Eining - 01.02.1958, Blaðsíða 13

\
E I N I NG
13
Skrudda
Svo heitir bók, sem flaut upp í fang
> okkar í öllu bókaflóðinu fyrir jólin. Höf-
undurinn er Ragnar Ásgeirsson, búfræð-
ingur. Útgefandi Búnaðarfélag Islands.
Bók þessi er vissulega engar atóm-
aldar-bókmenntir. Hún er ekkert æsi-
mál né vanskapnaður. Lestur hennar er
þægileg hvíld frá öllu skrölti áróðurs-
vélanna. Það er eins og gamall góður
kunningi setjist við hlið manns og hefji
notalegt rabb, og þótt ekki sé bókin æsi-
mál, þá er ógerningur að sofna frá
henni, eins og mörgum ágætis bókum.
Og er þá enn ótalinn einn kostur henn-
ar, að hún örvar meltinguna, því að oft
hlýtur lesarinn að hlæja hjartanlega, og
það er svo hollt og notalegt.
Það eru býsna margir fletir á
Skruddu. Þótt engar séu þar predikanir,
ávítanir né áminningar, þá eru þó sum-
ar frásagnir hennar af dularfullum fyrir-
bærum í raun og veru bezta trúboð.
Þar er eins og lesarinn þreifi á heimin-
t um handan landamæranna miklu, og
er það ekki einmitt slíkur skilningur á
tilverunni og trú, sem mannkynið þyrfti
að tileinka sér.
I Skruddu úir og grúir af vísum og
kviðlingum, auðvitað nokkuð misjafnar
að gæðum, sumar vísurnar sleppur les-
arinn ekki við að læra, þótt hann vildi
ef til vill gjarnan vera laus við þær.
Þær eru þá svo einstakar og markviss-
ar að þær verða eins og naglfastar í
* huganum. Að þessu sinni verða ekki
birt hér nein sýnishorn og ekki fjölyrt
frekar um þessa alþýðlegu og sagna-
auðugu bók, en er eg lagði hana frá
mér að lestri loknum, fannst mér sem
góðvinur, er eg mundi sakna, hefði kvatt
mig.
P. S.
-----00O00----
> Paraethoxyphenyl-
thioearbamide
Ef þið, lesendur góðir, hafið enn ekki
lært nægilega að kveða að orðum, þá
er yfirskriftin hér allgóð til æfingar.
Tímaritið Today’s Health, sem lækna-
félag Bandaríkjanna gefur út, birtir
grein um sérstakt efni, er hlotið hefur
þetta langa og erfiða nafn. Uppgötvun
^ og rannsókn þessa efnis hefur leitt í ljós,
að ekki þarf það að vera neinum keip-
um að kenna, þótt sumum mönnum
bragðist eitt og annað vel, sem öðrum
bragðast illa. Þetta sérstaka efni, sem
skammstafað heitir PTC er þar að verki.
Sumir finna ekkert bragð að efninu, en
öðrum finnst það beiskt á bragðið.
Rannsókn á bragðnæmi manna hefur
farið fram í mörgum löndum. Efstir
þjóða í bragðnæmi reyndust vera Kín-
verjar og Indíánar í Ameríku, 94%,
Egyptar höfðu 76% en Arabar aðeins
64%. Einu þjóðflokkarnir í heimi,
sem um er vitað, er höfðu yfir 76%
bragðnæmra, eru Kínverjar og hrein-
ræktaðir Ameríku-Indíánar.
Hin vísindalega útskýring á efni
þessu með langa nafnið, verður hér eft-
irlátin öðrum, en það hefur þegar varp-
að ljósi á hin gömlu og nýju sannindi,
að varlega ber að dæma um sérein-
kenni manna. Þau eru ekki öll einfaldir
kenjar eða keipar, og skyldu börn ekki
hafa stundum felt tár yfir ónærgætni
hinna fullorðnu varðandi bragðnæmi
þeirra.
------ooOoo------
Kynlegar fullyrð-
ingar
Sú skoðun er töluvert ríkjandi, að
skáldin túlki hugsanir og tilfinningar
manna yfirleitt, sem allur þorri manna
komi þó ekki orðum að, en slíku skyldu
menn þó taka með allri varúð, því að
skáld nota sterka liti og oft öfgakennd-
ar lýsingar, en öfgar bragðast oft bezt.
Þær lærir fólk og þær lifa á vörum
manna og verða þá oft hrein ósannindi
að sannleika í óvarkárri vitund manna.
Til dæmis lætur Pearl Buck, í bókinni
Austanvindar og vestan, gamla kín-
verska konu segja þetta:
,,Þú getur sleppt öllu orðskrúði um
þá hluti. Það er aðeins girnd karl
mannsins til konunnar og löngun henn-
ar til að eignast son. Þegar ástríðunum
er fullnægt, er ekkert eftir“. — Auðvit-
að er þetta rugl og bull, þótt verið geti
að kínverskar konur hafi haft þar
nokkra sérstöðu. Sem betur fer er sá
fjöldi kvenna og karla mikill, sem vitn-
að getur um það, jafnvel í hárri elli, að
fullnæging ástríðnanna er ekkert loka
markmið. Ástin og vináttan nær langt
út yfir þau mörk.
Þá lætur Pearl Buck gömlu konuna
einnig komast svo að orði:
„Karlmenn . . . Leyndustu hugsjón-
ir þeirra hringa sig ávallt eins og snák-
ur um blóðríkan líkama einhverrar
konu“.
Hefur kona bezta aðstöðu til þess að
dæma um leyndustu hugrenningar karl-
mannsins? Flestir karlmenn munu
kannast við, að konan er þeirra drauma-
dís, ástargyðja og lífsfylling, en vafa-
laust ófúsir til þess að viðurkenna, að
leyndustu og dýpstu hugsanir þeirra
snúizt þó aðeins um blóðríkan konu-
líkama. Það er álíka ömurleg lífsskoð-
un og hjá Þorsteini Erlingssyni í ljóð-
línunum: „Eftir örstuttan leik var hver
blómkróna bleik, og hver bikar var
tæmdur í grunn“.
Sem betur fer er sælubikar lífsins
ótæmandi, en hann er ekki gruggug
lind holdsnautnanna eingöngu. Hann er
einnig hin tæra uppspretta varanlegrar
hamingju og sælu.
-------ooOoo--------
Lögberg 70 ára
Lögl)erg — annað liinna tveggja stærstu
hlaða íslendinga í Vesturheimi, átti nýlega
70 ára afmæli. Það hóf göngu sína 14. jan.
1888. Blað þetta á orðið mikla og merka
sögu, og gagn það, er blaðið hefur unnið
þjóðrækni, menningu og félagsmálum ís-
lendinga, verður hvorki talið né reiknað né
metið til fulls.
Ritstjóri Einingar vill nota tækifærið til
þess að óska Lögbergi til heilla á þessum
merku tímamótum blaðsins. Næstum fjóra
áratugi hef eg lesið Lögberg og oft fundið
meira af góðu efni í því en ýmsum öðrum
blöðum, og beztu þakkir færi eg nú Lögbergi
fyrir marga ánægjustund, margvíslegan fróð-
leik og margt gott og liollt lesmál. Helzt
mætti átelja blaðið fyrir umburðarlyndi við
okkur, ýmsa ritsnáka. Ýmsum greinum, sem
blaðið birti fyrir mig á árunum 1920—1930,
myndi eg nú hafna, ef einhver rétti slíkt
að mér til birtingar, en ef til vill hefur slíkt
umburðarlyndi einnig sýna góðu hlið.
Við Lögberg hafa löngum starfað liæfir
og ágætir menn, og núverandi ritstjóri þess,
Einar Páll Jónsson, liefur verið ýmist að-
stoðarritstjóri þess eða aðalritstjóri síðan
eg kynntist blaðinu órið 1920. Margar hlýj-
ar endurminningar á eg um komur mínar í
skrifstofur Lögbergs, en hér eiga nú ekki
við neinar orðalengingar á máli tilfinning-
anna. En það eitt er víst, að Lögberg á skil-
ið mildar þakkir fyrir allt sitt menningar-
starf um 70 ára tímabil. Endist því aldur
sem lengst í þjónustu íslenzks málstaðar.
Pétur Sigurðsson.
--------ooOoo---------
FrϚslurit
Blaðinu liafa borizt fjögur snotur rit, sem
góðtemplarareglan í Svíþjóð gaf út á árinu
sem leið öársplcmen — 1958—1963, fimm
ára áætlunin, Kvöldskóli, Samþykktir stór-
stúkuþingsins, og hið fjórða, Nykterhels-
politiken í válstándssamhállet — þáttur
bindindisstarfsins í velgengnisþjóðfélagi. í
ritum þessum eru ýmsar skýrslur og annar
fróðleikur. Svíar eru miklir skipulagsmenn
á sviði bindindismála og fjölbreytni er
einnig mikil í öllu þeirra bindindisstarfi og
þaraðlútandi fræðslu. í þessum efnum
standa þeir þó ekkert síður en aðrir þjóðir
andspænis vandamáli, sem erfitt reynist að
leysa. f síðasta ritinu, sem liér var nefnt,
er töluvert rætt um það, hvert sé ráðið til
þess að draga úr áfengisneyzlunni. Talað er
um síhækkandi verð á áfengum drykkjum
í samræmi við batnandi lífskjör manna,
hærra kaup og meiri kröfur. Og svo er auð-
vitað bent á mikilvægi upplýsingar, fræðslu
og ræktunar félagslífsins. Allt má þetta að
gagni koma, cn meinið stendur djúp. Það
þyrftu menn að gera sér Ijóst.