Birtingur - 01.01.1966, Blaðsíða 10
Ó hvar er vörður að verja
mitt veslíngs hjartakorn?
En kvæðið hefur dulda merkingu. Ó hvar er
vörður að verja mitt veslíngs hjarta-
korn á ekki aðeins við hjarta Jens, heldur
einnig hjarta Ólafs, sem hann finnur að verði
gert að keppikefli andstæðra afla í stéttabar-
áttunni. Kvæðið hefur líka merkingu sem vís-
ar enn lengra fram og hvorki Ólafur né les-
andinn þekkir enn sem komið er. Þessi
óþekkta stúlka sem vísurnar eru ortar til á
eftir að verða kærasta hans.
Á III, 111 segir Ólafur við Jórunni, „Ég hef
lifað í miklum munaði í alt sumar og stund-
um óttast að einhver kæmi og truflaði mig. Ég
hef óttast að einhver kæmi og drægi mig í
stríð.“ Kvæðið á III, 109 er dæmi um þann
munað sem skáldið getur leyft sér þegar það
tekur ekki þátt í baráttu dagsins.
Nú snýr þú jörð mín þínu óhljóðseyra
við auðninni hvar hjartað forðum svaf,
og sérhver sköpuð skepna þín má heyra
skapandi ljóssins orð, sem brosið gaf.
Þinn lægsti ormur, herra himinljósa,
þitt hljóðsta skáld, þín fátækasta sál,
er ennþá barn í aldingarði og rósa
við yl þinn, Ijós þitt, bros þitt, saung og mál.
Hve heitt ég fagna huliðsómnum mæra
sem höfundur vors lífs mér dumbum gaf;
hve sæll ég styn: ó dýrðardásemd skæra,
ó djúpa líf, ó ríka guðdómshaf.
Eitt orð hér um það sem mér virðist vera nið-
urstaða bókarinnar um eðli skáldsins, lista-
mannsins: Skáldið er höfuðskepna, óháð öllu,
mönnum, þjóðfélagslegum öflum, sínum eigin
kjörum. Listamaðurinn hefur aðeins eitt hlut-
verk: það að skapa, að skapa samkvæmt sínum
innri hvötum. í sinni sköpun notar hann
stundum þekkjanlega hluti, stundum óþekkj-
anlega. Rithöfundurinn notar máski komm-
únismann í einni bók. En hann notar hann
aðeins sem fagurfræðilegt efni, á sama hátt
og málarinn notar bláa litinn. Hann getur
um tíma hænzt að þessu hugtaki, eins og mál-
arinn getur hænzt um tíma að einum lit. En
hann er óháður kommúnismanum á sama
hátt og málarinn er óháður bláa litnum. Lista-
maðurinn er semsé gjörsamlega móralslaus.
Ef hann gerir eitthvað gott, er um tíma réttu
megin í einhverju stríði, þá er það ekki a£
því að honum finnst það gott eða rétt, heldur
af því að það er fallegt í það og það skipti,
honum finnst blátt sé einasti liturinn sem
hægt er að nota á þennan blett. Nú legg ég
sjálfur engan dóm á þessa túlkun á hlutverki
listamannsins, hvort hún er æskileg eða ekki,
8
BIRTINGUR