Saga - 1997, Blaðsíða 170

168
SIGURÐUR GYLFI MAGNÚSSON
baggamuninn að börn stæðu sína plikt. Einnig var það almennt
uppeldisviðhorf meðal fólks af öllum stéttum að vinnan göfgaði
manninn og því þótti nauðsynlegt að börn lærðu til verka sem
fyrst. Þau fylgdu foreldrum sínum eftir við vinnuna og fylgdust
með hvernig þau tókust á við verkefni dagsins. Þar fengu börnin
þær fyrirmyndir sem fylgdu þeim á þroskaferlinum.
Kynjasögur á tuttugustu öld
Sú mynd sem dregin hefur verið upp af lífi lágstéttarfólks í þéttbýli
varpar örlitlu ljósi á þá fyrirmynd sem börn höfðu af störfum for-
eldra sinna á seinni hluta 19. aldar og fyrri hluta þeirrar tuttug-
ustu. Hér er ekki verið að reyna að draga fjöður yfir þá staðreynd
að konur sóttu í ákveðin störf og það var sannarlega um vissa
verkaskiptingu að ræða á milli kynjanna. Sú verkaskipting var hins
vegar áþekk þeirri sem þekktist í dreifbýlinu. Munur var á einstök-
um störfum en vinnuframlag kvenna var jafn áberandi hvort sem
var í sveit eða þéttbýli. Eins og í sveitum landsins riðlaðist fyrir-
komulag vinnunnar með reglulegu millibili í þéttbýli þegar að-
stæður kröfðust þess að konur og karlar gengju til þeirra starfa
sem þurfti. I mörgum tilvikum var um varanlega skipan að ræða
og konur festust til dæmis í störfum sem töldust til líkamlegrar erf-
iðisvinnu. Skilin á milli hins kvenlega og hins karllega voru því
afar óljós í lífi alþýðunnar.
Mýtan um konuna og kynskiptinguna var mótuð af góðbændum
og talsmönnum millistéttarinnar. Þar var þeirra eigin reynsluheim-
ur yfirfærður á allan almenning bæði í sveitum og bæjum. Gerð
var tilraun til að endurgera hlutverk kvenna í samtímablöðum sem
áttu sérstaklega að höfða til þeirra. Sú endurgerð fór fram undir
formerkjum millistéttarinnar, með gildi hennar og viðhorf að leið-
arljósi. Margir fræðimenn sem fjallað hafa um málefni kvenna og
kynjanna beggja hafa sérstaklega tekið upp mýtuna um konur 1
bændasamfélaginu og notað hana sem grunn við greiningu sínu á
þjóðfélagi 19. aldar með vægast sagt sorglegum afleiðingum.56
Sigríður Th. Erlendsdóttir heldur því fram í grein um konur í at-
vinnulífinu, sem birtist í bókinni Reykjavík miðstöð pjóðlífs, að um-
56 Sjá nýlega grein Sigríöar Dúnu Kristmundsdóttur, „fslenskt þjóðfélag", Els.
182-85.