Austurland - 26.10.2000, Side 5

5
I víking til Noregs 11
Gleði í Sunndal
Þann 16. ágúst sl. sumar bár-
ust íbúum í sveitarfélaginu Sunn-
dal á Mæri í Noregi miklar gleði-
fregnir. Þennan dag tilkynnti
stjóm Norsk Hydro að ákvörðun
hefði verið tekin um að endur-
nýja stóran hluta af álverinu á
Sunndalsöra og eftir endurbæt-
umar yrði álverið hið stærsta í
Evrópu. íbúamir í Sunndal
höfðu beðið eftir þessari ákvörð-
un í tíu ár og undir lok biðtím-
ans vom þeir famir að óttast að
umbætur á álverinu myndu drag-
ast enn frekar vegna áforma
Norsk Hydro um að taka þátt í
byggingu álvers á Islandi. Bæði
starfsmenn álversins á Sunndals-
öra og sveitarstjórnarmenn í
Sunndal lýstu á dögunum fyrir
austfirskum sveitarstjómarmönn-
um þeirri gleði sem braust út á
meðal starfsmanna og íbúanna
þann 16. ágúst þegar ákvörðun
stjórnar Norsk Hydro var kynnt
- allir gerðu sér grein fyrir að
þetta var ákvörðun sem skipti
gríðarlega miklu máli fyrir sveit-
arfélagið.
Álverssamfélag verður til
Framleiðsla á áli hófst á Sunn-
dalsöra árið 1954 og hefur ál-
verið í reynd verið grunnur at-
vinnu- og efnahagslífs í sveitar-
félaginu frá þeim tíma. Það var
Aardal-Sunndal Verk sem reisti
álverið og rak það allt til ársins
1986 en þá festi Norsk Hydro
kaup á fyrirtækinu og hóf rekst-
ur á álverinu í Sunndal og tveim-
ur öðrum álverum sem voru í
eigu Aardal-Sunndal Verk.
Þegar hafið var að reisa álver-
ið voru fáir íbúar á Sunndalsöra
en þeim fjölgaði hratt eftir að
framkvæmdir hófust. Segja má
að nær öll starfsemi í þéttbýlinu
á Sunndalsöra hafi byggst upp
beint og óbeint vegna álversins
og þurftu eigendur álversins oft
að koma á fót þeirri þjónustu-
starfsemi sem nauðsynleg var
fyrir samfélagið. Eins og fram
hefur komið er það stefna Norsk
Hydro að fyrirtækið sérhæfí sig í
þeirri starfsemi sem það leggur
áherslu á en kaupi síðan nauð-
synlega þjónustu frá utanaðkom-
andi fyrirtækjum. Er það álit
forsvarsmanna Norsk Hydro að
með þeim hætti þróist heilbrigð-
ara efnahagslíf í sveitarfélagi en
ef eitt og sama fyrirtækið á og
rekur nánast öll framleiðslu- og
þjónustufyrirtækin.
A undanfömum árum hefur
verið unnið að því að auka fjöl-
breytni atvinnulífs í Sunndal og
hefur nokkur árangur náðst á því
sviði. Þó er áberandi að að lang-
flest fyrirtæki á Sunndalsöra eru
stofnuð í þeim tilgangi að þjón-
usta álverið með einum eða öðr-
um hætti.
Á milli hárra fjalla
Það er svo sannarlega sérstætt
að koma akandi inn Sunndals-
íjorden til Sunndalsöra. Sunn-
dalsöra er fremst í þröngum dal
sem umlukinn er 1500 m. háum
fjöllum. Alverið er við sjóinn og
þéttbýlið Sunndalsöra með um
4000 íbúa er fast við álverk-
smiðjuna. Alverið stendur í reynd
við aðalgötu bæjarins og er mið-
bærinn með torgi, ráðhúsi, hóteli
og fleiri byggingum einungis
steinsnar frá álverinu. Bærinn er
allur hinn snyrtilegasti og er
ekki annað að sjá en að alls kon-
ar gróður þrífist með ágætum í
nábýli við álverið. Þá vakti at-
hygli að laxveiðiáin Driva rennur
til sjávar við hlið álversins en
hún mun vera gjöful veiðiá. Sveit-
arfélagið Sunndal er allvíðlent
og eru íbúar þess samtals 7300
en Sunndalsöra er stjórnsýslu-
og menningarmiðstöð sveitar-
félagsins.
Álverið á Sunndalsöra tók eins
og fyrr segir til starfa árið 1954
og byggir það á fremur gamalli
tækni. Það framleiðir nú um
150.000 tonn á ári og þar af eru
65.000 tonn framleidd með gam-
alli Söderberg-tækni. Annar bún-
aður álversins er að mestu frá
lok sjöunda áratugarins ef hreinsi-
búnaður er undanskilinn en hann
hefur mjög verið bættur á síð-
ustu árum.
Framan af var mikil mengun
frá álverinu á Sunndalsöra og
sáust hin óæskilegu áhrif víða á
umhverfinu. Eftir að Norsk Hydro
eignaðist álverið hefur markvisst
verið unnið að því að draga úr
mengun og þrátt fyrir gamla ífam-
leiðslutækni hefur náðst mjög
góður árangur á því sviði.
Sveitarstjómarmenn í Sunndal
upplýstu austfirska kollega sína
um eðli atvinnulífs í sveitarfél-
aginu og það samstarf sem er á
milli Norsk Hydro og sveitarfél-
agsins. Töldu þeir allt samstarf á
milli fyrirtækisins og sveitarfél-
agsins vera afar gott og sögðu
að þrátt fyrir að fyrirtækið gætti
vel eigin hagsmuna sýndi það
mikinn skilning á starfsemi
sveitarfélagsins. Upplýstu þeir
að tilvera álversins gerði það að
verkum að Sunndal væri hátekju-
sveitarfélag og byggi við mikinn
efnahagslegan stöðugleika. Að
vísu bentu þeir á að nú væri ver-
ið að breyta lögum í Noregi í þá
veru að fyrirtæki greiddu ekki
Sunndalsöra í sveitarfélaginu Sunndal á Mœri. Alverið er fjœrst á myndinni.
Austfirskir sveitarstjórnarmenn og ferðafélagar þeirra við
innganginn að álverinu á Sunndalsöra
lengur hlut af ágóða til sveitar-
félagsins sem þau störfuðu í
heldur myndi ríkið innheimta
slíkan skatt og jafna honum út
til allra sveitarfélaga í landinu.
Allir fagna endurnýjun
og stækkun álversins
Svo virðist vera að allir íbúam-
ir í Sunndal fagni ákvörðuninni
um að endurbyggja álverið og
geri sér góða grein fyrir því hve
jákvæðar afleiðingar það hefur
fyrir samfélagið. Forseti bæjar-
stjórnar í Sunndal, Jan Silseth,
upplýsti austfirku sveitarstjórn-
armennina að íbúar sveitar-
félagsins væm mjög meðvitaðir
um hvaða máli álverið skipti
fyrir samfélagið, endurnýjun á
því ætti að tryggja hagkvæman
rekstur þess til framtíðar og það
veitti samfélaginu nauðsynlegt
öryggi. Lagði hann áherslu á að
um 830 störf væru í álverinu á
Sunndalsöra um þessar mundir
og hátt í 200 störf væru í öðrum
stofnunum Norsk Hydro í sveit-
arfélaginu. f sama streng tók Jarl
Erik Torske en hann er bæjar-
fulltrúi Sósíalíska vinstriflokks-
ins sem er flokkur sem þekktur
er fyrir að setja umhverfismál á
oddinn.
Eftir endurnýjun og stækkun
álversins á það að geta framleitt
um 320.000 tonn á ári og með
því að leggja niður elstu fram-
leiðslulínuna næst mikill árangur
á sviði umhverfismála. Fram-
kvæmdimar við endurnýjunina
munu kosta tæplega 60 milljarða
íslenskra króna og þrátt fyrir
mikla framleiðsluaukningu mun
störfum í álverinu fækka um
100. Ýmsar hugmyndir hafa
vaknað í tengslum við endurnýj-
unina og m.a. er áformað að
nýta hita frá álverinu til fiskeldis
í allstórum stíl. Þess má geta að
áformað er að nota sömu fram-
leiðslutækni við endumýjun
álversins á Sunndalsöra og ætl-
unin er að nota í fyrirhuguðu
álveri á Reyðarfirði. Þar er um
að ræða svonefnda HAL 250
ofna sem fullyrt er að séu á
meðal hinna fullkomnustu sem
þekkjast bæði með tilliti til
sköpunar góðs vinnuumhverfis
og umhverfisáhrifa.
Forsvarsmenn sveitarfélagsins
virtust stoltir yfir því að á árinu
2002 hæfust framkvæmdir á
Sunndalsöra sem leiddu til þess
að á árinu 2004 yrði þar stærsta
álver í Evrópu. Greindu þeir frá
því að í álverinu og tengdum
fyrirtækjum væru eftirsótt og vel
launuð störf sem gerðu það að
verkum að Sunndal gæti verið
framsækið sveitarfélag sem
veitti íbúum sínum góða þjón-
ustu. Töldu þeir að helsta verk-
efni sveitarfélagsins í framtíð-
inni væri að auka á fjölbreytni
atvinnulífs svo unnt væri að
mæta fækkun starfa við álfram-
leiðsluna.
Smári Geirsson
Austurland fyrir 30 árum
„Allskonar söguburður og rakalausar lygar hafa gengið staflaust
uni bæinn síðan atkvæði voru talin í bæjarstjórnarkosningunum í
Neskaupstað. Þær sögur eru svo fjölbreytilegar og fjölskrúðugar að
hér verða ekki ólar eltar við nema fáar. Ein sagan er sú að umboðs-
menn G-listans hafi leikið sér að því að breyta kjörseðlum fyrir
framan nefið á kjörstjóminni og í augsýn allra umboðsmanna.
Þessari sögu var komið á kreik þegar eftir talningu af manni sem
ærðist þegar úrslit voru kunn og ljóst var, að aðförin að Alþýðu-
bandalaginu hafði mistekist... Þá er þeim sögum dreift að svo og
svo mikið af seðlum greiddum Alþýðubandalaginu hafi verið
ógildir. Þetta eru rakalaus ósannindi. Öll þessi atkvæði eru full gild.
Þessar sögur stafa af máttlausri bræði þeirra sem fyrir mestum
vonbrigðum urðu yfir því að Alþýðubandalagið hélt velli. En hver sá
sem tekur sér þessar ógeðslegu slúðursögur í munn gerir sig að
minni manni. Þess skal að lokum getið að Sjálfstæðisflokkurinn
hefur gefið Alþýðubandalaginu til kynna að hann harmi þennan
söguburð.“ • .i .