjónarmið taka breytingum, vilja menn álykta að hann,
sem barn samtíðar sinnar (kynslóðarinnar eftir stjórnar-
byltinguna, sem dreymdi mikla drauma um betri framtíð
mannkynsins), hafi gert sér óþarflega mikið far um, að láta
tónlist sína túlka sérstaka siðferöilega lífsskoðun, með þeim
árangri, að nú finnst þeim mörg verka hans fremur leiðin-
leg.
Sumir rithöfundar vilja telja okkur trú um, að það sem
þeir, eingöngu á fræðilegum grundvelli, skoða sem rökréttar,
eða að minnsta kosti sennilegar afleiöingar vissrar þróunar
mannlegs lífs og hugsunar, sé sannleikur og ekkert annað.
Hugmyndin er áferðarfalleg, en gallinn er sá, að hún er í
beinni mótsögn við staðreyndirnar.
Satt er það, að á nítjándu öldinni var aðdáunin á Beetho-
ven svo ótvíræð, að menn og konur féllu fram og tilbáðu
hann, án þess að koma auga á blett eða hrukku hjá honum.
Nýrri gagnrýni hefir réttilega unniö gegn þessari blindu
aðdáun. En engin rök verða fundin fyrir þeirri skoðun, að
mikilfengleiki hans, eins og hann birtist í tónsmíðum hans,
að tiltölulega fáum undanteknum, sé í rénun frá sjónarmiði
tónlistarvina ungu kynslóðarinnar. Það hefir einu sinni ekki
verið gefið í skyn, að slíkt hafi átt sér stað í Þýzkalandi eða
Austurríki, og t. d. í Frakklandi eru þær aðfinnslur, er fram
hafa komið á vissum stöðum, engan veginn mælikvarði á
almenna skoðun. Hér á landi*) er það augljóst, að list hans
nýtur mikillar aðdáunar og virðingar, bæði meðal áheyr-
enda og tónlistarmanna. Þegar Beethoven-kvöld eru á
„Promenade“-tónleikunum, er salurinn alltaf þéttskipaður
áhugasömum hlustendum, og þótt tillit sé tekið til þess
) Englandi.
35