Birtingur - 01.01.1956, Blaðsíða 16

ARTHUR HONEGGER
„TÓNSKÁLD NÁTTÚRUAFLANNA"
Hann lézt nýlega í París rúmlega sextug-
ur, — eitt merkilegasta tónskáld vorra tíma
við hliðina á Béla Bartók, sem lézt fyrir 10
árum, en eiginlega ekki sambærilegur við
neitt annað tónskáld, þó að oft hafi hann
verið nefndur við hliðina á Hindemith og
Stravinsky sem eitt af þrem frægustu tón-
skáldum vorra tíma.
1 riti sínu „Ég er tónskáld“ segir Arthur
Honegger:
„Tónsmíðavinnan er hin leyndardóms-
fyllsta listvinna, sem til er. Menn vita hvern-
ig rithöfundar og myndlistarmenn vinna, og
hægt er að fylgjast með verkum þeirra um
leið og þau verða til. Pæðing tónsmíða er
hinsvegar ósýnileg og alveg óútreiknanleg.
Það er eins og tónskáldið verði að reisa stiga
beint upp í loftið, án þess að geta hallað hon-
um að nokkrum vegg. Hin listræna rökfræði
ein verður að skapa uppistöðuna.
Þegar ég verð að nema staðar við slíka
vinnu, þá yfirgef ég minn hefilbekk og sezt
og bíð. Ég reyni ekki að halda áfram á þann
hátt, sem allir mundu búast við eftir því,
sem á undan kom, — né heldur með nýju
átaki og með nýju frumefni. Þannig verða
mín tónverk til skref af skrefi á löngum
tíma, smátt og smátt, þar til verkið er loks
fullskapað.“
Til ritstjóra „Birtings", Reykjavík.
Herra ritstjóri!
Þér spyrjið um persónulegt álit mitt á
Arthur Honegger og list hans. Slíkt álit hlýt-
ur að sjálfsögðu að vera einhliða, því að skoð-
anir listamanns mótast af hans eigin list.
Listaverk eru tjáning hinna dýpstu hrær-
inga sálarinnar. Aðferðirnar og umbúðirnar
mega ekki trufla eða menga þá tjáningu. Ella
er ætíð hætt við að verkið fæðist andvana.
Þetta virðist mér einmitt Honegger hafa lagt
meiri áherzlu á en flestir eða jafnvel allir
listamenn vorrar aldar. Hann átti alla kunn-
áttu hins þjálfaða listamanns, en hver lag-
lína, hver hljómur og hrynjandi, hver hljóð-
færaskipan (instrumentation) varð hjá hon-
um til af hinum einlæga og heiðai.aga inn-
blæstri eingöngu. Þetta skilur Honegger svo
greinilega frá frægustu tónskáldum vorra
tíma.
Persónulega finnst mér að ég megi sjá
þessa eiginleika á hverjum listamanni þegar
við fyrstu sýn. Ég kynntist Arthur Honegger
dálítið á „Stefjafundum“ erlendis, þar sem
hann sat í forsæti. Hann var ætíð ákaft hyllt-
ur eftir sínar stuttu og ihnitmiðuðu ræður.
Engin tilgerð og engin ,,látalæti“ voru til í
þessari persónu, sem geislaði frá sér mann-
úð og samúð þegar við fyrstu kynni. Hann
10