Birtingur - 01.06.1957, Blaðsíða 23

Einar Bragi:
VIÐ PLATNINGSBORÐIÐ
Góðu iheilli er það fátíð háttvísi (hér á
landi að minnsta kosti) að rithöfundur vaði
fram á ritvöllinn í pólitísku flokksmálgagni
og slái um sig með sleggjudómum um kollega
sína eins og Jónas Árnason gerir í Þjóðvilj-
anum 1. og 3. september síðastliðinn. Hefði
okkur mörgum þótt annað trúlegra en hann
ætti eftir að verða þeim vúlgermarxísku sjón-
armiðum að bráð sem hann átti í höggi við
alla sína ritstjórnartíð hjá Landnemanum og
varðist þá frækilega.
Gálauslegar alhæfingar leiða oft til lim-
lestingar á sannleikanum. Mörgum þætti að
vonum kynlegt ef ég segði að atvinnupóli-
tíkusar væru yfirleitt ekki atvinnuþorparar
og styddi mál mitt þeim rökum, að ég hefði
kynnzt einum sem væri þorpari aðeins í hjá-
verkum. En röksemdafærslu af þessu tagi
beitir Jónas æ oní æ í fyrrnefndum greinum
félögum sínum í rithöfundastétt til niðrunar
og óþurftar: talar um undantekninguna eins
og reglu.
Jónas Árnason byrjar ritsmíð sína á að
leggja út af sögu ■— sennilega frumsmíð •—
eftir 16 eða 17 ára skólapilt eins og hún væri
kjörið dæmi um verk ungra höfunda á íslandi
nú á dögum. Þetta gerir umræðugrundvöllinn
strax í upphafi anzi losaralegan. Ef eitt verk
eins höfundar er tekið sem dæmi um megin-
*
einkenni ájkveðins bókmenntatímabiljs, má
ekki minna vera en valið sé þekkt, einkenn-
andi verk eftir höfund sem að hefur kveðið
á því skeiði er um ræðir. Hvorugu er hér til
að dreifa: höfundurinn er nemandi í þriðja
bekk menntaskóla og saga hans á engan hátt
sérkennandi fyrir verk ungra höfunda al-
mennt. Jónas hirðir ekki einu sinni um að
rekja efni sögunnar að öðru leyti en því, að
höfundurinn hafi sent hausinn á sér í hnatt-
fliilg til tungfeins. Svona hálfsannindi og
hártoganir fljóta daglega úr pennum pólitík-
usanna, en óviðkunnanlegt er að sjá þau vaða
uppi í skrifum rithöfundar um bókmenntir.
Næst segir frá því, að skipsfélagar Jónasar
hafa lesið fyrrnefnda sögu og furða sig stór-
um á háttalagi haussins, fyllast heiftarbræði
í garð ungra höfunda og halla sér með vax-
andi kærleika að glæparitum sínum.
Mér finnst Jónas Árnason eiga verulega
sök á þessum óförum. Samvizka hans hefði
tæplega beðið varanlegt tjón þó að hann hefði
hreyft þeirri viðbáru: að stórum meinlausara
væri þótt hugmyndaríkur skólapiltur sendi
hausinn á sér út í geiminn en lítilsigldur sorp-
ritari skemmti sér við að skera hausana af
söguhetjum sínum, jafnvel þó þeir féllu ,,til
jarðar, eins og eðlilegt væri.“ — Jónas segist
áður hafa hvatt félaga sína til að „kynnast
því sem ung skáld og rithöfundar hefðu fram
að færa til eflingar menningunni," en bregzt
þeirri skyldu sem hvatningunni fylgir: að
leiðbeina þeim um val á góðum skáldskap
eftir unga höfunda — og gefst svo „alveg
upp á að reka áróður fyrir lestri g ó ð r a
bókmennta um borð“, þegar þeir hafa rekizt
á eina sögu sem þeim (og honum) ber saman
um að telja beri til 1 é 1 e g r a bókmennta.
Ég skil ekki samhengið því miður, og ekki
er garpskapnum fyrir að fara: að leggja árar
19