Útvarpsblaðið - 23.02.1951, Blaðsíða 5

Vilhjálmur Þ. Gíslason:
Laniavíinaþáttiir
Forspjctll
Þessi litli þáttur minn er til þess fluttur
að kynna fyrir ykkur nýjan dagskrárlið, sem
Utvarpið ætlar að taka upp og æskir sam-
vinnu við hlustendur til þess að framkvæma.
í þessum þætti verður fjallað um gamalt,
þjóðlegt efni, sem getur einnig verið nýtt
og ungt sí og æ og fjöldi manna getur tekið
þátt í.
Þetta er lausavísnaþáttur.
Lausavísan hefur lengi verið íslenzk í-
þrótt og mörgum til ánægju og þó að marg-
víslegar dægradvalir hafi bæst í bú manna
á seinustu árum, þá væri eftirsjá að því, ef
íþrótt lausavísnanna félli niður.
Sumir segja, að öll Ijóðagerð sé nú í nokk-
urri liættu og er þetta á orði víða um lönd.
Nýtt líf og ný lífsþægindi, á vegum véla og
tækni, skapar eðlilega ný form bókmennta
og lista. Kvikmyndirnar eru þar efstar á
blaði. Skáldsögur af ýmsum gerðum, m. a.
leynilögreglusögur, hafa mikið komið í stað
alþýðlegs skemmtilesturs fyrri tíma, riddara-
sagna og rímna. Ymiskonar „slagarar“ hafa
komið í stað gömlu lausavísnanna hjá mörgu
ungu fólki. Ljóðabækur eiga oft erfitt upp-
dráttar í öllu bókaflóðinu, þó að einstaka
ljóðskáld standi alltaf uppúr.
Útvarpið ætti að vera tilvalinn staður til
þess að flytja kveðskap. Lausavísnaþáttur-
inn á að. vera þrent, sem bindur þó hvað
annað: miðstöð fyrir nýjar íslenzkar lausa-
vísur, fyrir rannsókn á eldri lausavísum, og
fyrir almennar umræður um lausavísur, höf-
unda þeirra, bragfræði og slíkt. Einnig er
gert ráð fyrir því að í þessum þætti geti
menn kveðist á og sent öðruhvoru vísnaparta
til að botna. Senda má vísur undir öllum
venjulegum lausavísnaháttum, ferskeyttum
og hverskonar tilbrigðum þeirra, afliending-
um og braghendum, og ekki verður slegið
hendi á móti dróttkvæðum vísum, ef þær
berast góðar. Aður fyrr voru lausavísur og
tækifærisvísur oft dróttkveðnar, en væntan-
lega koma nú flestar vísur með yngri hátt-
unum, enda helst til þess ætlast. Senda á
eingöngu einstakar vísur, ekki heil kvæði,
en þó mega koma samkveðlingar, ef menn
kveðast á. Þessi lausavísnaþáttur á ekki að
vera búimrtil fyrirfram hér í útvarpinu, held-
ur þáttur, sem hlustendurnir taka sjálfir sam-
an og fluttur verður jafnóðum og efni berst.
Þau atvik eru óteljandi, sem rist eru ó-
gleymanlega í minni manna í lausavísum,
þau liversdagslegustu og hátíðlegustu, þau
persónulegustu og ahnennustu. Svo voru til
sérstakir flokkar lausavísna. Sumir hafa orð-
ið vo að segja sérfræðingar í einhverri grein
þeirra: þingvísum, liestavísum, ástavísum,
drykkjuvísum, draumvísum eða þá beina-
kerlingavísum. Úr öllum þessum flokkum
eru til ágætar vísur. Þingvísan er merkileg
og sérkennileg vísnagerð, líklega allt að því
eins görnul og Alþingi sjálft. Vísa Hjalta
Skeggjasonar: „Vilk eigi goð geyja, grey
UTVARPSBLAÐIÐ
5