Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2004, Qupperneq 17

Um Moldhaugnaháls út í Fjósa og Fjörður
15
í (5). Þau eru þó mörg æði vandmeðfarin þar sem hugsast getur að orð-
ið jörð sé undirskilið þegar notað er kvenkynsfornafn eða lýsingarorð
með karlkyns jarðanöfnum (sjá til dæmis (5c)). Elsta dæmið sem tal-
ist getur sæmilega trúverðugt finnur Nilsson í fornbréfi gerðu á Syðri-
Ökrum í Blönduhlíð í Skagafirði 1392 (5a) og fleiri dæmi er að finna
í bréfum frá fimmtándu öld og síðar. Ef marka má þau dæmi sem Nils-
son og Hellberg hafa fundið virðist upphafs þessa beygingareinkennis
að leita undir lok fjórtándu aldar og á fimmtándu öld.
(5)a. er þat sydri dalur Jblonduhlid syndzsta grund vellir J vaall-
hoolmi Ræykir o/cdadastad;> allar (1392, Syðri-Akrar, Blöndu-
hlíð; IO bls. 108 [nr. 88])
b. hun a allt heimaland oc þorualldzstader (1471; máldagar Ólafs
biskups Rögnvaldssonar um Hólabiskupsdæmi; DI 5:273 [nr.
252])
c. ath steinaveller ok krakaveller voro selldar itavlavlavsar [svo]
(1483, Hólar; DI 6:489 [nr. 434])
d. dæmdum uier þessa fyr greinda peninga fallna upp j iordina
reyker. epter þui sem hun er dyr til [...] hafa og hallda greinda
jord reyker (1519; Víðivellir, Blönduhlíð; DI 8:690 [nr. 530])
2.2 Kvenkynsorð verða karlkyns
Dæmi eru einnig um að fleirtöluömefni sem dregin eru af kvenkyns-
orðum verði karlkyns. Dæmum þeim sem Nilsson (1975) getur í rann-
sókn sinni má skipta í fjóra meginflokka:
(6) a. Kvenkynsorð með nf. ft. -ar verða karlkyns og fá þf. ft. -a.
b. Kvenkynsorð með nf./þf. ft. -ir verða karlkyns og fá nf. ft. -ar,
þf. -a.
c. Kvenkynsorð með nf. ft. -ir verða karlkyns og fá þf. ft.
d. Kvenkynsorð með aðrar fleirtöluendingar en að ofan greinir
verða karlkyns og fá nf. ft. -ar, þf. -a.
Dæmi um þetta eru sýnd í töflu 2: